Εκτιμάται ότι η επιλόχεια κατάθλιψη επηρεάζει 1 στις 10 γυναίκες μετά τον τοκετό. «Πολλές από αυτές δεν αναζητούν βοήθεια κατά την εμφάνιση των συμπτωμάτων», λέει η Mercedes Peleteiro Rosón, ψυχολόγος στο Ψυχολογικό Ινστιτούτο Cláritas.

Υπάρχουν διάφοροι λόγοι πίσω από την έλλειψη αναγνώρισης της νόσου. Ο ένας είναι η ενοχή και ο άλλος η ντροπή. Όπως επισημαίνει η ειδικός, οι ασθενείς αισθάνονται ότι δεν είναι αρκετά καλές μητέρες, καθώς «δεν βιώνουν την υποτιθέμενη ευτυχία για την οποία όλοι μιλούν» και υποτιμούν τα σημάδια που προειδοποιούν ότι κάτι δεν πάει καλά.

Ούτε η κοινωνική πίεση βοηθάει. «Οι μητέρες πιστεύουν ότι αυτό συμβαίνει μόνο σ“ αυτές και δεν πηγαίνουν στον γιατρό, πράγμα που σημαίνει ότι η διαδικασία μπορεί να διαρκέσει πολύ περισσότερο απ” ό,τι αν λάμβαναν θεραπεία και να γίνει ακόμη και χρόνια», εξηγεί ο Agustín Miranda, ψυχίατρος στο νοσοκομείο Vithas Las Palmas. Υπάρχει επίσης ο φόβος του στιγματισμού, ο οποίος είναι πολύ χαρακτηριστικός όταν πρόκειται για ψυχικές διαταραχές. Σύμφωνα με τον Πελετέιρο, «ο στιγματισμός των ψυχικών ασθενειών αποτελούσε και συνεχίζει να αποτελεί εμπόδιο στη διάγνωση».

Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα;

Είναι σημαντικό να διακρίνουμε την επιλόχειο κατάθλιψη από τη λεγόμενη maternity blues ή baby blues, που είναι καταθλιπτικά συμπτώματα που εμφανίζονται τις πρώτες ημέρες μετά τη γέννηση του μωρού και εμφανίζονται σε περίπου 70% των μητέρων. «Αυτή η συναισθηματική κατάσταση επιταχύνεται σε μεγάλο βαθμό από τις ορμονικές μεταβολές που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια του τοκετού και τις ημέρες που ακολουθούν», λέει ο Peleteiro, ο οποίος αναφέρει ότι οι ασθενείς παρουσιάζουν ξαφνικές αλλαγές στη διάθεση, θλίψη, ευερεθιστότητα, άγχος, ανησυχία ή δυσκολία στον ύπνο.

Βέβαια, αυτά τα σημάδια συνήθως εξαφανίζονται μετά από μία ή δύο εβδομάδες. Ωστόσο, στο 20% των περιπτώσεων τα συμπτώματα παραμένουν ή γίνονται πιο έντονα. «Τότε είναι που αρχίζουμε να μιλάμε για επιλόχειο κατάθλιψη», λέει η ψυχολόγος. Εκτός από τα προαναφερθέντα, άλλα προειδοποιητικά σημάδια με τα οποία διαγιγνώσκεται η παθολογία είναι:

• Η θλίψη και η απελπισία.
• Επαναλαμβανόμενες σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονίας.
• Άγχος και μηρυκασμός.
• Ανηδονία (έλλειψη ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που προηγουμένως ήταν ευχάριστες).
• Αισθήματα ανεπάρκειας στη φροντίδα του παιδιού και αισθήματα αμφιθυμίας προς το παιδί.
• Δυσκολία στο δέσιμο με το μωρό, καθώς και στη σχέση με το περιβάλλον του μωρού.
• Ακραία κόπωση ή έλλειψη ενέργειας.
• Αλλαγές στην όρεξη ή στον ύπνο.
• Δυσκολία συγκέντρωσης.

Μετά από αυτόν τον μακρύ κατάλογο, ο στόχος είναι σαφής: μπροστά στην υποδιάγνωση, η έγκαιρη ανίχνευση. Για να γίνει αυτό, είναι απαραίτητο να εξασφαλιστεί η κατάλληλη παρακολούθηση κατά τη διάρκεια και μετά την εγκυμοσύνη από τους επαγγελματίες που φροντίζουν τη μητέρα, λέει ο Ernesto González Mesa, γυναικολόγος και επικεφαλής του μαιευτικού τμήματος του νοσοκομείου Vithas Malaga, ο οποίος προσθέτει ότι το κλειδί είναι επίσης να δοθεί προσοχή στους παράγοντες κινδύνου που μπορούν να πυροδοτήσουν τη νόσο. Υπό αυτή την έννοια, «οι γυναίκες που είχαν διαγνωστεί με κατάθλιψη πριν μείνουν έγκυες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν επιλόχειο κατάθλιψη», τονίζει ο Peleteiro.

Πόσο διαρκεί η επιλόχεια κατάθλιψη;

Η επιλόχεια κατάθλιψη εμφανίζεται συνήθως μεταξύ τεσσάρων και οκτώ εβδομάδων μετά τον τοκετό. Όσον αφορά το πόσο μπορεί να διαρκέσει, ο ειδικός από το Instituto Psicológico Cláritas τονίζει ότι δεν υπάρχει καθορισμένο χρονικό πλαίσιο: «Όπως συμβαίνει με τις περισσότερες ψυχικές ασθένειες, η διάρκειά της εξαρτάται από διάφορους παράγοντες».

Εκτός από την κατάλληλη διάγνωση και θεραπεία, η κοινωνική και οικογενειακή υποστήριξη είναι θεμελιώδης στην πορεία της ασθένειας. «Η ομαδική θεραπεία ή η συζήτηση μεταξύ συνομηλίκων σε αντίθεση με την απομόνωση των μητέρων είναι στοιχεία που βελτιώνουν σημαντικά την ψυχική κατάσταση», λέει ο ειδικός.

Όσον αφορά τη θεραπεία, η φαρμακοθεραπεία και η ψυχοθεραπεία είναι απαραίτητες. Σύμφωνα με τον Peleteiro, «μερικές φορές ο συνδυασμός αυτών των θεραπειών είναι ο πιο αποτελεσματικός για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων και της δυσφορίας του ασθενούς». Στο θεραπευτικό περιβάλλον, «οι μητέρες βρίσκουν ένα ασφαλές μέρος όπου μπορούν να μιλήσουν για τις ανησυχίες τους σχετικά με τη μητρότητα, τους φόβους τους ή τις δυσκολίες τους να αντιμετωπίσουν όλες τις προκλήσεις που συνεπάγεται».

Μπορούν και οι άνδρες να υποφέρουν από επιλόχεια κατάθλιψη;

Η επιλόχεια κατάθλιψη μπορεί να εμφανιστεί και στους πατέρες, γεγονός που δείχνει ότι οι ορμονικές αλλαγές που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια και μετά τον τοκετό δεν ευθύνονται αποκλειστικά για αυτή τη συμπτωματολογία.

Αντίθετα, «είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι υπάρχουν και άλλοι ψυχοκοινωνικοί παράγοντες που μπορεί να εμπλέκονται στην κακουχία και των δύο γονέων. Η μητρότητα και η πατρότητα, ειδικά για τους γονείς που γεννιούνται για πρώτη φορά, συνεπάγονται μια τεράστια αλλαγή στη ζωή ενός ατόμου", λέει η ψυχολόγος. Σε αυτό το σημείο, συνεχίζει ο ειδικός, ο ερχομός ενός μωρού συνεπάγεται μια διαδικασία προσαρμογής σε αυτή τη νέα ζωή, με μεγαλύτερες ευθύνες και δυσκολίες στο να παρακολουθήσουμε αυτά που χρειάζεται το παιδί: «Μπορεί να είναι δύσκολο να ηρεμήσουμε ή να κατανοήσουμε τα σήματα του παιδιού και να μας κάνει να νιώσουμε απογοήτευση. Ο θηλασμός μπορεί να προκαλέσει δυσφορία, οι ρυθμοί του ύπνου αλλάζουν...».