Ποιος δεν έχει αντιμετωπίσει περιστασιακά φαγούρα ή ενόχληση στα μάτια; Μπορεί να οφείλονται σε αλλεργίες, σκόνη, ρύπους ή σε υπερβολικό τρίψιμο των κουρασμένων ματιών. Ας υποθέσουμε όμως ότι τα μάτια σας έχουν συνεχώς μια αίσθηση πρηξίματος, ή είναι ευαίσθητα στο φως, ή η όρασή σας παρουσιάζει διακυμάνσεις; Σε αυτή την περίπτωση, μπορεί να είστε ένας από τους εκατομμύρια ανθρώπους με σύνδρομο ξηροφθαλμίας.

«Το σύνδρομο ξηροφθαλμίας είναι ένα από τα πιο συνηθισμένα οφθαλμολογικά προβλήματα μεταξύ των ηλικιωμένων ενηλίκων», εξηγεί η Dr. Nandini Venkateswaran, οφθαλμίατρος του οφθαλμολογικού κέντρου Massachusetts Eye and Ear που ανήκει στο Harvard. «Τα άτομα με την πάθηση μπορεί να έχουν καλές και κακές περιόδους, αλλά ακολουθώντας μεθόδους πρόληψης και αναζητώντας θεραπεία όταν η νόσος αναζωπυρώνεται, μπορούν να εμποδίσουν την ξηροφθαλμία να παρεμβαίνει στη ζωή τους».

Τα συμπτώματα

Κάθε φορά που ανοιγοκλείνετε τα μάτια σας, ένα φιλμ που αποτελείται από δάκρυα, λάδι και άλλα λιπαντικά καλύπτει τα μάτια σας. Τα δάκρυα παράγονται από τον δακρυϊκό αδένα σε κάθε ένα από τα άνω βλέφαρά σας. Το λάδι, από μικροσκοπικούς μεϊβομιανούς αδένες που επενδύουν τα άνω και κάτω βλέφαρα, εμποδίζει τα δάκρυα να εξατμιστούν πολύ γρήγορα. Ένα στρώμα πρωτεΐνης που ονομάζεται βλεννίνη και καλύπτει την επιφάνεια του ματιού δρα ως λιπαντικό.

Καθώς μεγαλώνουμε, η παραγωγή δακρύων και ελαίου μειώνεται, με αποτέλεσμα το δακρυϊκό φιλμ να είναι λιγότερο πλούσιο και τα μάτια να αισθάνονται ξηρά. Οφθαλμολογικά προβλήματα όπως το γλαύκωμα ή η χειρουργική επέμβαση καταρράκτη μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε ξηροφθαλμία. «Οι άνθρωποι που φορούν επί μακρόν φακούς επαφής ή που έκαναν χειρουργική επέμβαση με λέιζερ όταν ήταν νεότεροι, μπορεί επίσης να είναι πιο επιρρεπείς στην ξηροφθαλμία καθώς μεγαλώνουν», λέει ο Δρ Venkateswaran.

Το σύνδρομο ξηροφθαλμίας μπορεί να αποτελεί παρενέργεια ορισμένων φαρμάκων, όπως τα αντικαταθλιπτικά, τα αντιισταμινικά, τα αποσυμφορητικά, τα αγχολυτικά, τα διουρητικά και άλλα φάρμακα για την αρτηριακή πίεση. Το σύνδρομο ξηροφθαλμίας μπορεί να προκαλέσει οποιοδήποτε από τα ακόλουθα συμπτώματα:

• Κάψιμο ή φαγούρα στα μάτια
• επώδυνα μάτια όταν ξυπνάτε
• αίσθημα ότι υπάρχει κάτι κοκκώδες, όπως άμμος, στα μάτια
• ευαισθησία στο φως
• δυσκολία στη χρήση φακών επαφής
• υπερβολική δακρύρροια
• κολλώδης αίσθηση που προκαλείται από βλέννα
• δυσκολία στην εστίαση ή ανάγκη να ανοιγοκλείνουν επανειλημμένα τα μάτια για να δουν καθαρά.

Μην αγνοείτε τα συμπτώματα του συνδρόμου ξηροφθαλμίας. «Το σύνδρομο ξηροφθαλμίας δεν πρέπει να προκαλεί μόνιμη βλάβη στα μάτια, αν και οι σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσουν σε ουλές στον κερατοειδή. Αλλά αν δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα ζωής σας», λέει ο Δρ Venkateswaran.

Προστατέψτε τα μάτια σας

Για να μειώσετε τον κίνδυνο εμφάνισης συνδρόμου ξηροφθαλμίας ή για να μειώσετε την ευαισθησία των ματιών σας εάν έχετε ξηροφθαλμία, δοκιμάστε τα εξής:

• Μειώστε την έκθεση σε στοιχεία που μπορεί να προκαλέσουν ή να επιδεινώσουν την κατάσταση, όπως ο αέρας, ο καπνός, οι χημικοί ατμοί, η ξηρή ζέστη και οι ανεμιστήρες.
• Φοράτε προστατευτικά γυαλιά ή γυαλιά ηλίου όταν βρίσκεστε σε εξωτερικούς χώρους.
• Χρησιμοποιήστε έναν υγραντήρα εσωτερικού χώρου.
• Κάνετε τακτικά διαλείμματα αν περνάτε πολλές ώρες μπροστά από την οθόνη του υπολογιστή.

Επιλογές θεραπείας

Η διάγνωση του συνδρόμου ξηροφθαλμίας γίνεται με την προσθήκη ειδικού χρώματος στο μάτι που αναδεικνύει τα ξηρά σημεία. Ο γιατρός μπορεί στη συνέχεια να αξιολογήσει την ποιότητα και την ποσότητα του δακρυϊκού φιλμ και πόσο γρήγορα εξατμίζεται. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί η δοκιμασία Schirmer για τη μέτρηση της παραγωγής δακρύων. Εδώ, μια λεπτή λωρίδα διηθητικού χαρτιού τοποθετείται μέσα στο κάτω βλέφαρο και μετά από πέντε λεπτά μετράται η ποσότητα υγρασίας στο χαρτί.

Η θεραπεία για την ξηροφθαλμία ακολουθεί μια προσέγγιση με σκαλοπάτια, όπου ξεκινάτε με συντηρητικές επιλογές και προχωράτε σε πιο εντατικές θεραπείες, αν χρειαστεί, λέει ο Δρ Venkateswaran.

Η πιο συνηθισμένη θεραπεία είναι τα τεχνητά δάκρυα χωρίς συντηρητικά, τα οποία είναι οφθαλμικές σταγόνες που μιμούνται τα φυσικά δάκρυα. Αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν πολλές φορές την ημέρα και για μεγάλο χρονικό διάστημα. Οι αλοιφές και τα πηκτώματα που χορηγούνται χωρίς ιατρική συνταγή και εφαρμόζονται πριν από τον ύπνο μπορεί επίσης να είναι χρήσιμα. Για πιο σοβαρές περιπτώσεις, ο γιατρός σας μπορεί να σας συστήσει συνταγογραφούμενες οφθαλμικές σταγόνες, όπως lifitegrast ή κυκλοσπορίνη, οι οποίες μειώνουν τη φλεγμονή των ματιών και αυξάνουν την παραγωγή δακρύων. Σύντομα μαθήματα μιας στεροειδούς οφθαλμικής σταγόνας όπως η λοτεπρεδνόλη μπορούν να χρησιμοποιηθούν για δύο έως τέσσερις εβδομάδες για να μειώσουν τις σοβαρές εξάρσεις της ξηροφθαλμίας.

Εάν τα τεχνητά δάκρυα δεν ανακουφίζουν, οι γιατροί συνταγογραφούν μερικές φορές οφθαλμικές σταγόνες από τον ορό σας, το διαυγές υγρό μέρος του αίματός σας. Μια άλλη επιλογή είναι ένα ρινικό σπρέι με βαρενικλίνη, το οποίο διεγείρει το νεύρο που συνδέεται με τον δακρυϊκό αδένα και τους μεϊβομιανούς αδένες. Το σπρέι μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο του ή με άλλες θεραπείες ξηροφθαλμίας.

Ο γιατρός σας μπορεί επίσης να προσπαθήσει να αξιοποιήσει στο έπακρο τα φυσικά σας δάκρυα τοποθετώντας μικροσκοπικά βύσματα από κολλαγόνο ή σιλικόνη στις οπές αποστράγγισης των δακρύων στις εσωτερικές γωνίες των ματιών. «Αυτά βοηθούν στη διατήρηση μεγαλύτερων περιόδων λίπανσης στην επιφάνεια του ματιού», λέει ο Δρ Venkateswaran.