Η επιληψία είναι μια χρόνια νευρολογική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από προδιάθεση του εγκεφάλου για επαναλαμβανόμενες επιληπτικές κρίσεις, δηλαδή επεισόδια μη φυσιολογικής εγκεφαλικής δραστηριότητας που μπορεί να εκδηλωθούν με διάφορους τρόπους, από απώλεια συνείδησης και ακούσιες κινήσεις έως παράξενες αισθήσεις ή αλλαγές στην αντίληψη.
Η Ισπανική Εταιρεία Νευρολογίας (SEN) εκτιμά ότι 400.000 άτομα στην Ισπανία πάσχουν από αυτήν και ότι κάθε χρόνο εντοπίζονται μεταξύ 12.400 και 22.000 νέες περιπτώσεις. Στην Ευρώπη, προσβάλλει περίπου έξι εκατομμύρια κατοίκους και 400.000 νέες περιπτώσεις καταγράφονται κάθε χρόνο.
Η διαταραχή αντιπροσωπεύει το 1-2% των επειγόντων ιατρικών περιστατικών (1% στους ενήλικες και 2% στα παιδιά) και αποτελεί τη δεύτερη κύρια αιτία τόσο της νευρολογικής επείγουσας περίθαλψης όσο και των νευρολογικών εξωτερικών ιατρείων. Είναι επίσης η τρίτη κύρια νευρολογική αιτία νοσηλείας, όχι μόνο για επιληπτικές κρίσεις αλλά και για ατυχήματα που σχετίζονται με κρίσεις.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), μάλιστα, δηλώνει ότι είναι η δεύτερη νευρολογική ασθένεια όσον αφορά τα έτη ζωής που ενδεχομένως χάνονται ή ζουν με αναπηρία. Στην Ισπανία, και σύμφωνα με στοιχεία του SEN, το 50% των ασθενών ζουν στιγματισμένοι, το προσδόκιμο ζωής τους μειώνεται κατά δύο έως 10 χρόνια και το ποσοστό θνησιμότητάς τους είναι 2-3 φορές υψηλότερο από αυτό του γενικού πληθυσμού. Επιπλέον, το 60% των ασθενών έχουν ψυχιατρικές, νευρολογικές ή διανοητικές διαταραχές, πράγμα που σημαίνει ότι ο αριθμός των ασθενών με αναπηρία που σχετίζεται με την επιληψία στην Ισπανία υπερβαίνει τα 26.000 άτομα σε ηλικία εργασίας.
Επιληψία και ύπνος
Σε ένα άτομο με επιληψία, ο ύπνος και η ανάπαυση μπορεί να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο. «Υπάρχουν ασθενείς με αυτή τη διάγνωση για τους οποίους η έλλειψη ξεκούρασης μπορεί να είναι η αιτία που πυροδοτεί μια κρίση», εξηγεί η Δρ Blanca Díaz Montoya, επικεφαλής του Τμήματος Νευροφυσιολογίας στο Hospital Universitario Fundación Jiménez Díaz, η οποία προσθέτει ότι «υπάρχουν ορισμένοι τύποι που εμφανίζονται μόνο κατά τη διάρκεια του ύπνου. Σε άλλους, οι περιπτώσεις επιληψίας και οι επιληπτικές κρίσεις συμβαίνουν μόλις το άτομο ξυπνά ή τις πρώτες ώρες μετά το ξύπνημα».
Η σχέση μεταξύ επιληψίας και ύπνου είναι γνωστή από την αρχαιότητα και, μάλιστα, υπάρχει ήδη στα γραπτά του Ιπποκράτη και του Αριστοτέλη. Στα τέλη του 19ου αιώνα, παρατηρήθηκε μια σχέση μεταξύ της εμφάνισης επιληπτικών κρίσεων και του κύκλου ύπνου-αφύπνισης. Αργότερα, με την έλευση της ηλεκτροεγκεφαλογραφίας, καταδείχθηκε η επίδραση του ύπνου και της στέρησης ύπνου στις επιληπτικές κρίσεις.
«Τα άτομα αυτά μπορεί να έχουν ένα ακανόνιστο μοτίβο ύπνου, καθώς μπορεί να υποφέρουν από νυχτερινά επεισόδια που αλλοιώνουν τον ύπνο τους», συνεχίζει ο ειδικός, «σε άλλες περιπτώσεις, μπορεί να έχουν επιληπτικές κρίσεις κατά τη διάρκεια της ημέρας που καταλήγουν να επηρεάζουν τη νυχτερινή τους ανάπαυση, ενώ ακόμη και οι επιπτώσεις μιας ημερήσιας επιληπτικής κρίσης μπορεί να επηρεάσουν τον μετέπειτα ύπνο τους για αρκετές ημέρες».
Πώς επηρεάζει η φαρμακευτική αγωγή τον ύπνο;
Τα αντιεπιληπτικά φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν παρενέργειες και να επηρεάσουν τον ύπνο ανάλογα με το άτομο και τη δοσολογία. Ορισμένα από αυτά τα φάρμακα προκαλούν καταστολή και ημερήσια κόπωση- άλλα μπορεί να προκαλέσουν αϋπνία και διαταραγμένα πρότυπα ύπνου. Ωστόσο, υπάρχουν επίσης φάρμακα που συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας του ύπνου και στην αύξηση της διάρκειας του ύπνου.
«Δεδομένης της άμεσης σχέσης μεταξύ επιληψίας και ύπνου, η αντιμετώπιση των διαταραχών του ύπνου που υπάρχουν στον ασθενή μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση του ελέγχου των επιληπτικών κρίσεων και της ημερήσιας εγρήγορσης, βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής του». Έτσι, όσοι έχουν επιληπτικές κρίσεις κατά τη διάρκεια του ύπνου έχουν συχνά σύντομα, διαδοχικά επεισόδια κατά τη διάρκεια της νύχτας που επαναλαμβάνονται κατά διαστήματα. Μπορεί να αποτελούνται από κινήσεις των ποδιών, τονικές στάσεις των χεριών, στροφή του κεφαλιού, κραυγές, ακόμη και επεισόδια περιπλάνησης. Συχνά επαναλαμβάνονται με τον ίδιο τρόπο καθ' όλη τη διάρκεια της νύχτας, δηλαδή είναι συχνά στερεότυπα.
«Στις μονάδες ύπνου», τονίζει ο Δρ Díaz Montoya, «θεωρούμε σημαντικό να λαμβάνουμε πλήρες κλινικό ιστορικό για να ανιχνεύσουμε άλλες διαταραχές του ύπνου, όπως υπνοβασία, νυχτερινό τρόμο ή σύγχυση, οι οποίες μπορεί να μοιάζουν πολύ από κλινική άποψη με τις επιληπτικές κρίσεις, και τα δύο φαινόμενα μπορεί να εμφανιστούν στον ίδιο ασθενή. Επομένως, είναι σημαντικό, ανάλογα με την κλινική υποψία, να διενεργούνται μελέτες βιντεοηλεκτροεγκεφαλογραφίας, ώστε να διαπιστώνεται συσχέτιση μεταξύ των κλινικών επεισοδίων και της καταγραφής της δραστηριότητας που δημιουργείται στον εγκεφαλικό φλοιό».
Τέλος, η επίσκεψη σε μια μονάδα ύπνου σε αυτές τις περιπτώσεις θα επιτρέψει την ακριβή διάγνωση και την κατάλληλη θεραπεία του ασθενούς.
