Τις περισσότερες φορές ο πόνος στη μέση εμφανίζεται ξαφνικά στις πιο ακατάλληλες στιγμές, επηρεάζοντας τις καθημερινές μας δραστηριότητες. Η αποφυγή του απαιτεί μια προληπτική προσέγγιση, η οποία δεν έχει… ημερομηνία λήξης.
Η μόνιμη υιοθέτηση ασφαλέστερων πρακτικών και τακτικών όχι μόνο προάγει τη σωματική ευεξία αλλά προωθεί και έναν πιο ενεργό και ικανοποιητικό τρόπο ζωής που χαρίζει γενικά οφέλη στον οργανισμό.
Η ενσυνείδητη εφαρμογή τους, ωστόσο, δεν εξασφαλίζει τη θεραπεία ούτε αποκλείει νέα περιστατικά, παρά μειώνει τις πιθανότητες εμφάνισης οξέων και χρόνιων επεισοδίων. Μια βιαστική κίνηση, ένας τραυματισμός, μια λανθασμένη στάση σώματος μπορεί να πυροδοτήσει τον πόνο και δυστυχώς, κανείς δεν ξέρει πότε αυτό θα συμβεί. Επειδή, λοιπόν, δεν υπάρχει καλή στιγμή για να εμφανιστεί, καλό είναι να γνωρίζουμε τους τρόπους πρόληψης αλλά και τις βέλτιστες στρατηγικές άμεσης ανακούφισης και μακροπρόθεσμης αντιμετώπισής του.
«Η οσφυαλγία είναι ένα μείζον πρόβλημα αφού επηρεάζει εκατομμύρια άτομα σε όλον τον κόσμο με ανοδικές τάσεις, λόγω της γήρανσης του πληθυσμού. Σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση δεδομένων 30 ετών, αφορά περίπου 620 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, και μέχρι το 2050 προβλέπεται ο αριθμός αυτός να ανέλθει στα 843 εκατομμύρια. Σχεδόν το 39% αποδίδεται σε επαγγελματικούς παράγοντες, στο κάπνισμα και τον υψηλό Δείκτη Μάζας Σώματος.
Οι αιτίες είναι πολλές, καθώς η σπονδυλική στήλη είναι μια πολύπλοκη και εύθραυστη σύνθεση πολλών μερών, που είναι επιρρεπή σε ερεθισμούς, τραυματισμούς και φθορά. Για παράδειγμα, η μυϊκή καταπόνηση, η εκφύλιση των μεσοσπονδύλιων δίσκων από τραυματισμό, επαναλαμβανόμενες φορτίσεις ή γήρανση, η δημιουργία δισκοκήλης, νέων οστών στις άκρες των σπονδύλων (οστεόφυτα) που πιέζουν νευρικές δομές, ένα κάταγμα, μια μόλυνση μπορούν να προκαλέσουν πόνο πολλές φορές τόσο έντονο που οι ασθενείς αδυνατούν να εκτελέσουν τις πιο απλές δουλειές τους, ακόμα και να αυτοεξυπηρετηθούν», επισημαίνει ο Χειρουργός Σπονδυλικής Στήλης, Διευθυντής Τμήματος Σπονδυλικής Στήλης & Σκολίωσης στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών και επιστημονικός Διευθυντής και υπεύθυνος του τμήματος σπονδυλικής στήλης της Osteon Orthopedic & Spine Clinic, δρ Κωνσταντίνος Σταραντζής.
Είτε είναι γνωστή η πάθηση που προκαλεί τον πόνο είτε όχι, είτε είναι το πρώτο επεισόδιο ή ένα από τα πολλά, υπάρχουν ορισμένες πρακτικές που μπορούν να επισπεύσουν την ανάρρωση, τουλάχιστον στη μεγάλη πλειονότητα των ασθενών.
Τι πρέπει, λοιπόν, να αποφεύγουν στην καθημερινότητά τους και πώς μπορούν να ανακουφιστούν γρήγορα εκείνη τη στιγμή που «χτυπά» ο πόνος;
Ανάπαυση-Ύπνος
Μερικές φορές ο πόνος εμφανίζεται κατά την κατάκλιση. Η στάση ύπνου είναι αυτή που πυροδοτεί το νέο επεισόδιο και η κακή ευθυγράμμιση της σπονδυλικής στήλης που καταπονεί τις δομές της η αιτία. Η πίεση που ασκείται σε αυτήν όταν κάποιος κοιμάται μπρούμυτα ή στο πλάι χωρίς υποστήριξη μπορεί να γίνει η αφορμή έναρξης του πόνου και της δυσκαμψίας.
«Άμεση ανακούφιση προσφέρει η τοποθέτηση μαξιλαριών είτε κάτω από τα γόνατα εάν κοιμάστε ανάσκελα, είτε ανάμεσά τους εάν κοιμάστε στο πλάι», συμβουλεύει ο δρ Σταραντζής. «Παρά την παρόρμηση να παραμείνετε στο κρεβάτι, είναι προτιμότερο να σηκωθείτε, αφού η ακινησία επιδεινώνει τον πόνο. Η ήπια δραστηριότητα, οι ασκήσεις χαμηλού αντικτύπου, το περπάτημα και η φυσικοθεραπεία ανακουφίζουν».
Οδήγηση
Ο πόνος μπορεί να «εισβάλει» και κατά την οδήγηση και οι μόνες αιτίες είναι η λανθασμένη στάση του σώματος, οι κραδασμοί από επαγγελματικά, κυρίως, οχήματα και η πολύωρη ακινησία. Μελέτες δείχνουν ότι μπορούν να συντελέσουν στον τραυματισμό των μεσοσπονδυλίων δίσκων και στην επιδείνωση υπάρχουσας παθολογίας.
«Άμεση ανακούφιση προσφέρει η τοποθέτηση στη μέση ενός μαξιλαριού ή ενός μπουκαλιού με νερό τυλιγμένο σε μια πετσέτα ή μια μπλούζα τυλιγμένη σε ρολό. Όταν υπάρχει η επιλογή, ενεργοποιείστε τη θέρμανση του καθίσματος. Τοποθετήστε το κάθισμα σε ύψος και θέση ώστε τα γόνατα να είναι στο ίδιο επίπεδο ή ψηλότερα από τους γοφούς και τόσο κοντά στο τιμόνι όσο χρειάζεται για να ακουμπά η μέση στην πλάτη του.
Σε πολύωρα ταξίδια, να σταματάτε τακτικά και να περπατάτε».
Εργασία
Πολλοί άνθρωποι τείνουν να καμπουριάζουν ενώ κάθονται ή στέκονται, γεγονός που επιβαρύνει αδικαιολόγητα τη σπονδυλική στήλη. Παρότι γίνεται πολύς λόγος για τα καθιστικά επαγγέλματα, εξίσου επιβαρυντικά είναι και όσα απαιτούν ορθοστασία.
Προληπτικά, όσοι κάνουν δουλειά γραφείου πρέπει να επιλέγουν εργονομική καρέκλα που προσφέρει υποστήριξη στη μέση, να προσαρμόζουν το ύψος της σε εκείνο της επιφάνειας εργασίας ώστε να μην σκύβουν ή καμπουριάζουν και να την τοποθετούν σε απόσταση που να ακουμπά όλη η σπονδυλική στήλη στην πλάτη της. Είναι σημαντικό να κάθονται με τα πόδια επίπεδα στο έδαφος, τους ώμους χαλαρούς, να μην γέρνουν στο πλάι και να σηκώνονται με κάθε αφορμή και να περπατάνε.
«Άμεση ανακούφιση προσφέρει και σε αυτή την περίπτωση η διάθρωση της στάσης σώματος, η τοποθέτηση ενός μαξιλαριού στη μέση (όταν η καρέκλα δεν είναι εργονομική) και η εργασία σε όρθια θέση ή σε πάγκο εργασίας για λίγη ώρα.
Όσοι το επάγγελμά τους απαιτεί ορθοστασία πρέπει να φροντίζουν ώστε το βάρος τους να κατανέμεται ομοιόμορφα και στα δύο πόδια και να διορθώνουν συνειδητά τη στάση του σώματος καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας προκειμένου η σπονδυλική στήλη να διατηρεί τις φυσικές κλίσεις της. Μερικές διατάσεις μπορούν να μειώσουν την ένταση των μυών της περιοχής.
Extra tip: Επιλογή άνετων παπουτσιών με χαμηλό τακούνι (έως 3 εκατοστά)».
Ψώνια
Ξαφνικός πόνος στη μέση μπορεί να προκύψει και κατά τη διάρκεια των αγορών σε σούπερ μάρκετ ή σε ένα εμπορικό πολυκατάστημα, λόγω άρσης βάρους με κακή τεχνική ή άνισης κατανομής βάρους.
«Η άρση βάρους για να γίνεται με ασφάλεια, πρέπει να λυγίζετε στα γόνατα, να κρατάτε το αντικείμενο κοντά στο σώμα και να χρησιμοποιείτε τα πόδια για να σηκωθείτε και όχι την μέση. Αυτή η τεχνική όχι μόνο την προστατεύει αλλά και ενεργοποιεί ισχυρότερες μυϊκές ομάδες, μειώνοντας τον κίνδυνο τραυματισμού.
Άμεση ανακούφιση προσφέρει η αποφυγή μεταφοράς του βάρους με τα χέρια (χρησιμοποιήστε καρότσι), η μείωση του μεταφερόμενου βάρους και η ορθότερη κατανομή του και στις δύο πλευρές του σώματος».
Άσκηση
Η τακτική σωματική δραστηριότητα παίζει σημαντικό ρόλο στην πρόληψη του πόνου της μέσης. Η ενασχόληση με ασκήσεις που ενδυναμώνουν τους μύες του κορμού, μπορεί να ενισχύσει τη σταθερότητα και τη στήριξη της σπονδυλικής στήλης. Οι τακτικές διατάσεις βελτιώνουν την ευελιξία και μειώνουν την ένταση των μυών, μειώνοντας έτσι και την πιθανότητα οσφυαλγίας.
Αλλά και κατά τη διάρκειά της μπορούν να προκληθούν επεισόδια πόνου, συνήθως από κακή τεχνική - λανθασμένη τοποθέτηση του σώματος κατά την εκτέλεση των ασκήσεων.
«Άμεση ανακούφιση προσφέρει η διακοπή της άσκησης και η αξιολόγηση της αιτίας που προκάλεσε τον πόνο καθώς και η πιθανότητα εκτέλεσης της άσκησης με τροποποιημένες παραμέτρους, όπως μικρότερο βάρος ή διόρθωση της στάσης. Εάν ο πόνος συνεχίζεται μην επιμένετε».
Διατροφή
Όχι. Η διατροφή δεν προκαλεί επεισόδια οσφυαλγίας, αλλά μπορεί να τα προλάβει. Η σωστή επιλογή τροφών, η λήψη όλων των θρεπτικών συστατικών (πρωτεϊνών, βιταμινών, μετάλλων, ιχνοστοιχείων και αντιοξειδωτικών) βοηθούν στην ανάπτυξη και διατήρηση της οστικής μάζας, στην καλή λειτουργία μυών, χόνδρων, τενόντων και συνδέσμων και στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού προκειμένου αυτό να μπορεί να πολεμήσει μολύνσεις και φλεγμονές.
Επίσης, βοηθά στη διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους, προϋπόθεση απαραίτητη για την αποφυγή περιττών επιβαρύνσεων.
Κάπνισμα
Το κάπνισμα αποτελεί σοβαρό κίνδυνο για την υγεία και οι καπνιστές έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν πόνο στη μέση από ό,τι οι μη καπνιστές. Έχουν πραγματοποιηθεί πολλές μελέτες που επιβεβαιώνουν ότι η νικοτίνη περιορίζει τη ροή του αίματος στους δίσκους της σπονδυλικής στήλης, όπως και την ποσότητα του οξυγόνου στο αίμα, διαταράσσοντας τη σύσταση των δομών της και καθιστώντας την πιο ευάλωτη σε τραυματισμούς.
«Το «κλειδί» για την ανάρρωση από την οσφυαλγία είναι η διατήρηση της φυσιολογικής καμπύλης της σπονδυλικής στήλης, η θρέψη της και η ενδυνάμωση των μυών που τη στηρίζουν. Για πιο επίμονες καταστάσεις, υπάρχουν πολλές θεραπείες, φαρμακευτικές, μη επεμβατικές και χειρουργικές, οι οποίες γίνονται με σύγχρονες μεθόδους που εξασφαλίζουν την επιτυχία τους», καταλήγει ο δρ Σταραντζής.
