Ο καλός νυχτερινός ύπνος είναι απαραίτητος για την καλή υγεία, στην πραγματικότητα, ο κακός ύπνος ή η έλλειψη επαρκούς ξεκούρασης μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες για την υγεία.
Κατά τη διάρκεια του ύπνου το σώμα και ο εγκέφαλος κάνουν πράγματα όπως:
- Απομάκρυνση των τοξινών από το εγκεφαλονωτιαίο υγρό
- Απελευθερώνουν την ανθρώπινη αυξητική ορμόνη και τις σεξουαλικές ορμόνες
- Αποκαθιστούν τους κατεστραμμένους ιστούς και διατηρούν τους υγιείς
- Επανεξέταση και οργάνωση των νέων πληροφοριών
- Ρύθμιση των συναισθημάτων
- Εξάσκηση νέων δεξιοτήτων
Δεν είναι λοιπόν περίεργο ότι η έλλειψη ύπνου μπορεί να επηρεάσει την καθημερινή μας ζωή και την ψυχική και σωματική μας υγεία.
Η έννοια της χρονοδιακοπής αναφέρεται σε μια διαρκή δυσλειτουργία του κιρκάδιου συστήματος με την πάροδο του χρόνου και χαρακτηρίζεται από έναν αλλοιωμένο συγχρονισμό μεταξύ του εσωτερικού χρόνου (βιολογικοί ρυθμοί) και του φυσικού περιβαλλοντικού κύκλου. Ο ύπνος είναι μία από τις φυσιολογικές διεργασίες που επηρεάζονται περισσότερο από αυτή τη δυσλειτουργία. Οι ασθενείς με χρονοδιακοπή είναι εκείνοι που υποφέρουν από μείωση του χρόνου ύπνου, μείωση του βάθους και της ποιότητάς του και από το γεγονός ότι ο ύπνος λαμβάνει χώρα σε ακατάλληλες ώρες της ημέρας.
Υπάρχουν ορισμένες ασθένειες που μπορεί να προδιαθέτουν σε αυτή τη χρονοδιακοπή (άσθμα, άπνοια, διαβήτης, ινομυαλγία, νόσος του Πάρκινσον, νόσος του Αλτσχάιμερ ή καρκίνος). Ωστόσο, όπως αναφέρει ο Pedro F. Almaida, μέλος της ομάδας εργασίας Χρονοβιολογίας της Ισπανικής Εταιρείας Ύπνου (SES) και ερευνητής στο Εργαστήριο Χρονοβιολογίας του Πανεπιστημίου της Μούρθια, «στους περισσότερους ανθρώπους, η χρονοδιακοπή εμφανίζεται ως αποτέλεσμα ανθυγιεινών συνηθειών του τρόπου ζωής, οι οποίες δημιουργούν αναντιστοιχία μεταξύ εσωτερικών, περιβαλλοντικών, κοινωνικών και μεταβολικών χρόνων».
Όταν οι χρόνοι αυτοί δεν συγχρονίζονται μεταξύ τους, «το κιρκαδικό μας σύστημα λαμβάνει αντιφατικά σήματα και καταρρέει». Από πρακτική άποψη, «έχουμε παρατηρήσει ότι η σοβαρή χρονοδιακοπή εμφανίζεται σε άτομα που τείνουν να μοιράζονται τρία χαρακτηριστικά: μικρή ή καθόλου έκθεση σε φυσικό φως σε εξωτερικούς χώρους και υψηλή έκθεση σε τεχνητό φως τη νύχτα. Επιπλέον, γενικά «πάσχουν από υπερβολικά καθιστική ζωή και λίγη ή καθόλου άμεση κοινωνική αλληλεπίδραση», εξηγεί ο ειδικός.
Ασθένεια και κακός ύπνος
Αυτή η έλλειψη ύπνου συνδέεται με μεγαλύτερο επιπολασμό και επιδείνωση ενός μεγάλου αριθμού παθολογικών καταστάσεων των οποίων η συχνότητα εμφάνισης αυξάνεται στις βιομηχανικές κοινωνίες. Σε αυτές περιλαμβάνονται ο διαβήτης, η κατάθλιψη, η υπογονιμότητα, οι διαταραχές του ύπνου, η απώλεια μνήμης, η ανοσοκαταστολή, οι καρδιαγγειακές παθήσεις, η επιτάχυνση της γήρανσης και ορισμένοι τύποι καρκίνου, όπως ο καρκίνος του παχέος εντέρου, του μαστού και του πνεύμονα.
«Ο Διεθνής Οργανισμός Έρευνας για τον Καρκίνο, μέρος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, κατέταξε τη νυχτερινή εργασία, ή την εργασία που περιλαμβάνει την εργασία μέσω πολλών χρονοδιακοπών σε σύντομο χρονικό διάστημα, ως πιθανή καρκινογόνο ουσία στον άνθρωπο ήδη από το 2007, επισημαίνοντας ότι υπάρχουν ήδη επαρκή στοιχεία σε πειραματόζωα για τις επιπτώσεις που έχει η χρονοδιακοπή στην ανάπτυξη ορισμένων τύπων καρκίνου», αναφέρει ο Almaida, ο οποίος επισημαίνει ότι, επιπλέον, η χρονοδιακοπή επηρεάζει άμεσα και την αποτελεσματικότητα των θεραπειών και μειώνει το προσδόκιμο ζωής των ασθενών.
«Δεδομένου ότι πολλές διαδικασίες που σχετίζονται με την ανάπτυξη και την εξέλιξη του καρκίνου ρυθμίζονται από το κιρκάδιο σύστημα, η ευρωστία των ρυθμών μας θα συνδεθεί στενά με την εξέλιξη της νόσου. Μια μελέτη του 2014 σε ασθενείς με καρκίνο του παχέος εντέρου με επικεφαλής τον Francis Levi του νοσοκομείου Paul Brouse στο Παρίσι, πρωτοπόρο στη χρονοθεραπεία του καρκίνου, διαπίστωσε ότι οι ασθενείς με βελτιωμένους ρυθμούς θερμοκρασίας και κινητικής δραστηριότητας είχαν διπλάσιες πιθανότητες να επιβιώσουν από εκείνους με αλλοιωμένους ρυθμούς».
Ο κακός ή λίγος ύπνος παχαίνει
Ένα άλλο πρόβλημα που συνδέεται με τον κακό ή λίγο ύπνο είναι η αύξηση του σωματικού βάρους. «Ο κακός ή λίγος ύπνος παχαίνει», αναφέρει ο Javier Albares, μέλος της Ισπανικής Εταιρείας Ύπνου και συγγραφέας του βιβλίου La ciencia del buen dormir (Η επιστήμη του καλού ύπνου). Η στέρηση ύπνου είναι επιζήμια για τις ορμόνες που ρυθμίζουν την όρεξή μας, καθώς αυξάνει τη γκρελίνη, η οποία μας κάνει να τρώμε περισσότερο και χειρότερα (κυρίως σάκχαρα και ανθυγιεινά λίπη) και μειώνει τη λεπτίνη, την ορμόνη του κορεσμού. Έτσι, προσθέτει, «η έλλειψη ύπνου μας οδηγεί στο να τρώμε περισσότερο και χειρότερα και, αναπόφευκτα, να παίρνουμε βάρος».
Το σημαντικό όμως σε αυτό δεν είναι μόνο η αισθητική, αλλά και οι ασθένειες που σχετίζονται με την αύξηση του βάρους, όπως η παχυσαρκία, η οποία με τη σειρά της αποτελεί υψηλό παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη μεταβολικού συνδρόμου και αυξάνει τον κίνδυνο αντίστασης στην ινσουλίνη και διαβήτη.
