Θυμάστε ότι αφήσατε κάτι στο άλλο δωμάτιο και πηγαίνετε να το πάρετε, αλλά όταν περνάτε την πόρτα, κάθε ανάμνηση αυτού που ψάχνατε ξεθωριάζει και στέκεστε εκεί με άδεια χέρια, ψάχνοντας το μυαλό σας. Αυτό το συναίσθημα μπορεί να διαρκέσει μερικά δευτερόλεπτα ή μερικά λεπτά, αλλά τις περισσότερες φορές, τελικά θα θυμηθείτε τι ψάχνατε και πού να το βρείτε. Παρόλο που μπορεί να μη σας φαίνεται έτσι, αυτό είναι ένα καλό σημάδι, καθώς η προσωρινή έλλειψη της μνήμης σας έχει κάνει με την ηλικία.
Η προσωρινή λήθη δεν σημαίνει ότι εξαφανίζεται, σύμφωνα με τον Kenneth Frumkin, MD, ειδικό στην επείγουσα ιατρική, του οποίου το βιβλίο «Γήρανση ή Αλτσχάιμερ;» εμβαθύνει στη συζήτηση σχετικά με το τι είναι φυσική λήθη που σχετίζεται με την ηλικία ή πρώιμη ένδειξη της νόσου Αλτσχάιμερ ή άλλων τύπων άνοιας.
Η απώλεια μνήμης είναι χαρακτηριστικό σύμπτωμα της νόσου Αλτσχάιμερ και άλλων τύπων άνοιας. Και ενώ όλοι οι ηλικιωμένοι με νόσο Αλτσχάιμερ έχουν βιώσει απώλεια μνήμης, δεν έχουν ή θα έχουν όλοι οι ηλικιωμένοι με απώλεια μνήμης τη νόσο.
Η απώλεια μνήμης είναι ένα συνηθισμένο σημάδι της φυσιολογικής διαδικασίας γήρανσης. Ωστόσο, η γνωστική έκπτωση είναι το «κακό της δίδυμο». Η νόηση είναι η διαφορά μεταξύ του «θυμάμαι» και του «γνωρίζω», λέει ο Δρ Frumkin.
«Όσον αφορά το «κακό δίδυμο», όταν εμφανίζουμε γνωστικές υστερήσεις, αυτές μπορεί να εκλαμβάνονται λανθασμένα ως επιδείνωση της μνήμης, καλύπτοντας ή καθυστερώντας την αναγνώριση των πιο σοβαρών απειλών της γνωστικής έκπτωσης για την ασφάλεια και την ανεξαρτησία μας», λέει ο γιατρός.
«Άλλο πράγμα είναι να ξεχνάτε γιατί πήγατε στο εμπορικό κέντρο (μνήμη) και άλλο να μην μπορείτε να βρείτε το δρόμο για το σπίτι σας», συνεχίζει.
Η γνωστική παρακμή εμφανίζεται σε κάποιο βαθμό σε όλους. Η σχετιζόμενη με την ηλικία γνωστική έκπτωση (ARCD) αναφέρεται σε φυσικές αλλαγές στη γλώσσα, την προσοχή και τις δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων και αρχίζει συνήθως γύρω στην ηλικία των 60 ετών.
Ίσως οι δεξιότητες εύρεσης λέξεων του παππού σας έχουν μειωθεί, αλλά το λεξιλόγιό του έχει παραμείνει σχετικά το ίδιο, ή η γιαγιά σας δεν μπορεί πλέον να μαγειρέψει δείπνο ενώ μιλάει στο τηλέφωνο.
Άλλα αρκετά αθώα σημάδια της φυσιολογικής γήρανσης περιλαμβάνουν εκείνες τις στιγμές στην άκρη της γλώσσας (όταν η συγκεκριμένη λέξη ή το σωστό όνομα είναι δύσκολο να θυμηθεί κανείς), μια πιο αργή ταχύτητα επίλυσης προβλημάτων και λήψης αποφάσεων, μια μειωμένη ταχύτητα επεξεργασίας που κάνει τις εργασίες ρουτίνας όπως η νοερή αριθμητική να παίρνουν λίγο περισσότερο χρόνο, λιγότερο ζωντανές αναμνήσεις και δυσκολία στην κατάκτηση μιας νέας δεξιότητας ή στη συγκράτηση νέων πληροφοριών.
Το ARCD είναι γενικά μια σταδιακή διαδικασία, η οποία το καθιστά πιο διαχειρίσιμο για το ηλικιωμένο άτομο, την οικογένειά του και τους φροντιστές του.
Για τους περισσότερους ανθρώπους, η φυσιολογική γήρανση θα συνεχίσει να εκδηλώνεται με αυτοκόλλητες σημειώσεις γύρω από το σπίτι και, από καιρό σε καιρό, θα αναρωτιούνται: «Γιατί επέστρεψα σε αυτό το δωμάτιο;»
Αλλά για άλλους, οι σημειώσεις γύρω από το σπίτι και τα σύντομα κενά μνήμης θα εξελιχθούν σε πιο ενοχλητικές αλλαγές, όπως το να ξεχνούν ιατρικά ραντεβού ή κοινωνικές εκδηλώσεις, να δυσκολεύονται να παρακολουθήσουν μια συζήτηση, να χάνουν τον ειρμό της σκέψης τους και να δυσκολεύονται να ακολουθήσουν οδηγίες και να ολοκληρώσουν εργασίες.
Όταν είναι σαφές στο άτομο με κενά μνήμης ότι κάτι δεν πάει καλά ή ότι η οικογένειά του έχει εμπλακεί, ο γιατρός θα εκτελέσει γνωστικές εξετάσεις όπως η Mini-Mental State Examination ή η Montreal Cognitive Assessment για να διαγνώσει ένα άτομο με ήπια γνωστική εξασθένιση (MCI).
Η ήπια γνωστική διαταραχή δεν είναι συνώνυμη της άνοιας, αλλά ούτε και κάτι που πρέπει να αγνοείται ή να αποδίδεται στη γήρανση.
Και ενώ η διάγνωση της ήπιας γνωστικής εξασθένησης δεν εγγυάται ότι θα αναπτύξετε Αλτσχάιμερ στο μέλλον, το καθιστά πιο πιθανό.
Ο Frumkin λέει: «Μετά τη διάγνωση της ήπιας γνωστικής εξασθένησης, όλες οι εκβάσεις παραμένουν πιθανές, συμπεριλαμβανομένης της βελτίωσης, της μετάβασης σε άλλες μορφές άνοιας, των σταθερών ελλειμμάτων που δεν εξελίσσονται, ακόμη και της επιστροφής στη φυσιολογική γνωστική λειτουργία».
Μια μελέτη ασθενών του Τμήματος Υποθέσεων Βετεράνων με ήπια γνωστική εξασθένηση (MCI) για δυόμισι χρόνια κατά μέσο όρο, διαπίστωσε ότι μόνο το 12% των περιπτώσεων είχε εξελιχθεί σε άνοια. Η πλειονότητα, το 67%, παρέμεινε αμετάβλητη και το 21% βελτιώθηκε.
Ο Frumkin αναφέρει στο βιβλίο του ότι «το “ποσοστό αναστροφής” (από την ήπια γνωστική διαταραχή σε φυσιολογική νόηση) έχει φτάσει το 25-30%» και σχετίζεται με την έλλειψη βιοδεικτών που σχετίζονται με την άνοια και βρίσκονται στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό.
