Η νόσος του Πάρκινσον είναι μια χρόνια παθολογία του κεντρικού νευρικού συστήματος που επηρεάζει κυρίως την κίνηση.
«Χαρακτηρίζεται από τον εκφυλισμό των νευρικών κυττάρων σε ένα τμήμα του εγκεφάλου που ονομάζεται substantia nigra, το οποίο παράγει ντοπαμίνη, έναν νευροδιαβιβαστή που παίζει καθοριστικό ρόλο στον συντονισμό και τον έλεγχο της μυϊκής κίνησης», λέει στο CuídatePlus ο Ventura Anciones, επικεφαλής του νευρολογικού τμήματος στο Hospital Universitario Sanitas La Zarzuela.
Το τρέμουλο, η επιβράδυνση και η ακαμψία των κινήσεων είναι οι πιο χαρακτηριστικές εκδηλώσεις της νόσου του Πάρκινσον. Ωστόσο, η παθολογία αυτή έχει πολυάριθμα κινητικά και μη κινητικά συμπτώματα που είναι λιγότερο γνωστά, αλλά έχουν μεγάλο αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής των ασθενών. Μεταξύ των λιγότερο γνωστών μη κινητικών συμπτωμάτων συγκαταλέγονται τα προβλήματα ύπνου, με επιπολασμό μεταξύ 42% και 98%.
«Στη νόσο του Πάρκινσον είναι καλά περιγεγραμμένο ότι η διαταραχή της συμπεριφοράς του ύπνου REM είναι ένα μη κινητικό σύμπτωμα που προηγείται, μερικές φορές κατά χρόνια, της εμφάνισης των κινητικών συμπτωμάτων. Άλλα, όπως το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών, η υπερβολική υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας, το σύνδρομο άπνοιας ή η δυσλειτουργία του κιρκαδικού ρυθμού είναι συνήθη στην πορεία της νόσου και μπορούν να μειώσουν σημαντικά την ποσότητα και την ποιότητα του ύπνου των ασθενών», αναφέρει η Elena Muñoz Farjas, πρόεδρος της Νευρολογικής Εταιρείας της Αραγονίας και συντονίστρια της συνάντησης «Ο ύπνος στη νόσο του Πάρκινσον».
Ένα σημάδι ότι κάτι δεν πάει καλά
Επιπλέον, όπως δήλωσε ο Álvaro Sánchez Ferro, συντονιστής της Ομάδας Μελέτης Κινητικών Διαταραχών της Ισπανικής Νευρολογικής Εταιρείας, αυτές οι διαταραχές του ύπνου μπορεί να αποτελούν πρώιμο σύμπτωμα της νόσου. «Έχει παρατηρηθεί ότι οι άνθρωποι που κινδυνεύουν στο μέλλον όταν κοιμούνται ενεργούν στα όνειρά τους, δηλαδή έχουν πολλές κινήσεις όταν κοιμούνται, χτυπούν, κλωτσάνε, φωνάζουν και ζουν το όνειρο. Όπως αναφέρουν οι ειδικοί από το Ινστιτούτο Ύπνου, «είναι σύνηθες το περιεχόμενο των ονείρων να περιλαμβάνει μάχες ή αγώνες και ο ασθενής μπορεί να προσπαθήσει να “αμυνθεί” κλωτσώντας ή χτυπώντας. Μερικές φορές μπορεί ακόμη και να υποστούν πτώσεις ή ατυχήματα ως αποτέλεσμα αυτής της διαταραχής». Υπολογίζεται ότι έως και το 50% των ατόμων με Πάρκινσον πάσχουν από αυτήν.
Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Όπως εξηγεί ο Sánchez Ferro, «οφείλεται σε πρόβλημα με το κεντρικό νευρικό σύστημα. Συνήθως, όταν κοιμόμαστε, ο εγκέφαλος αποσυνδέεται από το σώμα και τους μυς και γι' αυτό δεν κινούμαστε, αλλά σε αυτούς τους ανθρώπους αυτό δεν συμβαίνει και γι' αυτό κινούνται πολύ κατά τη διάρκεια της νύχτας». Επί του παρόντος, λέει, «υπάρχουν μελέτες που αποσκοπούν στη διερεύνηση του πόσο νωρίς συμβαίνουν αυτές οι αλλαγές στον εγκέφαλο, ώστε να ανιχνεύεται εγκαίρως η απώλεια των νευρώνων και, σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, να αντιμετωπίζεται η ασθένεια». Δυστυχώς, η ασθένεια αυτή δεν μπορεί να προληφθεί.
Όπως αναφέρει η Anciones, «μέχρι σήμερα δεν υπάρχει οριστικός τρόπος πρόληψης της νόσου του Πάρκινσον. Ωστόσο, υπενθυμίζει, «η τήρηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής, συμπεριλαμβανομένης μιας ισορροπημένης διατροφής και τακτικής άσκησης, μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση της συνολικής υγείας του εγκεφάλου και του σώματος. Η αποφυγή της έκθεσης σε περιβαλλοντικές τοξίνες, η προστασία από τραυματισμούς στο κεφάλι, η διατήρηση της πνευματικής δραστηριότητας και ο έλεγχος άλλων παραγόντων κινδύνου, όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση και ο διαβήτης, μπορούν επίσης να συμβάλουν στη μείωση του κινδύνου ή στην καθυστέρηση της εμφάνισης της νόσου.
Σύνδρομο ανήσυχων ποδιών και νόσος του Πάρκινσον
Ένα άλλο πρόβλημα που σχετίζεται επίσης με τη νόσο Πάρκινσον είναι το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών, το οποίο «μπορεί να εμφανιστεί σε πρωτογενή μορφή ή σε μορφή που σχετίζεται με την εν λόγω παθολογία ή τις θεραπείες της», σύμφωνα με το Ινστιτούτο Ύπνου. Η διαταραχή αυτή εμφανίζεται έως και στο 15% των ασθενών με τη νόσο. Τα σημαντικότερα συμπτώματα είναι «η εμφάνιση δυσφορίας, γενικά και στα δύο πόδια, με την αίσθηση της ανάγκης να κινηθεί, να αλλάξει στάση ή να περπατήσει». Τα συμπτώματα αυτά «εμφανίζονται συνήθως το βράδυ, όταν κάθεστε ή ξαπλώνετε».
Για το λόγο αυτό, αποτελεί συχνή αιτία αϋπνίας. Η διαταραχή αυτή έχει συγκεκριμένη θεραπεία, η οποία μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την ποιότητα του ύπνου του ασθενούς, επιτρέποντας τη βελτίωση της σωματικής και ψυχικής κατάστασης κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Ποιότητα ζωής στη νόσο του Πάρκινσον
Η νόσος του Πάρκινσον είναι μια χρόνια νευροεκφυλιστική διαταραχή που επηρεάζει το κεντρικό νευρικό σύστημα, με αποτέλεσμα την προοδευτική απώλεια ή επιδείνωση των ντοπαμινεργικών νευρώνων, που βρίσκονται σε μια περιοχή του εγκεφάλου γνωστή ως substantia nigra.
Καθώς η νόσος επιδεινώνεται, μειώνεται η ικανότητα ελέγχου των συμπτωμάτων και παρατηρείται επιδείνωση τόσο των κινητικών όσο και των μη κινητικών συμπτωμάτων. Επιπλέον, η ετερογένεια των συμπτωμάτων καθιστά δύσκολη την αρχική διάγνωση και σημαίνει ότι ο βαθμός συμμετοχής διαφέρει από ασθενή σε ασθενή.
Λόγω της συμπτωματολογίας, έχει μεγάλο αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής των ασθενών, αλλά και των φροντιστών και των συγγενών τους, καθώς σχετίζεται με αυξημένη νοσηρότητα και αναπηρία και κατά συνέπεια εξάρτηση.
Η ολοκληρωμένη φροντίδα των ασθενών με νόσο του Πάρκινσον περιλαμβάνει τη διαχείριση τόσο των κινητικών όσο και των μη κινητικών συμπτωμάτων, με ιδιαίτερη έμφαση στην ποιότητα του ύπνου.
