«Η ιλαρά επέστρεψε και είναι ένα καμπανάκι κινδύνου», δήλωσε ο Δρ Hans Henri P. Kluge, περιφερειακός διευθυντής του ΠΟΥ για την Ευρώπη. «Χωρίς υψηλά ποσοστά εμβολιασμού, δεν υπάρχει υγειονομική ασφάλεια». Πέρυσι, 38 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από την ασθένεια. Μάλιστα, το 2024 αναφέρθηκαν 127.350 κρούσματα, περίπου διπλάσια από αυτά του 2023.
Η μετάδοση είναι παρόμοια με του COVID-19, καθώς ο ιός διασπείρεται μέσω αναπνευστικών σταγονιδίων και αερολυμάτων (μετάδοση μέσω του αέρα). Στα ήπια περιστατικά, η λοίμωξη προκαλεί εξάνθημα και πυρετό, ενώ στις σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει σε εγκεφαλίτιδα (διόγκωση του εγκεφάλου), πνευμονία και τύφλωση.
Η συντριπτική πλειοψηφία των νοσηλειών και των θανάτων αφορά ανεμβολίαστα άτομα, με τη θνησιμότητα στις ανεπτυγμένες χώρες να κυμαίνεται από 1 θάνατο ανά 1.000 έως 1 ανά 5.000 κρούσματα.
Κάθε άτομο που έχει μολυνθεί με ιλαρά μεταδίδει τον ιό, κατά μέσο όρο, σε 12 έως 18 άλλους ανθρώπου. Αυτό καθιστά την ιλαρά πολύ πιο μεταδοτική από τον COVID-19, για παράδειγμα κάποιος με τη μετάλλαξη Όμικρον του κορωνοϊού θα μετέδιδε τον ιό σε περίπου οκτώ άτομα.
Το 2022, ο ΠΟΥ είχε χαρακτηρίσει την ιλαρά «άμεση απειλή σε κάθε περιοχή του κόσμου».
Η μείωση των εμβολιασμών οδηγεί σε επιδημίες
Τα ανησυχητικά στοιχεία του ΠΟΥ για την Ευρώπη είναι η αναμενόμενη συνέπεια των χαμηλών ποσοστών εμβολιασμού. Η ιλαρά είναι σχεδόν πλήρως προλήψιμη με εμβολιασμό, καθώς δύο δόσεις παρέχουν προστασία μεγαλύτερη από 99%. Το εμβόλιο έχει εξαιρετικό προφίλ ασφάλειας, με σοβαρές παρενέργειες να είναι εξαιρετικά σπάνιες.
Για να διατηρηθεί η τοπική μετάδοση σε χαμηλά επίπεδα και να αποφευχθούν τα ξεσπάσματα, απαιτείται ποσοστό εμβολιασμού περίπου 95%.
Ο ΠΟΥ Ευρώπης ανέδειξε χώρες όπου υπάρχουν σημαντικά κενά στην εμβολιαστική κάλυψη. Συγκεκριμένα:
- Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Μαυροβούνιο, Βόρεια Μακεδονία και Ρουμανία: Λιγότερο από 80% των παιδιών εμβολιάστηκαν το 2023.
- Σε ορισμένες περιοχές, τα ποσοστά εμβολιασμού ήταν κάτω από 50% για περισσότερα από πέντε χρόνια.
- Η Ρουμανία είχε τον υψηλότερο αριθμό κρουσμάτων στην Ευρώπη το 2024, με περίπου 30.692.
Η παραπληροφόρηση ως βασικός παράγοντας
Η παραπληροφόρηση παίζει σημαντικό ρόλο στη μείωση της εμβολιαστικής κάλυψης. Το 2002, ο συνταξιούχος γιατρός Andrew Wakefield παρουσίασε ψευδή δεδομένα που συνέδεαν το εμβόλιο MMR (ιλαρά, παρωτίτιδα, ερυθρά) με τον αυτισμό. Η έρευνά του δημοσιεύθηκε στο The Lancet αλλά αργότερα αποσύρθηκε.
Δυστυχώς, η παραπληροφόρηση φτάνει ακόμη και στα υψηλότερα κυβερνητικά επίπεδα. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ διέδωσε ψευδείς ισχυρισμούς κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, ακόμη και προτείνοντας την έγχυση απολυμαντικών ως θεραπεία.
Το 2025, ο Τραμπ διόρισε τον Robert F. Kennedy ως Υπουργό Υγείας. Ο Kennedy έχει ισχυρές αντιεμβολιαστικές απόψεις και αναγκάστηκε να ζητήσει δημόσια συγγνώμη επειδή παρομοίασε τα εμβολιαστικά προγράμματα με το Ολοκαύτωμα.
Σε πρόσφατη συνέντευξή του στο Fox News, ο Kennedy ψευδώς δήλωσε ότι το εμβόλιο MMR προκαλεί εγκεφαλίτιδα, τύφλωση και θανάτους.
Ανησυχητικές εξελίξεις στις ΗΠΑ
Στις ΗΠΑ καταγράφηκαν δύο θάνατοι από ιλαρά σε ανεμβολίαστα άτομα, οι πρώτοι θάνατοι από το 2003.
Εκτιμάται ότι το εμβόλιο ιλαράς έχει αποτρέψει 94 εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως μεταξύ 1974-2024. Παρόλα αυτά, στις 10 Μαρτίου 2025, το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ ανακοίνωσε ότι τερματίζει τη χρηματοδότηση ερευνών για την αντιμετώπιση της διστακτικότητας απέναντι στα εμβόλια.
Ταυτόχρονα, το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) σχεδιάζει μεγάλη μελέτη για πιθανή σύνδεση εμβολίων-αυτισμού, παρόλο που δεκάδες μελέτες έχουν δείξει ότι δεν υπάρχει τέτοια σχέση. Ο αγώνας για τον εμβολιασμό είναι πλέον ζήτημα δημόσιας υγείας και ασφάλειας.
