Ε171: Το προσθετικό που απαγόρευσε η Ε.Ε. «κρύβεται» ακόμα στις τσίχλες στην Ελλάδα

Φωτογραφία αρχείου: Gabriel Dalton / Unsplash

Σάββατο, 14/10/2023 - 07:57

Το διοξείδιο του τιτανίου (Ε171) χρησιμοποιείται ως χρωστική ουσία σε τρόφιμα και άλλα προϊόντα.

Τον Ιανουάριο του 2022, η Ευρωπαϊκή Ένωση ενέκρινε την απαγόρευση της χρήσης του διοξειδίου του τιτανίου (E171) ως προσθέτου τροφίμων, μετά από τα αποτελέσματα των εκτιμήσεων επικινδυνότητας που πραγματοποίησε η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA).

Ειδικότερα, όσον αφορά τα αποτελέσματα της εκτίμησης της EFSA, ο ΕΦΕΤ είχε αναφέρει σε σχετική του ανακοίνωση πέρυσι:

«Μετά από ανασκόπηση όλων των σχετικών διαθέσιμων επιστημονικών δεδομένων, η EFSA κατέληξε ότι δε μπορεί να αποκλείσει τη σύνδεση έκθεσης σε σωματίδια διοξειδίου του τιτανίου με πιθανή γονιδιοτοξικότητα. Βάσει αυτής της ανησυχίας, οι εμπειρογνώμονες της EFSA δε θεωρούν πλέον το διοξείδιο του τιτανίου ασφαλές, όταν αυτό χρησιμοποιείται ως πρόσθετο τροφίμων. Λόγω έλλειψης επαρκών επιστημονικών δεδομένων, δε μπορεί να προσδιοριστεί μια αποδεκτή ημερήσια δόση γι’ αυτό».

Παρόλα αυτά, τόσο στην Ελλάδα, όσο και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η εν λόγω ουσία συνεχίζει να προστίθεται σε διάφορα προϊόντα, με τους κατασκευαστές μάλιστα να αναγράφουν κανονικά το Ε171 στις ετικέτες με τα συστατικά στο πίσω μέρος των συσκευασιών.

Πρόσφατο ρεπορτάζ της βρετανικής εφημερίδας «Daily Mail», αποκαλύπτει ότι η παρουσία του διοξειδίου του τιτανίου εντοπίζεται σε τσίχλες, γλυκίσματα, καθώς και σε σάλτσες που κυκλοφορούν στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Όπως εξηγεί η εφημερίδα, αυτό οφείλεται στα συμπεράσματα δυο βρετανικών οργανισμών, που αντικρούουν την απόφαση της EFSA.

«Η Επιτροπή Τοξικότητας (COT) και η Επιτροπή Μεταλλαξιογένεσης σε Τρόφιμα Καταναλωτικά Προϊόντα και Περιβάλλον (COM) ισχυρίζονται ότι η κίνηση της Ε.Ε βασίζεται σε ανίσχυρες αποδείξεις και η απόφαση αυτή θα μπορούσε να προκαλέσει αχρείαστες ανησυχίες στους καταναλωτές. Ως εκ τούτου, το Ε171 βρίσκεται ακόμα σε τρόφιμα που πωλούνται στο Ηνωμένο Βασίλειο», γράφει η Daily Mail.

Αλλά και στην Ελλάδα, το συγκεκριμένο χημικό μπορεί κανείς εύκολα να το βρει, ρίχνοντας μια μάτια σε συσκευασίες δημοφιλών κουτιών με τσίχλες.

Τι είναι το διοξείδιο του τιτανίου - Η απαγόρευση

Το διοξείδιο του τιτανίου είναι ένα πρόσθετο που χρησιμοποιείται στα τρόφιμα ως χρωστική ουσία, με σκοπό να τα κάνει πιο ελκυστικά, δίνοντας τους χρώμα ή διατηρώντας την εμφάνιση τους. Στις ετικέτες των προϊόντων αναγράφεται συνήθως ως «Ε 171».

Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, το Ε171 ήταν ένα ιδιαίτερα κοινό συστατικό που βρισκόταν σε πολλά τρόφιμα και θεωρείτο ασφαλές. Μάλιστα, σε ανάλυση που έκανε η ίδια η EFSA το 2016 είχε καταλήξει ότι επρόκειτο για μια ουσία που δεν έβαζε τον ανθρώπινο οργανισμό σε κίνδυνο. Όμως, μέσα από μια αναθεωρημένη ανάλυση το Μάιο του 2021, ο οργανισμός αποφάνθηκε ότι «δε μπορούμε να επιβεβαιώσουμε ότι καμια ποσότητα Ε171 είναι ασφαλής προς κατανάλωση».

Αξίζει να σημειωθεί ότι, όπως τονίζει ο ΕΦΕΤ, τα επιστημονικά δεδομένα σχετικά με την ασφάλεια του διοξειδίου του τιτανίου έχουν ένα βαθμό αβεβαιότητας. Ωστόσο, όπως ανέφερε δημοσίευμα του ΑΠΕ -ΜΠΕ, τον Ιανουάριο του 2022, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε πρόταση για την απαγόρευση του Ε171 «το περασμένο φθινόπωρο [σ.σ. δηλαδή το φθινόπωρο του 2021] και τα κράτη - μέλη ενέκριναν ομόφωνα την απαγόρευση. […] Η απαγόρευση θα ισχύσει μετά από μια μεταβατική περίοδο έξι μηνών. Αυτό σημαίνει ότι, από φέτος το καλοκαίρι, το διοξείδιο του τιτανίου δεν θα πρέπει πλέον να προστίθεται στα τρόφιμα».

Τέλος, πρέπει να αναφερθεί ότι το διοξείδιο του τιτανίου χρησιμοποιείται επίσης σε καλλυντικά, βαφές και φάρμακα, αλλά η εκτίμηση κινδύνων της EFSA αφορά μόνο τους κινδύνους που σχετίζονται με τις τροφές όπου περιέχεται η συγκεκριμένη ουσία. Αυτός είναι και ο λόγος που η χρήση του δεν έχει απαγορευτεί σε αυτά τα προϊόντα.

Ε171 - Οι κίνδυνοι

Σύμφωνα με την EFSA, υπάρχουν ενδείξεις ότι το Ε171 συνδέεται με αυξημένη πιθανότητα γονιδιοτοξικότητας. Ειδικότερα, η Daily Mail υπογραμμίζει ότι η ανησυχία της EFSA είναι ότι τα μόρια του προσθετικού συσσωρεύονται στο σώμα και προκαλούν βλάβες στο DNA ή τα χρωμοσώματα, ανεβάζοντας το ρίσκο του καρκίνου.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η επίσημη ιστοσελιδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφέρεται στο Ε171 ως «καρκινογόνο ουσία ευρείας χρήσεως», γράφοντας:

«Μια πρόσθετη ουσία, το διοξείδιο του τιτανίου, γνωστό και ως Ε171, που χρησιμοποιείται ευρέως σε οδοντόπαστες, σε γλυκά, σοκολάτες, μπισκότα, τσίχλες, αντηλιακά, χρώματα, τρόφιμα και άλλα καταναλωτικά προϊόντα, μπορεί να είναι καρκινογόνο, σύμφωνα με μια νέα γαλλική επιστημονική έρευνα. Πειράματα σε ζώα έδειξαν ότι η ουσία προκάλεσε προκαρκινικές αλλοιώσεις του παχέος εντέρου σε 40% των πειραματόζωων. Οι αλλοιώσεις αυτές δεν είναι κακοήθεις, αλλά μπορούν να γίνουν σταδιακά.

Προηγούμενες έρευνες της Διεθνούς Υπηρεσίας Ερευνών για τον Καρκίνο είχαν δείξει ότι η εισπνοή του Ε171 μπορεί να είναι καρκινογόνα. Προς το παρόν, είναι ασαφές κατά πόσον αυτά τα ευρήματα έχουν ισχύ και στους ανθρώπους. Οι ερευνητές, πάντως, προειδοποίησαν ότι το Ε171 πιθανώς αποτελεί πηγή μεγαλύτερης ανησυχίας για τα παιδιά που καταναλώνουν πολλά γλυκά και η γαλλική κυβέρνηση διέταξε άμεση έρευνα για την ασφάλεια του Ε171, στο πλαίσιο ευρύτερης μελέτης για την ασφάλεια των διαφόρων νανοϋλικών στη δημόσια υγεία».

Από την πλευρά του, ο δρ. Oliver Jones, καθηγητής Χημείας στο Βασιλικό Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μελβούρνης είπε στην Daily Mail ότι οι ερωτήσεις σχετικά με το Ε171 είναι στην πραγματικότητα ένα θέμα δοσολογίας.

«Πολλά πράγματα στα οποία εκτιθέμεθα καθημερινά μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο, όπως για παράδειγμα το φως του ηλίου και το αλκοόλ. Αυτό δε σημαίνει ότι αν βγούμε έξω θα πάθουμε καρκίνο, ούτε ότι θα έπρεπε να απαγορεύσουμε την πώληση του αλκοόλ. Προφανώς, το ερώτημα είναι πόση είναι η έκθεση μας στις ουσίες αυτές. Προσωπικά, θα ανησυχούσα περισσότερο για τις ουσίες με τις οποίες οι εταιρίες αντικαθιστούν το διοξείδιο του τιτανίου, καθώς για πολλές από αυτές δεν έχουν γίνει αρκετές έρευνες, επομένως θα μπορούσαν να είναι ακόμα πιο βλαβερές».