Δεν υπάρχουν ανδρικά αντισυλληπτικά χάπια... ακόμα. Οι μέθοδοι με βάση τις ορμόνες διερευνώνται σε κλινικές δοκιμές, ορισμένες από αυτές με αρκετά αποδεκτά αποτελέσματα. Ωστόσο, απέχουν ακόμη πολύ από την ευρεία χρήση τους. Το κλειδί μπορεί να βρίσκεται στην ανάπτυξη μη ορμονικών προϊόντων, τα οποία ενδεχομένως να έχουν λιγότερες παρενέργειες.

Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science διερευνά με επιτυχία αυτή τη μη ορμονική οδό. Ένα ανασταλτικό φάρμακο που στοχεύει σε μια πρωτεΐνη απαραίτητη για την ανδρική γονιμότητα στον άνθρωπο και τα ποντίκια - την κινάση STK33 - προκάλεσε αποτελεσματικά αναστρέψιμη υπογονιμότητα σε αρσενικά ποντίκια, χωρίς ανιχνεύσιμη τοξικότητα ή άλλες δυσμενείς επιπτώσεις στην αναπαραγωγική λειτουργία. Στην πραγματικότητα, τα ζώα ανέκτησαν τη γονιμότητά τους αμέσως μετά τη διακοπή της θεραπείας.

Οι συγγραφείς, με επικεφαλής την Angela Ku του Baylor College of Medicine στο Χιούστον των ΗΠΑ, αναφέρουν ότι η εργασία αυτή «αποδεικνύει ότι οι κινάσες μπορούν να χρησιμεύσουν ως ευεργετικοί θεραπευτικοί στόχοι για τη θεραπεία ανθρώπινων παθήσεων πέραν των ογκολογικών ενδείξεων».

Αλλαγή παραδείγματος στην αντισύλληψη

Παρόλο που τα αποτελέσματα της νέας μελέτης είναι πολύ ενθαρρυντικά, υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος για να διαπιστωθεί αν τελικά θα οδηγήσουν στην κυκλοφορία ενός φαρμάκου για ανθρώπινη χρήση.

Εν τω μεταξύ, οι από του στόματος αντισυλληπτικές μέθοδοι απευθύνονται επί του παρόντος αποκλειστικά στις γυναίκες. Γιατί δεν έχουν κυκλοφορήσει στην αγορά ανδρικά χάπια; Οφείλεται σε έλλειψη ενδιαφέροντος εκ μέρους της φαρμακοβιομηχανίας και των ανδρών ή σε λόγους ασφαλείας; Δύο ειδικοί στην ουρολογία και τη γυναικολογία ξεκαθαρίζουν ότι δεν υπάρχει καμία συνωμοσία για να αποτραπεί αυτό και εξηγούν την τρέχουσα κατάσταση της έρευνας.

Ο Ezequiel Pérez Campos, επικεφαλής του γυναικολογικού τμήματος του νοσοκομείου Requena (Βαλένθια) και διαχειριστής του Ισπανικού Ιδρύματος Αντισύλληψης, αναγνωρίζει ότι «στην αρχή δεν υπήρχε μεγάλο ενδιαφέρον για την απόκτηση ενός ανδρικού αντισυλληπτικού χαπιού, διότι θεωρήθηκε ότι, αφού ήταν η γυναίκα που έμεινε έγκυος, ήταν εκείνη που έπρεπε να υιοθετήσει τα μέσα για να το αποτρέψει». Ωστόσο, αυτή η αντίληψη για τη μητρότητα εξελίχθηκε και, παράλληλα, η έρευνα εντάθηκε.

«Όταν το γυναικείο αντισυλληπτικό χάπι έγινε διαθέσιμο τη δεκαετία του 1960, ήταν μια πραγματική σεξουαλική επανάσταση, καθώς επέτρεψε στις γυναίκες να απολαμβάνουν τη σεξουαλικότητα χωρίς τον φόβο μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης», θυμάται ο Ignacio Moncada, επικεφαλής της ουρολογίας στο νοσοκομείο Universitario Sanitas La Zarzuela.

Φυσιολογικές δυσκολίες και θέματα ασφάλειας

Ο Moncada εξηγεί ότι, για φυσιολογικούς λόγους, «η διακοπή του κύκλου ωρίμανσης του ωαρίου είναι πολύ πιο εύκολη και αποτελεσματική από τη διακοπή του κύκλου ωρίμανσης του σπέρματος στον άνδρα». Κατά τη γνώμη της, «αυτό και όχι άλλες προκαταλήψεις που συνδέονται με τον machismo ή άλλα επιχειρήματα έχουν καθορίσει ότι το αντισυλληπτικό χάπι είναι γυναικείο».

Αυτό που συμβαίνει είναι ότι ο κύκλος ωρίμανσης του σπέρματος διαρκεί 3 μήνες και, αν και μπορεί να διακοπεί, διαρκεί πολύ περισσότερο και είναι πολύ πιο αργός. Ομοίως, όταν αυτή η ορμονική διακοπή αφαιρείται, η παραγωγή σπέρματος είναι προοδευτική και όχι πολύ ακριβής.

Αντίθετα, προσθέτει ο ουρολόγος, «οι μέθοδοι αντισύλληψης με φραγμό (προφυλακτικά) είναι πολύ πιο πρακτικές για χρήση από τους άνδρες».

Τα θέματα ασφάλειας και οι παρενέργειες αποτέλεσαν ιστορικά ένα σημαντικό εμπόδιο στην ανάπτυξη του ανδρικού χαπιού. Ο Pérez Campos σημειώνει ότι το 2016 μια κλινική δοκιμή σταμάτησε επειδή η υπό δοκιμή μέθοδος, που βασιζόταν σε ένα ενέσιμο σύστημα που συμπληρωνόταν από ένα από του στόματος χάπι, προκάλεσε σημαντικές ανεπιθύμητες ενέργειες. «Το πρόβλημα είναι ότι η διακοπή της παραγωγής σπέρματος θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει σε έλλειψη σεξουαλικής επιθυμίας, κατάθλιψη και στυτική δυσλειτουργία», λέει. Και ο λόγος είναι ότι οι ορμόνες που παρέχονται περιλαμβάνονται ένα gestagen, αλλά και τεστοστερόνη, η οποία είναι η πιο σημαντική ανδρική ορμόνη και επηρεάζει τη διατήρηση των οστών και των μυών, την παραγωγή σπέρματος και των λευκών αιμοσφαιρίων, τη διατήρηση της σεξουαλικής επιθυμίας και της διάθεσης.

Όπως επισημαίνει η Moncada, «η έρευνα συνεχίζεται στην αναζήτηση του καταλληλότερου συνδυασμού ορμονών για τη διακοπή της έκκρισης της FSH, η οποία είναι η ορμόνη που διεγείρει την ωρίμανση του σπέρματος».

Πρώιμες επιτυχίες

Ο Perez Campos διακρίνει τρία στάδια στην έρευνα για το ανδρικό αντισυλληπτικό χάπι:

• Μια πρώτη περίοδος κατά την οποία δύο κορυφαίες εταιρείες αντισυλληπτικών εγκατέλειψαν αυτή τη γραμμή έρευνας για εμπορικούς λόγους.
• Χρόνια αργότερα, η έρευνα ξεκίνησε εκ νέου σε διάφορες χώρες, αλλά οι κλινικές δοκιμές έδειξαν αρνητικά αποτελέσματα λόγω παρενεργειών.
• Το 2019 δημοσιεύεται μια δοκιμή πρώιμης φάσης με ελπιδοφόρα αποτελέσματα.

Τον Μάρτιο του 2019 δημοσιεύθηκαν τα αποτελέσματα μιας κλινικής δοκιμής φάσης Ι με την ένωση 11-beta-MNTDC, η οποία δοκιμάστηκε σε 40 άνδρες. «Αυτό το χάπι επιτυγχάνει ανδρική αντισύλληψη - αν και χρειάζονται δύο έως τρεις μήνες για να επιτευχθεί - με πιο ανεκτές παρενέργειες», συνοψίζει ο Pérez Campos. «Δεν επηρεάζει τη λίμπιντο ή τη στύση».

Ένα χρόνο νωρίτερα, τον Μάρτιο του 2018, δημοσιεύθηκαν τα αποτελέσματα ενός άλλου καθημερινού ανδρικού χαπιού, το οποίο δοκιμάστηκε σε δοκιμή φάσης Ι σε 80 άνδρες, επιτυγχάνοντας επίσης καταστολή της παραγωγής σπέρματος χωρίς η μείωση των επιπέδων τεστοστερόνης να επηρεάζει τη σεξουαλική λειτουργία.

Σύμφωνα με τον εν λόγω εμπειρογνώμονα, «ο 20ός αιώνας ήταν ο αιώνας του γυναικείου χαπιού και ο 21ος αιώνας μπορεί να είναι ο αιώνας του ανδρικού χαπιού- θα μπορούσε να φτάσει γύρω στο 2030-2035».

Ο Moncada είναι κάπως λιγότερο αισιόδοξος: «Το γυναικείο αντισυλληπτικό χάπι είναι ένα μεγάλο επίτευγμα- το ίδιο θα ήταν και το ανδρικό χάπι, αλλά η ανάπτυξή του είναι πιο δύσκολη από φυσιολογική άποψη και απέχουμε ακόμη πολύ από το να επιτύχουμε μια ικανοποιητική λύση». Ωστόσο, προβλέπει ότι η φαρμακευτική εταιρεία «που θα τα καταφέρει θα έχει μεγάλη εμπορική επιτυχία».