Η υιοθέτηση της δυτικού τύπου διατροφής έχει φέρει μια επιδημία παχυσαρκίας στον πλανήτη, η οποία πλέον είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα δημόσιας υγείας.

Αλλά και στην Ελλάδα, το 62,3% των ενηλίκων είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι, με βάση σχετική αναφορά του 2016. Μάλιστα, όπως είχαμε αναφέρει και σε παλιότερο δημοσίευμα, τα Ελληνόπουλα κάτω των 5 ετών κινδυνεύουν ακόμα περισσότερο από την υιοθέτηση της δυτικού τύπου διατροφής από την χώρα μας, καθώς βρίσκονται στην 6η θέση της λίστας με τα πιο υπέρβαρα παιδιά στον κόσμο.

Η κατάσταση γίνεται ακόμα πιο δύσκολη εάν λάβει κανείς υπόψη πως οι περισσότερες δίαιτες δεν φέρνουν μακροπρόθεσμα αποτελέσματα, με την πλειοψηφία των ατόμων που κάνουν δίαιτα αδυνατίσματος να παίρνουν πίσω το μεγαλύτερο μέρος από τα κιλά που έχασαν μέσα σε βάθος χρόνου.

Ειδικότερα, όπως φαίνεται μέσα από σχετική ανάλυση του πανεπιστημίου του Michigan, το 90% των ατόμων που κάνουν δίαιτα παίρνουν ξανά το 50% του βάρους που έχασαν μέσα στα επόμενα δύο χρόνια από το τέλος της δίαιτας και το 80% μέσα στα επόμενα 5 χρόνια από το τέλος της δίαιτας.

Τα συγκεκριμένα στοιχεία δυστυχώς αφορούν μια μεγάλη γκάμα διατροφών, συμπεριλαμβανομένης της δίαιτας χαμηλών θερμίδων, της κετογονικής δίαιτας με περιορισμένους υδατάνθρακες, της δίαιτες χαμηλών λιπαρών κ.τ.λ.

Μια ομάδα ειδικών θεωρεί πως ένας βασικός λόγος που οι παραπάνω δίαιτες δεν δουλεύουν μακροπρόθεσμα είναι οι πολλοί περιορισμοί που αυτές επιβάλλουν, με αποτέλεσμα οι περισσότεροι άνθρωποι να μπορούν να τις ακολουθούν μόνο για ορισμένα χρονικά διαστήματα.

Intuitive eating – Τι είναι η διαισθητική δίαιτα

Ως απάντηση, λοιπόν, στις περιοριστικές δίαιτες, το 1995 οι διαιτολόγοι Evelyn Tribole και Elyse Resch πρότειναν την πρακτική της διαισθητικής διατροφής, μέσα από το βιβλίο τους «Intuitive Eating» το οποίο σύντομα γνώρισε τεράστια επιτυχία.

Ουσιαστικά, η διαισθητική διατροφή είναι μια έννοια αντίθετη από εκείνη της παραδοσιακής δίαιτας, καθώς δεν επιβάλλει συγκεκριμένους κανόνες σχετικά με το χρόνο, το είδος και την ποσότητα των τροφών που καταναλώνει ο ασθενής. Σκοπός του intuitive eating είναι να προωθήσει μια υγιή σχέση προς το φαγητό και την εικόνα του σώματος.

Η βασική ιδέα είναι πως το άτομο που ακολουθεί την διαισθητική διατροφή θα πρέπει να τρώει όταν πεινάει και να σταματάει όταν νιώθει τον κορεσμό. Αν και η διαδικασία αυτή θα έπρεπε να ενεργοποιείται αυθόρμητα, αυτό δεν ισχύει για όλους τους ανθρώπους.

Σύμφωνα, μάλιστα, με τις Tribole και Resch, πολλές φορές οι περιοριστικές δίαιτες που έχουν οι περισσότεροι από εμάς ακολουθήσει αρκετές φορές στο παρελθόν ευθύνονται για την αδυναμία των ανθρώπων να αναγνωρίσουν και να ακολουθήσουν τα σήματα πείνας και κορεσμού που λαμβάνουν από το σώμα τους.

«Το πρόγραμμα χτίστηκε πάνω στην αρχή ότι οι δίαιτες δεν φέρνουν μόνιμα αποτελέσματα και ότι οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και η προσωπική φροντίδα είναι πιο σημαντικές για την υγεία μακροπρόθεσμα. Πρόκειται για την φιλοσοφία σύμφωνα με την οποία εσείς είστε ο ειδήμων όσον αφορά το σώμα σας και τα σήματα πείνας που λαμβάνετε. Μέσα από την διαισθητική διατροφή θα μάθετε να ακούτε το σώμα σας και να παίρνετε καλύτερες αποφάσεις», εξηγεί σχετικά το Health Line.

Για να καταφέρει κάποιος να τρώει διαισθητικά, θα πρέπει να μάθει να εμπιστεύεται το σώμα του. Για να το κάνει αυτό, θα πρέπει να μάθει να διακρίνει την σωματική, από την συναισθηματική πείνα:

• Σωματική πείνα: Η βιολογική ορμή που μας λέει ότι πρέπει να ανεφοδιαστούμε με θρεπτικά συστατικά. Χτίζεται σταδιακά και μπορούμε να την καταλάβουμε μέσα από διάφορα σήματα όπως είναι η κόπωση, αίσθηση κενού στο στομάχι, γουργουρητό κ.τ.λ. Η σωματική πείνα ικανοποιείται όποιο είδος φαγητού και εάν καταναλώσουμε.
• Συναισθηματική πείνα: Πρόκειται για την πείνα που καθοδηγείται από μια συναισθηματική ανάγκη. Συναισθήματα όπως η θλίψη, η μοναξιά και η πλήξη συχνά δημιουργούν λαχτάρα για φαγητό. Συνήθως οι λαχτάρες αυτές ικανοποιούνται με συγκεκριμένες τροφές (πολλές φορές γλυκά, ή junk food). Όταν ενδίδουμε στην συναισθηματική πείνα πολλές φορές νιώθουμε τύψεις ή άσχημα συναισθήματα για τον εαυτό μας.

Πόσο αποτελεσματική είναι η διαισθητική διατροφή

Σε γενικές γραμμές, οι μελέτες που έχουν γίνει σχετικά με το intuitive eating είναι λίγες, όμως φαίνονται πολλά υποσχόμενες. Μέχρι τώρα, η βιβλιογραφία έχει διαπιστώσει πως τα άτομα που ακολουθούν αυτή τη φιλοσοφία έχουν καλύτερη ψυχολογία, υψηλότερη αυτοεκτίμηση, χαμηλότερο δείκτη μάζας σώματος και μεγαλύτερη επιτυχία όσον αφορά τη διατήρηση του βάρους.

Τα άτομα που ακολουθούν την διαισθητική διατροφή είναι πιο πιθανόν να παραμείνουν πιστά σε αυτήν μακροπρόθεσμα, ενώ εμφανίζουν χαμηλότερο κίνδυνο κατάθλιψης, αγχώδους διαταραχής και διατροφικών διαταραχών.

Από την άλλη, υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι όσον αφορά την απώλεια βάρους, το intuitive eating δεν έχει εξίσου θεαματικά αποτελέσματα με τις παραδοσιακές δίαιτες. Λαμβάνοντας, όμως, υπόψη ότι σε βάθος χρόνου οι περισσότερες δίαιτες αποτυγχάνουν, μακροπρόθεσμα η διαισθητική διατροφή θα μπορούσε να είναι πιο αποτελεσματική στη διατήρηση ενός υγιούς βάρους.

Οι βασικές αρχές της διαισθητικής διατροφής

Στο βιβλίο τους, οι δύο διαιτολόγοι απαριθμούν τις 10 βασικές αρχές της φιλοσοφίας του intuitive eating. Πολλές φορές, οι πυλώνες αυτοί συνδυάζονται με την ενσυνείδητη διατροφή (mindful eating), μια διαδικασία κατά την οποία ο ασθενής καλείται να δίνει την αμέριστη προσοχή στο φαγητό του καθ’ όλη τη διάρκεια του γεύματος.

Δείτε τις 10 βασικές αρχές της διαισθητικής διατροφής:

1. Απορρίψτε την ιδέα ότι υπάρχει κάποια δίαιτα που μπορεί να φέρει μόνιμα αποτελέσματα.

2. Τιμήστε την πείνα σας: Η πείνα δεν είναι εχθρός. Ανταποκριθείτε στα «σήματα πείνας» που λαμβάνετε, ταΐζοντας το σώμα σας. Εάν αφήσετε τον εαυτό σας να πεινάσει υπερβολικά, είναι πιθανό να οδηγηθείτε σε υπερφαγία.

3. Συμφιλιωθείτε με το φαγητό: Ξεχάστε την ιδέα ότι υπάρχουν τροφές που θα πρέπει και να τρώτε και άλλες που θα πρέπει να αποφεύγετε.

4. Το φαγητό δεν είναι καλό ή κακό και εσείς δεν είστε καλός ή κακός επειδή τρώτε ή δεν τρώτε κάτι.

5. Σεβαστείτε τον κορεσμό σας: Ακριβώς όπως το σώμα σας θα σας πει ότι πεινάει, έτσι θα σας πει και ότι είστε χορτάτοι. Δώστε βάση στα σημάδια του «άνετου κορεσμού», για να καταλάβετε πότε φάγατε αρκετά. Δεν χρειάζεται να αδειάσετε το πιάτο εάν νιώθετε ότι είστε ήδη χορτάτοι. Κατά τη διάρκεια του γεύματος δώστε λίγο χρόνο στον εαυτό σας για να αξιολογήσετε πώς νιώθετε.

6. Μην φοβάστε να κάνετε την εμπειρία του γεύματός σας απολαυστική: Φάτε κάτι που είναι νόστιμο και πάρτε λίγο χρόνο για να καθίσετε και να το απολαύσετε με την ησυχία σας. Όταν απολαμβάνετε το γεύμα σας χωρίς τύψεις είναι πιο πιθανό να ανακαλύψετε ότι τελικά χρειαζόσασταν μικρότερη ποσότητα για να ικανοποιηθείτε, ιδίως εάν ξέρετε ότι μπορείτε να ξαναφάτε ανά πάσα στιγμή.

7. Τιμήστε τα συναισθήματά σας χωρίς να χρησιμοποιείτε το φαγητό: Η συναισθηματική υπερφαγία είναι μια στρατηγική που πολλές φορές χρησιμοποιούμε για να διαχειριστούμε τα συναισθήματά μας. Αναγνωρίστε τα μοτίβα στις συμπεριφορές σας και τις ώρες της ημέρας που νιώθετε το κάλεσμα της συναισθηματικής πείνας και δοκιμάστε άλλους μηχανισμούς (μπορείτε να περπατήσετε, να μιλήσετε με φίλους, να γράψετε τις σκέψεις σας σε ένα ημερολόγιο, να δοκιμάσετε τον διαλογισμό κ.ά.).

8. Σεβαστείτε το σώμα σας: Αντί να κατακρίνετε το σώμα σας για την εικόνα του και για όλα όσα θεωρείται πως πηγαίνουν λάθος με αυτό, αναγνωρίστε πόσο σημαντικό είναι για εσάς και πόσες δυνατότητες σας προσφέρει.

9. Ασκηθείτε: Βρείτε τρόπους με τους οποίους απολαμβάνετε να κινείτε το σώμα σας. Σταματήστε να γυμνάζεστε για να αδυνατίσετε και ξεκινήστε να γυμνάζεστε για να νιώθετε γεμάτη δύναμη, ενέργεια και ζωή.

10. Τιμήστε την υγεία σας: Τα φαγητά που θα τρώτε πρέπει να είναι νόστιμα, αλλά θα πρέπει να σας κάνουν να νιώθετε και όμορφα. Να θυμάστε ότι τα γενικά διατροφικά σας μοτίβα διαμορφώνουν την υγεία σας και πως ένα γεύμα δεν θα σας καταστρέψει.