Οι πατάτες, οι ντομάτες και οι μελιτζάνες αποτελούν μέρος μιας οικογένειας φυτών που ονομάζεται σολανίδες (Solanaceae) ή στρυχνοειδή. Αυτά τα λαχανικά περιλαμβάνουν τις μελιτζάνες, τις ντομάτες, τις πατάτες, τα ντοματίνια, καθώς και τους περισσότερους τύπους πιπεριάς. Επίσης, θα τα βρείτε σε κείμενα να αναφέρονται και ως nightshades λαχανικά.
Ορισμένοι λοιπόν influencers στο TikTok συνιστούν να τα κόψουμε από τη διατροφή μας εξ ολοκλήρου λόγω των «τοξινών» που περιέχουν. Ωστόσο, οι διατροφολόγοι δεν συμφωνούν με αυτή την άποψη.
«Μπορεί να συμβούν δυσανεξίες και σοβαρές αλλεργίες με οποιοδήποτε φαγητό, αλλά για τους περισσότερους ανθρώπους οι ντομάτες, οι πατάτες, οι μελιτζάνες και άλλα λαχανικά της οικογένειας αυτής αποτελούν μέρος μιας υγιεινής διατροφής», λέει η διατροφοθεραπεύτρια Natalie Burrows. «Όσον αφορά τη διατροφή, κάθε άτομο είναι διαφορετικό. Αυτό που λειτουργεί για ένα άτομο μπορεί να μην είναι αποτελεσματικό για ένα άλλο, επομένως οι γενικές συμβουλές σχετικά με τα nightshades λαχανικά δεν είναι χρήσιμες» πρόσθεσε.
Λοιπόν, ποιοι είναι οι ισχυρισμοί για τις σολανίδες και ποια η αλήθεια;
Περιέχουν τοξίνες
Όταν οι άνθρωποι μιλούν για τις τοξίνες σε αυτή την κατηγορία λαχανικών αναφέρονται συχνά στη σολανίνη, η οποία είναι ένας τύπος χημικής ένωσης που ονομάζεται γλυκοαλκαλοειδές. Αυτό είναι ένα δηλητήριο που αναπτύσσουν τα φυτά φυσικά για να προστατευτούν από εξωτερικές απειλές όπως τα παράσιτα.
«Η ποσότητα που τρώμε δεν είναι αρκετή για να προκαλέσει βλάβη», λέει ο Harry Snell, διατροφολόγος. «Υπάρχουν ορισμένα μέρη του φυτού που δεν τρώμε – όπως οι μίσχοι και τα πράσινα μέρη στις πατάτες – επειδή περιέχουν περισσότερη σολανίνη, αλλά τα υπόλοιπα είναι απολύτως υγιεινά. Οι διαδικασίες τις οποίες περνούν τα τρόφιμα μέχρι να καταναλωθούν, συμπεριλαμβανομένης της ωρίμανσης, του μαγειρέματος και του ξεφλουδίσματος, μειώνουν επίσης τα επίπεδα σολανίνης. Για παράδειγμα, μια ωμή πατάτα, την οποία δεν θα τρώγαμε ποτέ, μπορεί να έχει αρκετά υψηλή περιεκτικότητα σε σολανίνη», προσθέτει ο Snell και συνεχίζει εξηγώντας ότι ακόμη και αυτό είναι το ένα δέκατο της δόσης που μπορεί να θεωρηθεί τοξικό για τον άνθρωπο.
Επιδεινώνουν τις φλεγμονώδεις καταστάσεις
Παλαιότερες μελέτες έχουν δείξει ότι τα γλυκοαλκαλοειδή που βρίσκονται στα nightshades λαχανικά μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα σε άτομα με φλεγμονώδεις καταστάσεις, όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα. Ωστόσο, η Δρ Bridgette Wilson, διαιτολόγος που ειδικεύεται στην υγεία του εντέρου στο CityDietitians, λέει ότι δεν υπάρχουν αρκετά ισχυρά στοιχεία που να υποστηρίζουν αυτή τη θεωρία. Μάλιστα, η έρευνα δείχνει ότι φυτά όπως οι μελιτζάνες θα μπορούσαν ακόμη και να μειώσουν τη φλεγμονή, λόγω των υψηλών επιπέδων αντιοξειδωτικών τους.
«Αν πάσχετε από ρευματοειδή αρθρίτιδα ή άλλη φλεγμονώδη πάθηση και πιστεύετε ότι μια συγκεκριμένη τροφή μπορεί να επιδεινώνει τα συμπτώματα, τότε είναι σημαντικό να συνεργαστείτε με έναν διαιτολόγο για να προσδιορίσετε την ακριβή αιτία», λέει η Wilson. «Η ολική εξάλειψη δεν είναι καλή ιδέα και μπορεί να σας εμποδίσει να πάρετε ορισμένα θρεπτικά συστατικά» συμπληρώνει. Σημειώνει επίσης ότι οτιδήποτε μπορεί να είναι ανθυγιεινό εάν καταναλωθεί σε μεγάλες ποσότητες. «Ακόμη και το νερό είναι τοξικό αν πίνετε αρκετό. Το κλειδί σε όλα είναι το μέτρο» καταλήγει.
Μπορούν να επιδεινώσουν τις αυτοάνοσες καταστάσεις
Υπάρχει σύγχυση σχετικά με τις λεκτίνες, έναν τύπο πρωτεΐνης που συνδέεται με τους υδατάνθρακες. Ενώ υπάρχουν σε όλα τα λαχανικά, ορισμένα nightshades - συμπεριλαμβανομένων των μελιτζανών, των ντοματών και των γκότζι μπέρι - έχουν ιδιαίτερα υψηλές ποσότητες. Οι περισσότεροι υγιείς άνθρωποι μπορούν να τα ανεχθούν κατά τη διάρκεια της πεπτικής διαδικασίας χωρίς πρόβλημα, ενώ ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη ασθενειών. Ωστόσο, μπορεί να επιδεινώσουν το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS) ή αυτοάνοσες παθήσεις ειδικά όταν καταναλώνονται σε υψηλές ποσότητες.
Οι πραγματικές δυσανεξίες, λένε οι ειδικοί, είναι σπάνιες: «Συχνά ανακαλύπτουμε ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα δεν είναι το ίδιο το φαγητό, αλλά το περιβάλλον του εντέρου στο οποίο εισέρχεται. Εάν έχετε περάσει μια περίοδο υψηλού στρες, τρώτε λιγότερες φυτικές ίνες από όσες χρειάζεστε, δεν αισθάνεστε καλά ή έχετε λάβει μια σειρά αντιβιοτικών, για παράδειγμα, όλα αυτά τα πράγματα μπορεί να επηρεάσουν την υγεία του εντέρου σας. Εάν αντιμετωπίζετε συμπτώματα όπως ημικρανίες, εξανθήματα, αλλαγές στο έντερο ή κόπωση, το πρώτο που θα πρέπει να κάνετε είναι να επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας, για να αποκλείσετε τυχόν ιατρικές παθήσεις» καταλήγουν.
Περιέχουν ισταμίνες
Μερικά λαχανικά αυτής της ομάδας, όπως οι ντομάτες και οι μελιτζάνες, έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε ισταμίνες, κάτι για το οποίο πολλοί άνθρωποι ανησυχούν ότι θα τους κάνει να αδιαθετήσουν. Ενώ η δυσανεξία στην ισταμίνη είναι μια τεκμηριωμένη κατάσταση, η Wilson υποστηρίζει ότι είναι σπάνια. «Συχνά εμφανίζεται με συμπτώματα IBS, καθώς και άλλα θέματα όπως κνίδωση και φαγούρα», λέει. «Εάν μια συνταγογραφούμενη δίαιτα IBS δεν λειτουργεί, ένας ειδικός διαιτολόγος μπορεί να το θεωρήσει ως διαφορική διάγνωση, ειδικά εάν κάποιος έχει ιστορικό άσθματος, αλλεργικού πυρετού ή εκζέματος» προσθέτει.
Ωστόσο, είναι σημαντικό οι άνθρωποι να μην κάνουν αυτοδιάγνωση, επειδή η πάθηση δεν είναι συχνή και θα μπορούσε να τους οδηγήσει να αφαιρούν άσκοπα τα τρόφιμα από τη διατροφή τους. Η Wilson συμβουλεύει ότι η αφαίρεση τροφών θα πρέπει να είναι προσωρινή όπου είναι δυνατόν και ότι θα πρέπει να επαναφέρονται με την πάροδο του χρόνου. Η Wilson αναφέρθηκε σε έρευνα που δείχνει ότι «ο περιορισμός ή η εξάλειψη τροφίμων για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα του IBS» και αυτό θα μπορούσε ενδεχομένως να οφείλεται «στην επίδραση που έχει αυτό στα βακτήρια του εντέρου, έχοντας έτσι το αντίθετο αποτέλεσμα από αυτό που ελπίζουμε να επιτύχουμε».
