Τα δάκρυα, αυτές οι μικρές σταγόνες που ποτίζουν το πρόσωπο μπροστά σε ορισμένα συναισθήματα ή καταστάσεις. Αλλά τι ακριβώς είναι και ποια είναι η λειτουργία τους;

«Τα δάκρυα και το κλάμα συνεχίζουν να έχουν ένα φωτοστέφανο μυστηρίου που εμπνέει καλλιτέχνες, ποιητές, μουσικούς κ.λπ. Αν και έχει σημειωθεί μεγάλη πρόοδος στην κατανόηση των μηχανισμών τους, υπάρχουν ακόμη πολλές πτυχές αυτής της πράξης που δεν έχουν ανακαλυφθεί», τονίζει ο José Ramón Villada, οφθαλμίατρος και ιατρικός διευθυντής της Clínica Baviera Albacete. Η έκκριση των δακρύων επηρεάζεται έντονα από το μεταιχμιακό σύστημα του εγκεφάλου και, πιο συγκεκριμένα, από την εγκεφαλική αμυγδαλή και τον ιππόκαμπο.

Σύμφωνα με τον ειδικό, «το συναισθηματικό κλάμα είναι μια αντίδραση σχεδόν αποκλειστική για τον άνθρωπο (ακόμα υπό συζήτηση) και, ως εκ τούτου, σχετίζεται με εκείνα τα χαρακτηριστικά που μας διαφοροποιούν από τα άλλα ζώα: τα συναισθήματα, τη συνείδηση και την ικανότητα να αποφασίζουμε και να επιλέγουμε. Δεν κλαίμε μόνο από θλίψη, αλλά και από μίσος, χαρά, φόβο και πόνο».

Όσον αφορά τον ορισμό του τι είναι τα δάκρυα, ο Villada επισημαίνει ότι αποτελούν σημαντικό συστατικό για την καλή υγεία των ματιών και τη διατήρηση της ποιότητας της όρασης. «Βασικά, υπάρχουν τρία στρώματα στο δακρυϊκό μας φιλμ, καθένα από τα οποία “φτιάχνεται” σε διαφορετικά μέρη των οφθαλμικών μας εξαρτημάτων (δακρυϊκοί πόροι)», εξηγεί ο Villada. Από τη μία πλευρά, συνεχίζει, υπάρχει το εσωτερικό στρώμα, βλεννώδους σύστασης και με τη λειτουργία να εξασφαλίζει την καλή πρόσφυση του δακρύου στην οφθαλμική μας επιφάνεια. Από την άλλη πλευρά, το εξωτερικό στρώμα, το οποίο είναι λιπαρό. Η δουλειά του είναι να καθυστερεί όσο το δυνατόν περισσότερο την εξάτμιση των δακρύων και έτσι να αυξάνει το χρόνο επαφής με την επιφάνεια του ματιού.

Τέλος, ανάμεσα σε αυτές τις δύο στιβάδες (εσωτερική και εξωτερική), «υπάρχει η υδατική στιβάδα, η οποία είναι η πιο παχιά από τις τρεις και αποτελείται κυρίως από νερό, αν και περιέχει επίσης ηλεκτρολύτες και πρωτεΐνες που είναι σημαντικές για τη θρέψη του κερατοειδούς και την άμυνά του έναντι των ασθενειών», εξηγεί, προσθέτοντας ότι τα δάκρυα κατανέμονται στην επιφάνεια του ματιού χάρη στα ανοιγοκλείσματα των ματιών και αποβάλλονται μέσω των δακρυϊκών πόρων στη ρινική περιοχή των βλεφάρων.

Όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο παράγονται, ο ειδικός απαντά ότι αυτό οφείλεται σε έναν μηχανισμό ως απάντηση στην οφθαλμική ξηρότητα. Υπό αυτή την έννοια, υπάρχουν συγκεκριμένοι υποδοχείς που στέλνουν πληροφορίες σε ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου, οι οποίες με τη σειρά τους στέλνουν την εντολή στους δακρυϊκούς αδένες να παράγουν αυτό το υγρό. «Έχουμε έναν κύριο δακρυϊκό αδένα και αρκετούς βοηθητικούς αδένες που εκκρίνουν επίσης το υδαρές μέρος- και άλλους που, όπως αναφέραμε, το κάνουν με το βλεννώδες και το ελαιώδες στρώμα», λέει.

Ο ειδικός επισημαίνει ότι το έλλειμμα ή η αλλοίωση οποιουδήποτε από τα στρώματα οδηγεί σε διάφορους τύπους ξηροφθαλμίας και προειδοποιεί ότι πρόκειται για μια ασθένεια της οποίας η συχνότητα εμφάνισης αυξάνεται, αποτελώντας μια από τις κύριες αιτίες διαβούλευσης στις οφθαλμολογικές υπηρεσίες.

Ποιοι είναι οι τρεις τύποι δακρύων;

Σύμφωνα με τον εμπειρογνώμονα που μίλησε στο CuídatePlus, υπάρχουν τρεις τύποι δακρύων, των οποίων η σύνθεση και το πάχος διαφέρουν σημαντικά:

• Βασικά δάκρυα: διατηρούν την υγρασία της οφθαλμικής επιφάνειας σε συνεχή βάση. Αυτή η υγρασία, σε συνδυασμό με την ακεραιότητα και την κανονικότητα της βασικής έκκρισης, είναι απαραίτητη για την ποιοτική όραση.
• Αντιδραστικά δάκρυα: αυτά που παράγονται ως απάντηση σε οποιοδήποτε επιπλέον ερέθισμα, όπως σε μια ημέρα με αέρα ή κατά το ξεφλούδισμα ενός κρεμμυδιού.
• Συναισθηματικά δάκρυα: εκείνα που παράγονται σε καταστάσεις που μεταβάλλουν τη συναισθηματική κατάσταση, είτε θετικά είτε αρνητικά.

Το κλάμα ως αντίδραση στο στρες

Το κλάμα είναι μια προσαρμοστική αντίδραση στο συναισθηματικό στρες και, ως εκ τούτου, έχει θεραπευτική λειτουργία. «Το πρώτο πράγμα είναι ότι όταν κλαίμε αναζητούμε ενσυναίσθηση. Είναι γνωστό ότι το να βλέπουμε ένα άτομο να κλαίει ενεργοποιεί τους νευρώνες του καθρέφτη μας. Ψάχνουμε να βρούμε άλλους να μοιραστούν το συναίσθημά μας ή να το συμπονέσουν. Στην πραγματικότητα, τα συναισθηματικά δάκρυα είναι τα πιο πυκνά και δεν χωράνε μέσα από τους δακρυϊκούς πόρους. Ως εκ τούτου, ξεχειλίζουν στα μάγουλά μας για να κάνουν το κλάμα μας πιο ορατό», λέει ο Villada.

Ο οφθαλμίατρος της Clínica Baviera λέει επίσης ότι το κλάμα απελευθερώνει ενδορφίνες που έχουν ηρεμιστική επίδραση και, ταυτόχρονα, δημιουργούν μια κάποια αισιοδοξία. «Το κλάμα είναι επίσης αυτοπεριοριζόμενο- έχει αποδειχθεί ότι σπάνια κλαίμε συναισθηματικά για περισσότερο από 15 λεπτά», αναφέρει.