Η εγκαθίδρυση υγιεινών συνηθειών κατά τον ύπνο από νωρίς είναι ζωτικής σημασίας για το παιδί σας εάν τουλάχιστον ένας γονέας έχει χρόνιες δυσκολίες στον ύπνο, υποδηλώνει νέα έρευνα σχετικά με τη γενετική και τις διαταραχές του παιδικού ύπνου.

Μια γενετική προδιάθεση για προβλήματα ύπνου, όπως η αϋπνία, έχει βρεθεί επανειλημμένα σε μελέτες ενηλίκων, αφήνοντας τους επιστήμονες να αναρωτιούνται αν το ίδιο φαινόμενο συμβαίνει και στα παιδιά.

Υπάρχει, λένε οι ειδικοί που βρίσκονται πίσω από την πρώτη μελέτη που παρέχει στοιχεία ότι η γενετική ευαισθησία στον κακό «ύπνο» μπορεί επίσης να βρεθεί νωρίς στη ζωή.

Τα παιδιά με γενετική προδιάθεση στην αϋπνία είχαν δυσκολία να κοιμηθούν ή ξυπνούσαν συχνά κατά τη διάρκεια της νύχτας, σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη στο Journal of Child Psychology and Psychiatry.

Τα ευρήματα μπορεί να «εκπλήξουν τους περισσότερους ανθρώπους», δήλωσε μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ο επικεφαλής συγγραφέας δρ Eus van Someren, επικεφαλής του Τμήματος Ύπνου και Γνώσης στο Ολλανδικό Ινστιτούτο Νευροεπιστήμης. «Τείνουμε να πιστεύουμε ότι η αϋπνία αναπτύσσεται αργότερα στη ζωή, αλλά εδώ δείχνουμε ξεκάθαρα ότι τα πρώτα σημάδια κινδύνου για αϋπνία στην ενήλικη ζωή είναι ήδη παρόντα στην πρώιμη παιδική ηλικία».

Ωστόσο, η γενετική προδιάθεση για προβλήματα ύπνου είναι μόνο ένα μέρος του παζλ, οπότε η διατήρηση της υγιεινής του ύπνου του παιδιού σας μπορεί ακόμα να κάνει τη διαφορά, δήλωσαν οι ειδικοί.

Αξιολόγηση της αϋπνίας στα παιδιά

Οι συγγραφείς μελέτησαν 2.458 ευρωπαϊκά παιδιά, περίπου τα μισά από αυτά κορίτσια, που συμμετείχαν στη μελέτη Generation R, η οποία προσέλκυσε έγκυες γυναίκες με ημερομηνία τοκετού μεταξύ 2002 και 2006, ώστε να μετρηθεί η υγεία των παιδιών τους από την εμβρυϊκή ζωή έως την ενηλικίωση. Στη μελέτη Generation R, οι ειδικοί συνέλεξαν δείγματα DNA από το αίμα του ομφάλιου λώρου ή από τα παιδιά όταν ήταν 6 ετών.

Όταν τα παιδιά ήταν 1,5, 3, 6 και 10-15 ετών, οι μητέρες τους μοιράστηκαν λεπτομέρειες σχετικά με την υγεία του ύπνου τους: αν είχαν πρόβλημα να κοιμηθούν, αν κοιμόντουσαν λιγότερο από τα περισσότερα παιδιά ή αν ξυπνούσαν συχνά κατά τη διάρκεια της νύχτας. Ορισμένοι συμμετέχοντες (975 από αυτούς) φορούσαν επίσης ρολόγια παρακολούθησης του ύπνου για εννέα ημέρες δύο φορές μεταξύ των ηλικιών 10 και 15 ετών.

Οι συγγραφείς διαπίστωσαν ότι μια γενετική προδιάθεση για την ανάπτυξη αϋπνίας στα παιδιά σχετιζόταν με συμπτώματα που έμοιαζαν με αϋπνία και τα οποία ανέφεραν οι μητέρες τους, αλλά τα συμπτώματα αυτά δεν εντοπίστηκαν από τα πιο αντικειμενικά ρολόγια παρακολούθησης του ύπνου.

Αυτό θα μπορούσε να οφείλεται στο γεγονός ότι μερικές φορές ορισμένοι άνθρωποι (στην προκειμένη περίπτωση οι μητέρες της μελέτης που παρακολουθούν τον ύπνο των παιδιών τους) έχουν την αντίληψη της αϋπνίας ακόμη και όταν στην πραγματικότητα δεν έχουν έλλειψη ύπνου από άποψη ποσότητας, δήλωσε η Δρ Amita Sehgal, διευθύντρια του τμήματος Χρονοβιολογίας και του Ινστιτούτου Ύπνου στην Ιατρική Σχολή Perelman του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια, η οποία δεν συμμετείχε στη μελέτη. Είναι πιθανό η ποιότητα του ύπνου να μην είναι αρκετά αναζωογονητική.

Ωστόσο, η γενετική προδιάθεση να κοιμάται κανείς περισσότερο σχετιζόταν με το να κοιμάται κατά μέσο όρο τρία λεπτά περισσότερο, όπως μετρήθηκε αντικειμενικά από τον ανιχνευτή, αλλά τα τρία λεπτά περισσότερης ξεκούρασης για τους συμμετέχοντες στη μελέτη συνέπεσαν με το να ξυπνούν για λιγότερο από ένα λεπτό συνολικά κατά τη διάρκεια της νύχτας.

«Δεν με εξέπληξε το γεγονός ότι υπάρχει γενετικός προσδιορισμός του ύπνου στα παιδιά, όπως υπάρχει και στους ενήλικες», δήλωσε ο Sehgal, ο οποίος είναι επίσης καθηγητής νευροεπιστήμης στην Ιατρική Σχολή Perelman του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια. Θα σκεφτόταν κανείς ότι, φυσικά, αν είναι γενετικά καθορισμένο, γιατί να μην εκδηλώνεται νωρίτερα στη ζωή;».

Καλή υγιεινή ύπνου για τα παιδιά

Υπάρχει ακόμα ελπίδα για την υγεία του ύπνου του παιδιού σας.

Χρειάζονται περισσότερες μελέτες για να εντοπιστούν οι διαδικασίες που διέπουν τα ευρήματα, «μαζί με τη γενετική προδιάθεση για άλλα συμπεριφορικά και ψυχιατρικά χαρακτηριστικά», δήλωσε μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου η πρώτη συγγραφέας της μελέτης Δρ Desana Kocevska, επιστήμονας ύπνου στο Τμήμα Ψυχιατρικής Παιδιών και Εφήβων του Ιατρικού Κέντρου Erasmus στο Ρότερνταμ των Κάτω Χωρών.

Επειδή όμως «τα αποτελέσματα της μελέτης μας μπορεί να υποδεικνύουν ότι τα παιδιά γονέων που κοιμούνται άσχημα μπορεί να είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε προβλήματα ύπνου», δήλωσε η Kocevska, «οι πρακτικές υγιεινής του ύπνου από μικρή ηλικία μπορεί να είναι ιδιαίτερα σημαντικές για αυτή την ομάδα.

Προσπαθήστε όσο το δυνατόν περισσότερο να βεβαιωθείτε ότι έχουν τελειώσει το φαγητό τους λίγες ώρες πριν από τον ύπνο και σκοτεινιάστε το δωμάτιό τους όσο περισσότερο αισθάνονται άνετα όταν πέφτουν για ύπνο», δήλωσε η Sehgal.

Ο κιρκάδιος ρυθμός του παιδιού σας

Δώστε επίσης προσοχή στο ποιος φαίνεται να είναι ο προσωπικός κιρκάδιος ρυθμός του παιδιού σας, πρόσθεσε η ίδια, όπως πότε είναι πιο ξύπνιο ή έτοιμο να κοιμηθεί.

«Εάν το παιδί σας είναι ένας φυσικός αργοκοιμώμενος, μην το αναγκάσετε να πάει νωρίς για ύπνο», πρόσθεσε η Sehgal.

Αν «κοιμάται αργά το πρωί και δυσκολεύεται να ξυπνήσει, τότε ο εσωτερικός κιρκάδιος ρυθμός του είναι πιθανώς καθυστερημένος. Και αντί να το πολεμάτε, προσπαθήστε να προσαρμοστείτε σε αυτό», εξήγησε.

Αυτή η ευελιξία είναι γενικά εφικτή μόνο πριν από τη σχολική ηλικία, όταν οι ώρες έναρξης του σχολείου δεν είναι σε αρμονία με τους κιρκάδιους ρυθμούς των παιδιών, αναγνώρισε ο Sehgal.

«Ένα πράγμα με το οποίο παλεύουμε στον τομέα της κιρκάδιας εδώ και πολύ καιρό είναι ότι τα σχολικά ωράρια είναι λάθος», είπε.

Πότε να πάτε το παιδί σας σε έναν ειδικό ύπνου

Αν και τα παιδιά του δημοτικού τείνουν να ξυπνούν νωρίς και οι έφηβοι να κοιμούνται αργά, τα παιδιά του δημοτικού ξεκινούν το σχολείο αργότερα μέσα στην ημέρα, ενώ τα παιδιά του γυμνασίου και του λυκείου ξεκινούν πολύ νωρίς.

Οι αλλαγές στην πολιτική θα ήταν χρήσιμες για τους γονείς και τους φροντιστές που προσπαθούν να διαχειριστούν την υγεία του ύπνου των παιδιών τους με βάση το τι χρειάζεται ο οργανισμός τους εκείνη τη στιγμή.

Το πότε το παιδί σας θα πρέπει να δει έναν ειδικό εξαρτάται από τη σοβαρότητα του προβλήματος, δήλωσε ο Sehgal.

«Είναι κάτι με το οποίο μπορείτε να ζήσετε, λειτουργεί το παιδί, φαίνεται ευτυχισμένο κατά τα άλλα, τα πάει καλά ακαδημαϊκά και κοινωνικά», πρόσθεσε.