Έρευνα της New Cleveland Clinic έδειξε ότι η ερυθριτόλη, ένα ευρέως χρησιμοποιούμενο τεχνητό γλυκαντικό, μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών επεισοδίων ενισχύοντας τον σχηματισμό θρόμβων στο αίμα, θέτοντας υπό αμφισβήτηση την ασφάλειά του και απαιτώντας περαιτέρω μακροχρόνιες μελέτες.
Ειδικότερα, πρόσφατη έρευνα από την κλινική του Κλίβελαντ απέδειξε ότι η κατανάλωση τροφών που περιέχουν ερυθριτόλη, ένα ευρέως χρησιμοποιούμενο τεχνητό γλυκαντικό, μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών επεισοδίων όπως εμφράγματα και εγκεφαλικά. Η μελέτη, που διεξήχθη με υγιείς εθελοντές, διαπίστωσε ότι η ερυθριτόλη έκανε τα αιμοπετάλια -τα κύτταρα του αίματος που εμπλέκονται στην πήξη- πιο ενεργά, αυξάνοντας έτσι την πιθανότητα θρόμβων στο αίμα. Αυτή βέβαια η επίδραση δεν παρατηρήθηκε με τη ζάχαρη.
Δημοσιευμένη στο Arteriosclerosis, Thrombosis, and Vascular Biology , η έρευνα προσθέτει σε αυξανόμενες ενδείξεις ότι η ερυθριτόλη μπορεί να μην είναι τόσο ασφαλής όσο ταξινομείται επί του παρόντος από τους ρυθμιστικούς φορείς τροφίμων και θα πρέπει να επαναξιολογηθεί ως συστατικό. Η μελέτη διεξήχθη από μια ομάδα ερευνητών της Cleveland Clinic ως μέρος μιας σειράς ερευνών σχετικά με τις φυσιολογικές επιδράσεις των κοινών υποκατάστατων ζάχαρης.
«Πολλές επαγγελματικές ενώσεις και κλινικοί γιατροί συνιστούν τακτικά στα άτομα υψηλού καρδιαγγειακού κινδύνου –τα άτομα με παχυσαρκία, διαβήτη ή μεταβολικό σύνδρομο– να καταναλώνουν τροφές που περιέχουν υποκατάστατα ζάχαρης αντί για ζάχαρη», δήλωσε ο ανώτερος και αντίστοιχος συγγραφέας Stanley Hazen, MD, Ph.D. Πρόεδρος Καρδιαγγειακών και Μεταβολικών Επιστημών στο Ινστιτούτο Ερευνών Lerner της Cleveland Clinic και επικεφαλής του τμήματος Προληπτικής Καρδιολογίας. «Αυτά τα ευρήματα υπογραμμίζουν τη σημασία περαιτέρω μακροπρόθεσμων κλινικών μελετών για την αξιολόγηση της καρδιαγγειακής ασφάλειας της ερυθριτόλης και άλλων υποκατάστατων ζάχαρης».
Η ερυθριτόλη και άλλα τεχνητά γλυκαντικά είναι κοινά υποκατάστατα της ζάχαρης σε προϊόντα χαμηλών θερμίδων, χαμηλών υδατανθράκων κλπ. Η ερυθριτόλη είναι περίπου 70% τόσο γλυκιά όσο η ζάχαρη και παράγεται μέσω της ζύμωσης του καλαμποκιού. Μετά την κατάποση, η ερυθριτόλη μεταβολίζεται ελάχιστα από τον οργανισμό. Αντίθετα, εισέρχεται στην κυκλοφορία του αίματος και φεύγει από το σώμα κυρίως μέσω των ούρων. Το ανθρώπινο σώμα δημιουργεί χαμηλές ποσότητες ερυθριτόλης με φυσικό τρόπο, επομένως μπορεί να συσσωρευτεί οποιαδήποτε πρόσθετη κατανάλωση.
Ρυθμιστικό καθεστώς και πρόσφατες μελέτες
Η ερυθριτόλη ταξινομείται από την Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων ως συστατικό GRAS («γενικά αναγνωρισμένο ως ασφαλές»), επιτρέποντας τη χρήση της χωρίς περιορισμό σε προϊόντα διατροφής. Αυτό οφείλεται κυρίως στο ότι είναι μια αλκοόλη σακχάρου που βρίσκεται φυσικά σε φρούτα και λαχανικά και υποπροϊόν του μεταβολισμού της γλυκόζης στον ανθρώπινο ιστό, αν και σε μικρές ποσότητες.
Ωστόσο, πρόσφατες μελέτες από την ομάδα του Δρ. Hazen, έχουν βρει στοιχεία ότι η ερυθριτόλη σε τυπικές ποσότητες που καταναλώνονται μπορεί να αυξήσει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο.
Η τρέχουσα έρευνα βασίζεται στην προηγούμενη μελέτη της ομάδας, που δημοσιεύθηκε πέρυσι στο Nature Medicine, η οποία αποκάλυψε ότι οι καρδιοπαθείς με υψηλά επίπεδα ερυθριτόλης είχαν διπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν σοβαρό καρδιακό επεισόδιο τα επόμενα τρία χρόνια σε σύγκριση με εκείνους με χαμηλά επίπεδα. Η μελέτη ανακάλυψε επίσης ότι η προσθήκη ερυθριτόλης στο αίμα ή στα αιμοπετάλια των ασθενών αύξησε τον σχηματισμό θρόμβων. Αυτά τα ευρήματα επιβεβαιώθηκαν από προκλινικές μελέτες.
Η νέα μελέτη σχεδιάστηκε για να παρατηρήσει πιο άμεσα τις επιδράσεις στα αιμοπετάλια μετά την κατάποση ερυθριτόλης σε δόση που συνήθως περιέχεται σε σόδα ή μάφιν «χωρίς ζάχαρη».
Σε 20 υγιείς εθελοντές, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το μέσο επίπεδο ερυθριτόλης μετά το φαγητό αυξήθηκε πάνω από 1.000 φορές στην ομάδα που κατανάλωνε ερυθριτόλη σε σύγκριση με τα αρχικά τους επίπεδα. Τα αποτελέσματα αποκάλυψαν επίσης ότι οι συμμετέχοντες έδειξαν σημαντική αύξηση στο σχηματισμό θρόμβων αίματος μετά την κατανάλωση ερυθριτόλης, αλλά δεν παρατηρήθηκε αλλαγή μετά την κατανάλωση γλυκόζης.
«Αυτή η έρευνα εγείρει ορισμένες ανησυχίες ότι μια τυπική μερίδα ενός ζαχαρούχου ερυθριτόλης τροφίμου ή ροφήματος μπορεί να διεγείρει έντονα μια άμεση επίδραση σχηματισμού θρόμβων», δήλωσε ο συν-συγγραφέας της μελέτης WH Wilson Tang, MD, διευθυντής έρευνας για την καρδιακή ανεπάρκεια και την ιατρική μεταμόσχευσης καρδιάς στο Κλινική Κλίβελαντ. «Η ερυθριτόλη και άλλες αλκοόλες ζάχαρης που χρησιμοποιούνται συνήθως ως υποκατάστατα ζάχαρης θα πρέπει να αξιολογούνται για πιθανές μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην υγεία, ειδικά όταν τέτοιες επιδράσεις δεν παρατηρούνται με την ίδια τη γλυκόζη».
Προβληματισμοί και συστάσεις
Προσθέτει ότι τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτα επειδή έρχονται μετά από μια άλλη πρόσφατη μελέτη αυτής της ερευνητικής ομάδας που δείχνει ότι η ξυλιτόλη, μια άλλη κοινή τεχνητή γλυκαντική ουσία, προκάλεσε παρόμοιες αυξήσεις στα επίπεδα στο πλάσμα και επηρέασε τη συσσώρευση αιμοπεταλίων σε υγιείς εθελοντές με τον ίδιο τρόπο. Όπως η ερυθριτόλη, οι μελέτες με ξυλιτόλη περιελάμβαναν επίσης μελέτες παρατήρησης μεγάλης κλίμακας που αποδεικνύουν ότι τα υψηλά επίπεδα ξυλιτόλης σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο καρδιακής προσβολής, εγκεφαλικού ή θανάτου τα επόμενα τρία χρόνια.
Οι συγγραφείς σημειώνουν ότι περαιτέρω κλινικές μελέτες που αξιολογούν τη μακροπρόθεσμη καρδιαγγειακή ασφάλεια της ερυθριτόλης είναι δικαιολογημένες.
«Αισθάνομαι ότι η επιλογή περιστασιακών και σε μικρές ποσότητες γλυκισμάτων με ζάχαρη θα ήταν προτιμότερη από την κατανάλωση ποτών και τροφών που έχουν πρόσθετα με αυτές τις αλκοόλες ζάχαρης, ειδικά για άτομα με αυξημένο κίνδυνο θρόμβωσης όπως αυτά με καρδιακές παθήσεις, διαβήτη ή μεταβολικό σύνδρομο», συμβουλεύει ο Hazen. «Οι καρδιαγγειακές παθήσεις αναπτύσσονται με την πάροδο του χρόνου και οι καρδιακές παθήσεις είναι η κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως» ενώ κατέληξε σημειώνοντας ότι «πρέπει να βεβαιωθούμε ότι τα τρόφιμα που τρώμε δεν είναι κρυφοί συνεισφέροντες».
