Γιατί κάποιοι άνθρωποι φτάνουν τα 100 χρόνια χωρίς να φροντίζουν ιδιαίτερα τον εαυτό τους, ενώ άλλοι που καταβάλλουν μεγάλη προσπάθεια για υγιεινές συνήθειες στον τρόπο ζωής, τελειώνουν τη ζωή τους πολύ νωρίτερα; Η απάντηση μπορεί να βρίσκεται στα γονίδια, γι' αυτό και οι μελέτες σχετικά με τη γενετική της μακροζωίας έχουν πολλαπλασιαστεί.
Ένας από τους κορυφαίους ειδικούς σε αυτό το επιστημονικό πεδίο είναι ο Valter Longo, από τη Σχολή Γεροντολογίας του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνιας (ΗΠΑ), ο οποίος εδώ και δεκαετίες ερευνά τους θεμελιώδεις μηχανισμούς της γήρανσης και τα μοριακά μονοπάτια που μπορούν να τροποποιηθούν για την πρόληψη ή τη θεραπεία του καρκίνου, της νόσου Αλτσχάιμερ και άλλων ασθενειών του γήρατος. Μια από τις τελευταίες μελέτες του μόλις δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Med και αποκαλύπτει νέες επιδράσεις ενός πολύ ιδιαίτερου γονιδίου στη γήρανση.
Το σύνδρομο Laron και η σύνδεσή του με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής
Ο Longo συνεργάζεται στενά εδώ και σχεδόν 20 χρόνια με τον ενδοκρινολόγο Jaime Guevara-Aguirre του Universidad San Francisco de Quito (Εκουαδόρ). Ο πιο πρόσφατος καρπός αυτής της συμμαχίας είναι η ανακάλυψη των πιθανών καρδιαγγειακών οφελών της σπάνιας γενετικής μετάλλαξης που προκαλεί την ασθένεια γνωστή ως ανεπάρκεια υποδοχέα αυξητικής ορμόνης (GHRD), γνωστή και ως σύνδρομο Laron.
Η κατάσταση αυτή, η οποία χαρακτηρίζεται από την αδυναμία του οργανισμού να χρησιμοποιήσει τη δική του αυξητική ορμόνη και έχει ως αποτέλεσμα την καχεκτική ανάπτυξη, έχει συνδεθεί σε ποντίκια με 40% αύξηση της μακροζωίας και μειωμένο κίνδυνο διαφόρων ασθενειών που σχετίζονται με την ηλικία. Ωστόσο, η σύνδεση με αυξημένη ή μειωμένη καρδιαγγειακή νόσο δεν ήταν σαφής.
Η μετάλλαξη που προκαλεί το σύνδρομο Laron, το οποίο απαντάται μόνο σε περίπου 400-500 άτομα παγκοσμίως, εντοπίστηκε σε μια ομάδα κατοίκων του Εκουαδόρ, οι πρόγονοι των οποίων είχαν διαφύγει από την Ισπανία την εποχή της Ιεράς Εξέτασης πριν από τρεις και πλέον αιώνες. Επηρεάζοντας τους υποδοχείς της αυξητικής ορμόνης, η γενετική αυτή αλλοίωση οδηγεί σε έναν τύπο νανισμού.
Εκτός από το κοντό ανάστημα, τα άτομα αυτά έχουν υψηλότερο ποσοστό παχυσαρκίας, όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές σε προηγούμενες μελέτες σε μια ομάδα προσβεβλημένων κατοίκων του Εκουαδόρ. Παραδόξως, ωστόσο, ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου και διαβήτη τύπου 2 είναι πολύ χαμηλός. Επίσης, ο εγκέφαλός τους βρίσκεται σε καλύτερη κατάσταση και επιτυγχάνουν ανώτερα αποτελέσματα σε τεστ που αξιολογούν τη μνήμη και άλλες γνωστικές δεξιότητες.
Η εργασία που μόλις δημοσιεύθηκε περιελάμβανε την ανάλυση της λειτουργίας, της καρδιακής βλάβης και των παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου σε 51 άτομα, εκ των οποίων 24 είχαν τη νόσο και τα υπόλοιπα 27 ήταν μέλη της οικογένειας που δεν έφεραν τη μετάλλαξη και χρησίμευσαν ως μάρτυρες.
Η μετάλλαξη συνδέεται με χαμηλότερο καρδιαγγειακό κίνδυνο
Τα αποτελέσματα δείχνουν ένα σαφές καρδιαγγειακό πλεονέκτημα στους φορείς της μετάλλαξης του συνδρόμου Laron. Πρώτον, παρουσίασαν χαμηλότερα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, καθώς και χαμηλότερη αντίσταση στην ινσουλίνη και αρτηριακή πίεση σε σύγκριση με τους μη επηρεασμένους συγγενείς τους. Είχαν επίσης μικρότερο μέγεθος καρδιάς και χαμηλότερη αρτηριακή ακαμψία, αλλά και μικρότερο πάχος καρωτίδων.
Παρά το γεγονός ότι είχαν υψηλότερα επίπεδα LDL (κακής) χοληστερόλης, τα άτομα με GHRD είχαν σημαντικά μικρότερη τάση να αναπτύσσουν αθηρωματικές πλάκες στην καρωτίδα (7% έναντι 36% στους μάρτυρες).
«Τα ευρήματα αυτά υποδηλώνουν ότι τα άτομα με GHRD έχουν φυσιολογικά ή πιο ευνοϊκά επίπεδα παραγόντων κινδύνου καρδιαγγειακής νόσου σε σύγκριση με τους συγγενείς τους», δήλωσε ο Longo. Ο εμπειρογνώμονας επεσήμανε ότι, αν και το δείγμα που αναλύθηκε είναι μικρό, παρέχει πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με τις «επιπτώσεις της ανεπάρκειας των υποδοχέων της αυξητικής ορμόνης στην υγεία και υποδηλώνει ότι φάρμακα ή διατροφικές παρεμβάσεις που ασκούν παρόμοια αποτελέσματα θα μπορούσαν να μειώσουν τη συχνότητα εμφάνισης ασθενειών και ενδεχομένως να παρατείνουν τη μακροζωία».
Πώς να παρατείνετε τη ζωή σας αν δεν είστε φορέας γονιδίων μακροζωίας
Η μετάλλαξη GHRD δεν είναι η μόνη μετάλλαξη που σχετίζεται με τη μακροζωία, αλλά δεν είναι εύκολο να βρεθούν γονίδια που συνδέονται αναμφισβήτητα με αυξημένο προσδόκιμο ζωής. Η έρευνα για τα γονίδια APOE και FOXO3A είναι επίσης πολύ αξιοσημείωτη και η μελέτη των γενετικών χαρακτηριστικών των ατόμων άνω των 100 ετών παρέχει πολύ αποκαλυπτικά στοιχεία.
Στον αντίποδα αυτής της έρευνας, η έρευνα σχετικά με το ποια γονίδια μειώνουν τη διάρκεια ζωής και, το πιο ενδιαφέρον, τι μπορεί να γίνει για να αντιμετωπιστεί αυτή η κακή τύχη στη γενετική λοταρία, έχει επίσης γίνει όλο και πιο σημαντική. Μια ανάλυση πολλαπλών μελετών που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό BMJ Evidence Based Medicine παρέχει ορισμένες ενδείξεις από αυτή την άποψη.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα αυτής της επιστημονικής ανασκόπησης, ένας υγιεινός τρόπος ζωής μπορεί να αντισταθμίσει τις επιπτώσεις της μεταφοράς γονιδίων που μειώνουν τη διάρκεια ζωής κατά περισσότερο από 60%. Τα γονίδια και ο τρόπος ζωής φαίνεται να έχουν προσθετική επίδραση στο προσδόκιμο ζωής ενός ατόμου, αλλά οι ανθυγιεινές συνήθειες συνδέονται με 78% υψηλότερο κίνδυνο πρόωρου θανάτου, ανεξάρτητα από τη γενετική προδιάθεση.
Οι παράγοντες που συμβάλλουν περισσότερο στην προώθηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής είναι τέσσερις, σύμφωνα με την έρευνα:
- Το να μην καπνίζεις.
- Η τακτική σωματική άσκηση.
- Ο επαρκής νυχτερινός ύπνος.
- Η υγιεινή διατροφή.
