Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), τουλάχιστον 2,2 δισεκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα με την όραση και τα μάτια τους. Από αυτές τις περιπτώσεις, περίπου οι μισές θα μπορούσαν να είχαν προληφθεί εάν οι ασθενείς είχαν λάβει έγκαιρη περίθαλψη.

Αυτός είναι ο λόγος που οι τακτικοί οφθαλμολογικοί έλεγχοι είναι ιδιαίτερα σημαντικοί. Η Αμερικανική Ακαδημία Οφθαλμολογίας συνιστά να επισκέπτεστε έναν οφθαλμίατρο για έναν πλήρη έλεγχο μία φορά στην ηλικία των 20 και δύο φορές στα 30, και ξανά στην ηλικία των 40, όταν μπορεί να αρχίσουν να εμφανίζονται πρώιμα σημάδια ασθενειών ή αλλαγών στην όραση. Αν είστε 65 ετών ή μεγαλύτεροι, καλό είναι να κάνετε έλεγχο κάθε ένα ή δύο χρόνια. Άτομα με γνωστά προβλήματα όρασης, οικογενειακό ιστορικό ασθενειών των ματιών ή συστηματικές παθήσεις, όπως ο διαβήτης ή η ρευματοειδής αρθρίτιδα, μπορεί να χρειάζονται πιο συχνό έλεγχο, ίσως και κάθε χρόνο.

Ο έλεγχος όρασης είναι ιδιαίτερα χρήσιμος στην ανίχνευση προοδευτικών παθήσεων, όπως το γλαύκωμα, μια κοινή πάθηση που σχετίζεται με την ηλικία και δεν έχει συμπτώματα στα πρώτα στάδια της, αλλά είναι η κύρια αιτία τύφλωσης για άτομα άνω των 60. Η τύφλωση από γλαύκωμα μπορεί να προληφθεί με πρώιμη θεραπεία. Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, μια άλλη συχνή αιτία απώλειας όρασης, μπορεί επίσης να ξεκινήσει χωρίς συμπτώματα, αλλά μπορεί να εντοπιστεί κατά τη διάρκεια μιας τακτικής εξέτασης.

Άλλες καταστάσεις των ματιών μπορεί να έχουν συμπτώματα που απαιτούν άμεση ιατρική προσοχή και δεν πρέπει να περιμένετε την τακτική σας εξέταση. Ακολουθούν 10 συμπτώματα που πρέπει να προσέχετε και πότε να ζητήσετε άμεση ιατρική βοήθεια, σύμφωνα με το Everyday Health.

1. Αναλαμπές, σωματίδια ή σκιές στην όρασή σας

Αναλαμπές φωτός, αυξημένος αριθμός σωματιδίων (μικρές κουκίδες, γραμμές ή ιστούς αράχνης στο οπτικό σας πεδίο), σκιά στην περιφερική όρασή σας ή μια γκρίζα κουρτίνα που καλύπτει μέρος της όρασής σας, μπορεί να είναι συμπτώματα διάτρησης ή αποκόλλησης του αμφιβληστροειδούς – του φωτοευαίσθητου στρώματος νεύρων στο πίσω μέρος του ματιού που στέλνει εικόνες στον εγκέφαλο. Η μυωπία, η προηγούμενη χειρουργική επέμβαση στο μάτι και τραυματισμοί είναι παράγοντες κινδύνου για αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς.

Αν δεν αντιμετωπιστεί γρήγορα, συνήθως με χειρουργική επέμβαση, η αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη απώλεια όρασης ή τύφλωση, σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Ματιών των ΗΠΑ. Αν παρατηρήσετε τέτοια συμπτώματα, πρέπει να επισκεφτείτε άμεσα έναν οφθαλμίατρο, γιατί η γρήγορη θεραπεία μπορεί να αποτρέψει τη μόνιμη απώλεια όρασης.

Από την άλλη, είναι συχνό το φαινόμενο να βλέπετε αναλαμπές φωτός από καιρό σε καιρό, ειδικά καθώς μεγαλώνετε, και συνήθως δεν είναι κάτι ανησυχητικό. Οι αναλαμπές που μοιάζουν με λάμψεις ή κυματιστές γραμμές μπορεί να οφείλονται σε αύρα ημικρανίας, κάτι που δεν αποτελεί επείγον περιστατικό.

Γενικά, οι μεμονωμένες αναλαμπές φωτός δεν απαιτούν παρέμβαση και συνήθως δεν είναι ένδειξη σοβαρής πάθησης. Ωστόσο, αν παρατηρήσετε νέα οπτικά συμπτώματα, πρέπει να ενημερώσετε τον οφθαλμίατρό σας. Ανάλογα με την περιγραφή σας, ο γιατρός μπορεί να προτείνει άμεση εκτίμηση ή να κρίνει ότι δεν χρειάζεται επείγουσα επίσκεψη.

Τα σωματίδια είναι συνήθως αβλαβή, αλλά καλέστε αμέσως έναν οφθαλμίατρο εάν παρατηρήσετε καινούργια σωματίδια, ειδικά αν συνδυάζονται με αναλαμπές φωτός, σκιά στην περιφερική όραση ή κουρτίνα που καλύπτει μέρος του οπτικού σας πεδίου.

2. Ξαφνική απώλεια όρασης

Η ξαφνική απώλεια όρασης σε ένα μάτι μπορεί να είναι πρώιμο σύμπτωμα εγκεφαλικού επεισοδίου.

«Η απώλεια όρασης, ειδικά σε ένα μάτι, μπορεί να είναι ένδειξη ότι υπάρχει απόφραξη στις μικρές αρτηρίες ή φλέβες που μεταφέρουν αίμα προς και από το μάτι», εξηγεί η Ashley Brissette, MD, αναπληρώτρια καθηγήτρια Οφθαλμολογίας στην Ιατρική Σχολή Weill Cornell στη Νέα Υόρκη και κλινική εκπρόσωπος της Αμερικανικής Ακαδημίας Οφθαλμολογίας. «Αυτό μπορεί να υποδεικνύει ότι υπάρχουν αποφράξεις σε άλλες περιοχές, οι οποίες μπορούν να οδηγήσουν σε ένα μεγαλύτερο εγκεφαλικό επεισόδιο στο μέλλον».

Αν έχετε ξαφνική απώλεια όρασης, πρέπει να επισκεφτείτε άμεσα τον οφθαλμίατρό σας ή να πάτε στο τμήμα επειγόντων περιστατικών. Εάν ο οφθαλμίατρος διαγνώσει εγκεφαλικό επεισόδιο ή μικροεγκεφαλικό, θα σας παραπέμψει για πλήρη έλεγχο με τον γιατρό σας, λέει η δρ. Brissette.

3. Πόνος στα μάτια

Πολλές ασθένειες των ματιών είναι ανώδυνες, αλλά κάποιες καταστάσεις ή τραυματισμοί μπορούν να προκαλέσουν πόνο.

Ο πόνος στα μάτια μπορεί να σημαίνει ότι η πίεση μέσα στο μάτι είναι αυξημένη, κάτι που μπορεί να υποδεικνύει γλαύκωμα, αναφέρει η δρ. Brissette. Το γλαύκωμα συμβαίνει όταν συσσωρεύεται υγρό στο μπροστινό μέρος του ματιού, αυξάνοντας την πίεση και προκαλώντας βλάβη στο οπτικό νεύρο. Βεβαιωθείτε ότι θα ελέγξετε την πίεση των ματιών σας όταν επισκέπτεστε τον οφθαλμίατρό σας, συμβουλεύει η ίδια. Ωστόσο, το γλαύκωμα συνήθως προκαλεί αργή και προοδευτική απώλεια όρασης χωρίς πόνο.

Ένα σπάνιο και σοβαρό είδος γλαυκώματος, το γλαύκωμα γωνίας κλεισίματος (ή γλαύκωμα κλειστής γωνίας) μπορεί να προκαλέσει έντονο πόνο στα μάτια. Ενώ το πιο κοινό γλαύκωμα ανοικτής γωνίας είναι ανώδυνο, η οξεία επίθεση γλαυκώματος γωνίας κλεισίματος μπορεί να έχει τα εξής συμπτώματα:

• Ξαφνική θολή όραση
• Έντονος πόνος στα μάτια
• Πονοκέφαλος
• Ναυτία
• Εμετός
• Πολύχρωμοι δακτύλιοι γύρω από τα φώτα

Αν έχετε κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα, καλέστε άμεσα τον οφθαλμίατρό σας, καθώς πρόκειται για επείγον περιστατικό.

Ο πόνος μπορεί επίσης να προκληθεί από γρατσουνιές στον κερατοειδή (διάβρωση κερατοειδούς). Αν έχετε τραυματίσει τον κερατοειδή σας (το διαφανές στρώμα μπροστά από το μάτι) λόγω ξένου σώματος ή γρατσουνιάς, είναι σημαντικό να ζητήσετε ιατρική βοήθεια, καθώς αυτό μπορεί να προκαλέσει μόνιμη βλάβη αν δεν αντιμετωπιστεί σωστά.

4. Ξηροφθαλμία

Η ξηρότητα στα μάτια που συμβαίνει περιστασιακά και υποχωρεί με τη χρήση σταγόνων για τα μάτια που πωλούνται χωρίς συνταγή, συνήθως δεν είναι ανησυχητική. Ωστόσο, αν η ξηρότητα είναι χρόνια και προκαλεί δυσφορία ή επηρεάζει την καθημερινότητά σας, δεν πρέπει να την αγνοήσετε. Θα πρέπει να το αναφέρετε στον γιατρό ή σε ειδικό για τα μάτια.

Η ξηρότητα μπορεί να προκύψει από προβλήματα στους αδένες που παράγουν τα δάκρυα:

• Στην ξηροφθαλμία λόγω έλλειψης υδαρούς στρώματος, οι δακρυϊκοί αδένες, που βρίσκονται κάτω από την εξωτερική άκρη των φρυδιών, δεν παράγουν αρκετό υγρό, με αποτέλεσμα τα δάκρυα να είναι λιγότερα.
• Στην εξαντλητική ξηροφθαλμία, οι μεϊβομιακοί αδένες, που βρίσκονται στα άκρα των βλεφάρων, δεν παράγουν αρκετό λιπαρό στρώμα δακρύων, με αποτέλεσμα τα δάκρυα να εξατμίζονται γρήγορα.

Η ξηρότητα μπορεί επίσης να είναι σύμπτωμα αυτοάνοσων παθήσεων, όπως το σύνδρομο Sjögren, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, ο λύκος και η θυρεοειδική νόσος των ματιών. Αλλεργίες στα μάτια, φάρμακα ή περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως ο αέρας, ο καπνός και ο ξηρός αέρας, μπορεί επίσης να προκαλέσουν ξηρότητα.

Αν δεν αντιμετωπιστεί η χρόνια ξηρότητα, μπορεί να οδηγήσει σε φλεγμονή του επιπεφυκότα, έλκη στον κερατοειδή ή λοιμώξεις των ματιών, ειδικά αν ο κερατοειδής έχει υποστεί βλάβη.

Αν ταλαιπωρείστε συχνά από ερεθισμό, αίσθημα τραχύτητας, κάψιμο, ευαισθησία στο φως ή υπερβολικό δάκρυσμα, επισκεφτείτε τον γιατρό σας και ενημερώστε τον για τυχόν άλλα συμπτώματα που έχετε, ακόμα και αν δεν αφορούν τα μάτια.

5. Πόνος ή αλλαγές στην όραση μετά από τραυματισμό στο μάτι

Οποιοσδήποτε σοβαρός τραυματισμός στο μάτι πρέπει να εξεταστεί από γιατρό, ιδιαίτερα αν ο πόνος χειροτερεύει με την πάροδο του χρόνου ή αν η όραση αλλάζει σημαντικά. Οι τραυματισμοί στα μάτια μπορεί να προκαλέσουν απώλεια όρασης ή τύφλωση, γι’ αυτό είναι σημαντικό να δείτε γιατρό όσο πιο σύντομα γίνεται, ακόμα κι αν ο τραυματισμός φαίνεται αρχικά μικρός.

Ενδείξεις σοβαρού τραυματισμού περιλαμβάνουν τα παρακάτω:

• Επίμονος πόνος στο μάτι
• Μειωμένη όραση
• Κόψιμο ή σχίσιμο στο μάτι ή το βλέφαρο
• Ένα μάτι να μην κινείται καλά ή να υπάρχει διπλή όραση ή πόνος κατά την κίνηση του ματιού
• Ένα μάτι να προεξέχει ή να φαίνεται βυθισμένο σε σχέση με το άλλο
• Ασυνήθιστο μέγεθος ή σχήμα της κόρης του ματιού
• Ορατό αίμα στο μάτι, είτε στο κεντρικό μέρος είτε στο λευκό του ματιού
• Ενοχλήσεις ή αίσθηση ότι υπάρχει κάτι μέσα στο μάτι που δεν φεύγει με ανοιγοκλείνοντας τα μάτια σας
• Χημικά εγκαύματα ή εκρήξεις (απαιτεί άμεση πλύση με άφθονο νερό πριν επικοινωνήσετε με γιατρό ή πάτε στο νοσοκομείο)

Εάν είχατε κάποιο τραυματισμό στο μάτι σας επικοινωνήστε άμεσα με τον οφθαλμίατρό σας επισκεφτείτε το τμήμα επειγόντων περιστατικών για να αποφύγετε σοβαρές επιπλοκές.

6. Σωματίδια στο μάτι

Τα περισσότερα φυσικά σωματίδια, όπως άμμος, σκόνη και μικρά αντικείμενα, που μπαίνουν στο μάτι δεν είναι ανησυχητικά. Τα μάτια συνήθως τα αποβάλλουν φυσικά με δάκρυα και το ανοιγοκλείσιμο των βλεφάρων.

Ωστόσο, υλικά όπως μέταλλο, γυαλί ή άλλα τεχνητά υλικά είναι πιο σοβαρά. Μην προσπαθήσετε να τα αφαιρέσετε μόνοι σας, καθώς αυτό μπορεί να προκαλέσει μεγαλύτερη ζημιά. Αν δεν μπορείτε να τα βγάλετε με τα δάκρυα ή το ανοιγοκλείσιμο των βλεφάρων, ή αν συνεχίζετε να αισθάνεστε ότι υπάρχει κάτι στο μάτι σας, επισκεφτείτε άμεσα γιατρό ή τμήμα επειγόντων περιστατικών.

7. Κόκκινα μάτια

Εάν και τα δύο μάτια είναι κόκκινα, μπορεί να πρόκειται για κάτι λιγότερο σοβαρό, όπως κρυολόγημα ή αλλεργίες. Η επιπεφυκίτιδα μπορεί να συμβεί σε ένα ή και στα δύο μάτια και προκαλείται από ιό ή βακτήρια. Αν δεν υποχωρήσει, επισκεφτείτε τον οφθαλμίατρό σας.

Η σκληρίτιδα του ματιού (φλεγμονή του λευκού εξωτερικού χιτώνα του ματιού), μπορεί να προκαλέσει σοβαρό πόνο και άλλα συμπτώματα, όπως θολή όραση και έντονη ευαισθησία στο φως. Επισκεφτείτε άμεσα τον γιατρό σας για να αποτρέψετε τη ζημιά στην όραση.

Η ιρίτιδα (φλεγμονή στο εσωτερικό του ματιού) μπορεί επίσης να επηρεάσει την όραση και να προκαλέσει έντονο πόνο. Αν παρατηρήσετε οποιοδήποτε από αυτά τα συμπτώματα, επικοινωνήστε με τον οφθαλμίατρό σας χωρίς καθυστέρηση.

8. Δυσφορία από φακούς επαφής

Ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι που χρησιμοποιούν φακούς επαφής δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα όταν ακολουθούν τους κανόνες σωστής φροντίδας και χρήσης τους, περιστασιακά μπορεί να παρουσιαστούν σοβαρές λοιμώξεις. Τα συμπτώματα των λοιμώξεων που σχετίζονται με τους φακούς επαφής περιλαμβάνουν θολή όραση, ασυνήθιστη ερυθρότητα του ματιού, πόνο στο μάτι, δακρύρροια ή εκροή από το μάτι, ευαισθησία στο φως και την αίσθηση ότι υπάρχει κάτι στο μάτι, σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Οφθαλμολογίας (AAO).

Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι λοιμώξεις που σχετίζονται με τους φακούς επαφής μπορούν να προκαλέσουν σοβαρή απώλεια όρασης ή ακόμη και τύφλωση, γι' αυτό πρέπει να επισκεφτείτε άμεσα τον οφθαλμίατρο αν εμφανίσετε κάποιο από τα συμπτώματα αυτής της λοίμωξης.

9. Θολή όραση

Ακόμα κι αν η θολή όραση υποχωρήσει, μπορεί να είναι ένδειξη για διάφορα προβλήματα με τα μάτια, όπως γλαύκωμα, ιρίτιδα, αποκόλληση ή σχίσιμο του αμφιβληστροειδούς, φλεγμονή του οπτικού νεύρου ή εκφυλισμός της ωχράς κηλίδας. Δεδομένου ότι αυτές οι καταστάσεις μπορεί να είναι σοβαρές, καλό είναι να κλείσετε άμεσα ραντεβού με τον γιατρό σας αν έχετε θολή όραση.

Ωστόσο, ο πιο συχνός λόγος για θολή όραση είναι η ανάγκη για γυαλιά, κάτι που συχνά συμβαίνει καθώς μεγαλώνουμε. Ένας άλλος συχνός λόγος για θολή όραση είναι οι ξηροί οφθαλμοί, καθώς το μάτι χρειάζεται να είναι καλά ενυδατωμένο για να βλέπουμε καθαρά. Αν το μάτι δεν είναι καλά υγραμένο, η όραση μπορεί να γίνει θολή και να αλλάζει. Αυτή η κατάσταση δεν είναι επείγουσα και συχνά αντιμετωπίζεται με υγρά ματιών που διατίθενται χωρίς συνταγή ή με φάρμακα που δίνονται από γιατρό.

Επίσης, η συσσώρευση βακτηρίων γύρω από τα βλέφαρα μπορεί να προκαλέσει βλεφαρίτιδα ή φλεγμονή των βλεφάρων, κάτι που είναι μια συχνή αιτία για ξηρότητα και θολή όραση. Είναι σημαντικό να καθαρίζετε τα βλέφαρα και τις βλεφαρίδες σας καθημερινά για να αποφεύγετε αυτές τις καταστάσεις και να διατηρείτε τα μάτια σας υγιή.

10. Πόνος ή θολή όραση μετά από χειρουργική επέμβαση ματιών

Αν έχετε κάνει κάποια χειρουργική επέμβαση στα μάτια, ακόμα κι αν έχει περάσει αρκετός καιρός, και αντιμετωπίζετε ερυθρότητα, πόνο ή θολή όραση που κρατάει, επικοινωνήστε αμέσως με τον γιατρό σας για να αξιολογήσει την κατάσταση.