Η ψυχική υγεία μπορεί να επηρεαστεί σοβαρά από μια τοξική σχέση, η οποία προκαλεί βλάβη σε ένα ή και στα δύο εμπλεκόμενα άτομα. Αυτές οι σχέσεις είναι επιβλαβείς και δημιουργούν έντονη δυσφορία. Παρόλο που συνήθως συνδέονται με τις ερωτικές σχέσεις, μπορούν επίσης να εμφανιστούν σε οικογενειακό ή φιλικό περιβάλλον.
Η ψυχολόγος Εύα Γκουτιέρες εξηγεί σε μια συνέντευξη στο 20minutos ότι «οι τοξικές συμπεριφορές ξεκινούν με πολύ διακριτικό τρόπο και στην αρχή μπορεί να περάσουν απαρατήρητες. Όταν όμως συνειδητοποιούμε ότι πρόκειται για μη υγιείς συμπεριφορές, συχνά τις δικαιολογούμε».
Από την πλευρά της, η επίσης ψυχολόγος Λάρα Φερέιρο τονίζει ότι το πρώτο πράγμα που κάνει με τους ασθενείς της είναι «να τους αφαιρέσει την ελπίδα ότι ο τοξικός σύντροφός τους θα αλλάξει».
Δέκα σημάδια που δείχνουν ότι μια σχέση είναι τοξική:
Έλλειψη σεβασμού
Ένα από τα πιο ξεκάθαρα σημάδια μιας τοξικής σχέσης είναι η απουσία σεβασμού. Αυτό μπορεί να εκδηλωθεί με προσβολές, ταπεινώσεις, συνεχείς επικρίσεις ή την επιβολή απόψεων και επιθυμιών.
Έλεγχος και χειραγώγηση
Οι τοξικές σχέσεις χαρακτηρίζονται συχνά από έλεγχο και χειραγώγηση. Το τοξικό άτομο επιδιώκει να κυριαρχήσει στη ζωή του άλλου, χρησιμοποιώντας ενοχές, συναισθηματικούς εκβιασμούς ή απειλές εγκατάλειψης.
Ζήλια και έλλειψη εμπιστοσύνης
Οι τοξικοί άνθρωποι είναι συχνά εξαιρετικά ζηλόφθονες και καχύποπτοι. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε συνεχή έλεγχο των δραστηριοτήτων του άλλου, παρακολούθηση ή απαγόρευση επαφής με φίλους και οικογένεια.
Αρνητική επικοινωνία
Στις τοξικές σχέσεις, η επικοινωνία είναι συνήθως αρνητική και καταστροφική. Οι τοξικοί άνθρωποι τείνουν να επικρίνουν, να προσβάλλουν ή να κατηγορούν τον άλλον, καθιστώντας τη συνεννόηση δύσκολη.
Έλλειψη ενσυναίσθησης
Οι τοξικοί άνθρωποι συχνά αδυνατούν να δείξουν ενσυναίσθηση. Δεν μπορούν να κατανοήσουν τα συναισθήματα ή τις ανάγκες του άλλου.
Gaslighting
Το gaslighting είναι μια τεχνική συναισθηματικής χειραγώγησης, όπου το τοξικό άτομο προσπαθεί να πείσει τον άλλον ότι χάνει την λογική του ή ότι δεν μπορεί να εμπιστευτεί την κρίση του.
Συναισθηματική εξάρτηση
Οι τοξικοί άνθρωποι συχνά ενισχύουν τη συναισθηματική εξάρτηση του άλλου, κάνοντάς τον να αισθάνεται παγιδευμένος και ανήμπορος να φύγει, ακόμα και αν γνωρίζει ότι η σχέση είναι επιβλαβής.
Χαμηλή αυτοεκτίμηση
Τα άτομα που βρίσκονται σε τοξικές σχέσεις συχνά έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, γεγονός που τα καθιστά πιο ευάλωτα στη χειραγώγηση.
Συναισθήματα ενοχής και ντροπής
Τα άτομα σε τοξικές σχέσεις βιώνουν συχνά έντονα συναισθήματα ενοχής και ντροπής, καθώς το τοξικό άτομο τους κατηγορεί για όλα τα προβλήματα της σχέσης.
Σωματικά και ψυχολογικά προβλήματα
Οι τοξικές σχέσεις μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά τη σωματική και ψυχική υγεία, προκαλώντας άγχος, κατάθλιψη, διαταραχές ύπνου, προβλήματα διατροφής, ακόμα και σωματική βία.
Τι να κάνεις αν βρίσκεσαι σε τοξική σχέση;
Εάν υποψιάζεσαι ότι βρίσκεσαι σε μια τοξική σχέση, είναι σημαντικό να ζητήσεις βοήθεια. Μίλησε με έναν φίλο, έναν συγγενή ή έναν θεραπευτή που μπορεί να σου προσφέρει υποστήριξη και να σε βοηθήσει να πάρεις την απόφαση να φύγεις.
Η έξοδος από μια τοξική σχέση δεν είναι εύκολη, αλλά είναι εφικτή. Με την κατάλληλη υποστήριξη, μπορείς να ξεπεράσεις αυτήν την κατάσταση και να ανακτήσεις τη ζωή σου.
Η ψυχολόγος Εύα Γκουτιέρες τονίζει ότι «συχνά παρατείνουμε τις σχέσεις μέχρι να φτάσουν στα όριά τους. Και όταν τελικά παίρνουμε την απόφαση να φύγουμε, πολλές φορές η βία έχει ήδη εγκατασταθεί πλήρως».
Συμβουλές για την έξοδο από μια τοξική σχέση:
Αναγνώρισε ότι είσαι σε τοξική σχέση.
Το πρώτο βήμα είναι να παραδεχτείς ότι η σχέση σου είναι επιβλαβής, κάτι που μπορεί να είναι δύσκολο λόγω της χειραγώγησης που έχεις υποστεί.
Ζήτησε υποστήριξη.
Μίλησε με άτομα που εμπιστεύεσαι ή με έναν θεραπευτή για να σε βοηθήσουν να πάρεις τη σωστή απόφαση.
Σχεδίασε την έξοδό σου.
Πριν φύγεις, φρόντισε να προγραμματίσεις την απομάκρυνσή σου, ώστε να νιώθεις πιο ασφαλής και προετοιμασμένος/η.
Θέσε όρια.
Μετά την έξοδο από τη σχέση, είναι σημαντικό να θέσεις σαφή όρια με το τοξικό άτομο για να προστατευτείς από μελλοντική χειραγώγηση.
Θυμήσου ότι δεν είσαι μόνος/η.
Με την κατάλληλη υποστήριξη, μπορείς να ξεπεράσεις αυτήν τη δύσκολη περίοδο και να επανακτήσεις την αυτοπεποίθησή σου.
