Μια ομάδα επιστημόνων έδειξε ότι η ανάλυση των πρωτεϊνών στο αίμα μπορεί να μελετήσει τη γήρανση των οργάνων και να προβλέψει τον κίνδυνο ασθένειας ενός ατόμου, βοηθώντας στη θεραπεία πολύ πριν αρχίσουν τα συμπτώματα.

Με επικεφαλής ερευνητές της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Στάνφορντ στην Καλιφόρνια και με τη συμμετοχή 5.678 ατόμων, η μελέτη δείχνει ότι όταν η ηλικία του οργάνου ενός ατόμου είναι ιδιαίτερα προχωρημένη σε σύγκριση με άλλα άτομα της ίδιας ηλικίας, ο φορέας διατρέχει μεγαλύτερο κίνδυνο να πεθάνει ή να υποφέρει από ασθένειες που σχετίζονται με το όργανο αυτό.

Σύμφωνα με τη μελέτη, λεπτομέρειες της οποίας δημοσιεύονται την Τετάρτη στο Nature, ένας στους πέντε υγιείς ενήλικες ηλικίας 50 ετών και άνω έχει τουλάχιστον ένα όργανο που γερνάει με πολύ γρήγορο ρυθμό.

«Πολλές μελέτες έχουν παρουσιάσει στοιχεία που αντιπροσωπεύουν τη βιολογική ηλικία των ατόμων - σύμφωνα με μια σειρά βιοδεικτών - σε αντίθεση με τη χρονολογική τους ηλικία», εξηγεί ο Tony Wyss-Coray, καθηγητής νευρολογίας στο Στάνφορντ.

Η νέα μελέτη προχώρησε περαιτέρω και έλαβε συγκεκριμένα στοιχεία για κάθε βασικό όργανο και ιστό, καθώς και για το ανοσοποιητικό και το αγγειακό σύστημα.

«Όταν συγκρίναμε τη βιολογική ηλικία καθενός από αυτά τα όργανα σε κάθε άτομο με τα αντίστοιχα σε μια μεγάλη ομάδα ανθρώπων χωρίς εμφανείς σοβαρές ασθένειες, διαπιστώσαμε ότι το 18,4% των ατόμων άνω των 50 ετών είχε τουλάχιστον ένα όργανο που γερνούσε σημαντικά ταχύτερα από τον μέσο όρο.

Αυτοί οι άνθρωποι διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο ασθένειας στο συγκεκριμένο όργανο τα επόμενα 15 χρόνια», προειδοποιεί.

Επιπλέον, ένας στους 60 ανθρώπους είχε δύο όργανα που γερνούσαν γρήγορα, δηλαδή «6,5 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο θανάτου».

Πρωτεΐνες και ασθένειες

Χρησιμοποιώντας έναν ιδιόκτητο αλγόριθμο, η ομάδα αξιολόγησε τα επίπεδα χιλιάδων πρωτεϊνών στο αίμα των ανθρώπων και διαπίστωσε ότι περίπου χίλιες πρωτεΐνες προέρχονταν από κάποιο όργανο.

Στη συνέχεια συνέδεσαν τα ανώμαλα επίπεδα αυτών των πρωτεϊνών με την επιταχυνόμενη γήρανση των αντίστοιχων οργάνων και την ευαισθησία τους σε ασθένειες και θνησιμότητα. Βρήκαν σχεδόν 858 πρωτεΐνες που σχετίζονται με συγκεκριμένα όργανα.

Παράλληλα, για κάθε ένα από τα 11 όργανα, η ομάδα του Wyss-Coray υπολόγισε μια «διαφορά ηλικίας»: τη διαφορά μεταξύ της πραγματικής ηλικίας ενός οργάνου και της ηλικίας του που εκτιμάται από τους υπολογισμούς του αλγορίθμου με βάση τις πρωτεΐνες ειδικά για τα όργανα.

Διαπίστωσαν ότι οι αναντιστοιχίες ηλικίας που εντοπίστηκαν σε 10 από τα 11 όργανα που μελετήθηκαν (με μοναδική εξαίρεση το έντερο) σχετίζονταν σημαντικά με τον μελλοντικό κίνδυνο θανάτου από όλες τις αιτίες σε διάστημα 15 ετών παρακολούθησης.

Η ύπαρξη ενός οργάνου με επιταχυνόμενη γήρανση συνεπαγόταν 15-50% αυξημένο κίνδυνο θνησιμότητας για τα επόμενα 15 χρόνια, ανάλογα με το όργανο που επλήγη, σύμφωνα με τη μελέτη.

Συγκεκριμένα, τα άτομα με επιταχυνόμενη γήρανση της καρδιάς, τα οποία όμως ήταν υγιή και είχαν κλινικά φυσιολογικούς βιοδείκτες, είχαν 2,5 φορές υψηλότερο κίνδυνο καρδιακής ανεπάρκειας σε σχέση με τα άτομα με φυσιολογική γήρανση της καρδιάς.

Οι «ηλικιωμένοι» εγκέφαλοι είχαν 1,8 φορές περισσότερες πιθανότητες να υποστούν γνωστική έκπτωση σε διάστημα πέντε ετών από τους «νέους» εγκέφαλους. Η επιταχυνόμενη γήρανση του εγκεφάλου ή του αγγειακού συστήματος - είτε το ένα είτε το άλλο - προέβλεπε τον κίνδυνο εξέλιξης της νόσου Αλτσχάιμερ εξίσου καλά με τους καλύτερους κλινικούς βιοδείκτες που χρησιμοποιούνται σήμερα.

Είδαν επίσης ισχυρές συσχετίσεις μεταξύ μιας ακραίας βαθμολογίας γήρανσης των νεφρών (πάνω από 2 τυπικές αποκλίσεις πάνω από τον κανόνα) και της υπέρτασης και του διαβήτη, καθώς και μεταξύ μιας ακραίας βαθμολογίας γήρανσης της καρδιάς και της κολπικής μαρμαρυγής και του εμφράγματος του μυοκαρδίου.

«Αν μπορέσουμε να επαναλάβουμε αυτό το εύρημα σε 50.000 έως 100.000 άτομα», λέει ο Wyss-Coray, «η παρακολούθηση της υγείας των επιμέρους οργάνων σε φαινομενικά υγιείς ανθρώπους θα μας επιτρέψει να εντοπίσουμε όργανα που γερνούν γρήγορα και να θεραπεύσουμε τους ασθενείς πριν αρρωστήσουν».

Ο προσδιορισμός των πρωτεϊνών συγκεκριμένων οργάνων που υποδεικνύουν καλύτερα την υπερβολική γήρανση και, κατά συνέπεια, τον αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ασθενειών, θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει σε νέους φαρμακευτικούς στόχους.

Η ομάδα των ερευνητών έχει ιδρύσει την εταιρεία «Teal Omics Inc» για να διερευνήσει την εμπορική αξιοποίηση των ευρημάτων της και το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ έχει ήδη υποβάλει αίτηση για δίπλωμα ευρεσιτεχνίας.