Ανεξάρτητα από τον τύπο του, το ελαιόλαδο έχει υψηλή περιεκτικότητα σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, περίπου 75% κατ' όγκο.

Όταν αντικαθιστούν τα κορεσμένα λιπαρά, τα μονοακόρεστα λιπαρά συμβάλλουν στη μείωση της «κακής» χοληστερόλης LDL. Τα οφέλη του ελαιολάδου για την υγεία αποδίδονται στις αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητές του. Στην πραγματικότητα, μελέτες παρατήρησης έχουν δείξει μια σύνδεση μεταξύ χαμηλότερων κινδύνων καρδιαγγειακών παθήσεων, ορισμένων μορφών καρκίνου, ακόμη και άνοιας σε άτομα που καταναλώνουν μεγαλύτερες ποσότητες ελαιολάδου σε σχέση με εκείνους που καταναλώνουν ελάχιστα ή καθόλου ελαιόλαδο.

Παρόλα αυτά, το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο προσφέρει κάτι επιπλέον που δεν προσφέρει το κανονικό ελαιόλαδο. Το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο πιέζεται μηχανικά από ώριμες ελιές και επεξεργάζεται χωρίς υψηλή θερμότητα ή χημικούς διαλύτες. Αυτό προστατεύει τις χημικές ουσίες στο λάδι που ονομάζονται φαινόλες. Αντίθετα, τα κανονικά, υψηλής επεξεργασίας ελαιόλαδα χάνουν αυτές τις χημικές ουσίες.

Μικρά εργαστηριακά πειράματα δείχνουν ότι οι υψηλότερες συγκεντρώσεις φαινολών μπορεί να παρέχουν επιπλέον αντιοξειδωτικά αποτελέσματα. Ακόμα κι έτσι, δεν υπάρχουν οριστικές μελέτες που να δείχνουν ότι το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο έχει μεγαλύτερη ικανότητα από το εξευγενισμένο ελαιόλαδο να προλαμβάνει καρδιακά προβλήματα, καρκίνο ή άλλες ασθένειες.

Λάβετε υπόψη ότι το ελαιόλαδο δεν είναι το μοναδικό υγιεινό συστατικό της μεσογειακής διατροφής. Σκεφτείτε το ως μία μόνο πτυχή του μεσογειακού τρόπου διατροφής, ο οποίος περιλαμβάνει άφθονα φρούτα, λαχανικά και ξηρούς καρπούς, δημητριακά ολικής αλέσεως και περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος.