Σε μια νέα ανακάλυψη στη μάχη κατά της νόσου του Αλτσχάιμερ, προχώρησαν οι επιστήμονες οι οποίοι εντόπισαν έναν βασικό κυτταρικό μηχανισμό που είναι η κύρια αιτία της νευροεκφυλιστικής κατάστασης.
Ειδικότερα, Αμερικανοί επιστήμονες από το Κέντρο Ερευνών Προηγμένων Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Πόλης της Νέας Υόρκης (CUNY ASRC) εντόπισαν πώς το κυτταρικό στρες στον εγκέφαλο σχετίζεται με την εξέλιξη της άνοιας.
Τα ευρήματά τους, που δημοσιεύονται στο περιοδικό Neuron, υποδηλώνουν ότι μπορεί να υπάρχει ένας «υποσχόμενος» νέος στόχος για φαρμακευτικές παρεμβάσεις που θα μπορούσαν να επιβραδύνουν ή και να αναστρέψουν τη νόσο του Αλτσχάιμερ. Η πρωτοποριακή έρευνα ανέδειξε τη μικρογλοία -τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος του εγκεφάλου- ως καθοριστικής σημασίας τόσο για τις προστατευτικές όσο και για τις επιζήμιες αποκρίσεις στην ανάπτυξη της νόσου.
Η μικρογλοία, που συχνά αναφέρεται ως «πρώτοι ανταποκρινόμενοι» του εγκεφάλου, αναγνωρίζεται επί του παρόντος ως κρίσιμος παράγοντας στην εξέλιξη της νόσου του Αλτσχάιμερ. Ωστόσο, παρά τον κρίσιμο ρόλο τους, αυτά τα κύτταρα είναι διαβόητα για την παράδοξη φύση τους: ορισμένα μικρογλοία προστατεύουν την υγεία του εγκεφάλου, ενώ άλλα κλιμακώνουν τον νευροεκφυλισμό.
Η αποκρυπτογράφηση των λειτουργικών διαφορών μεταξύ αυτών των δύο μικρογλοιακών πληθυσμών ήταν η κεντρική έρευνα του καθηγητή Pinar Ayata, επικεφαλής ερευνητή της μελέτης.
Αλτσχάιμερ και ολοκληρωμένη απόκριση στρες (ISR)
Ο καθηγητής Ayata σχολίασε τη σημασία της έρευνας, δηλώνοντας σχετικά: «Σκοπεύαμε να απαντήσουμε ποια είναι τα επιβλαβή μικρογλοία στη νόσο του Αλτσχάιμερ και πώς μπορούμε να τα στοχεύουμε θεραπευτικά. Εντοπίσαμε έναν νέο φαινότυπο νευροεκφυλιστικής μικρογλοίας στη νόσο του Αλτσχάιμερ που χαρακτηρίζεται από ένα σχετιζόμενο με το στρες μονοπάτι σηματοδότησης».
Η ερευνητική ομάδα ανακάλυψε ότι η ενεργοποίηση αυτής της οδού στρες, γνωστής ως ολοκληρωμένη απόκριση στρες (ISR), ωθεί τα μικρογλοία να παράγουν και να απελευθερώνουν τοξικά λιπίδια. Τα λιπίδια καταστρέφουν τους νευρώνες και τα προγονικά κύτταρα των ολιγοδενδροκυττάρων - δύο τύπους κυττάρων που είναι απαραίτητοι για τη λειτουργία του εγκεφάλου και επηρεάζονται περισσότερο στη νόσο του Αλτσχάιμερ.
Ο αποκλεισμός της απόκρισης στο στρες ή της οδού σύνθεσης λιπιδίων ανέστρεψε τα συμπτώματα του Αλτσχάιμερ σε προκλινικά μοντέλα. Χρησιμοποιώντας ηλεκτρονικό μικροσκόπιο, η ερευνητική ομάδα εντόπισε μια συσσώρευση «σκοτεινής μικρογλοίας» - ένα υποσύνολο μικρογλοίας που σχετίζεται με το κυτταρικό στρες και τον νευροεκφυλισμό, σε μεταθανάτιους ιστούς εγκεφάλου ασθενών με Αλτσχάιμερ.
Νέοι δρόμοι για την αντιμετώπιση του Αλτσχάιμερ
Τα κύτταρα ήταν παρόντα σε διπλάσια επίπεδα από αυτά που παρατηρήθηκαν σε υγιή άτομα. Η συν-επικεφαλής της μελέτης, Anna Flury, δήλωσε από την πλευρά της: «Αυτά τα ευρήματα αποκαλύπτουν μια κρίσιμη σχέση μεταξύ του κυτταρικού στρες και των νευροτοξικών επιδράσεων της μικρογλοίας στη νόσο του Αλτσχάιμερ».
Η Flury, μέλος του εργαστηρίου του Prof Ayata και φοιτήτρια Ph.D. κατέληξε: «Η στόχευση αυτού του μονοπατιού μπορεί να ανοίξει νέους δρόμους για θεραπεία είτε σταματώντας την παραγωγή τοξικών λιπιδίων είτε αποτρέποντας την ενεργοποίηση επιβλαβών μικρογλοιακών φαινοτύπων».
Η ερευνητική ομάδα είπε επίσης ότι η μελέτη υπογραμμίζει τις δυνατότητες ανάπτυξης φαρμάκων που στοχεύουν συγκεκριμένους πληθυσμούς μικρογλοίας ή τους μηχανισμούς που προκαλούν το στρες.
Η συν-επικεφαλής συγγραφέας Leen Al Jayousi από το εργαστήριο του καθηγητή Ayata πρόσθεσε: «Τέτοιες θεραπείες θα μπορούσαν να επιβραδύνουν σημαντικά ή ακόμα και να αναστρέψουν την εξέλιξη της νόσου του Alzheimer, προσφέροντας ελπίδα σε εκατομμύρια ασθενείς και τις οικογένειές τους».
