Η ημικρανία επηρεάζει το 12% του πληθυσμού και είναι κάτι πολύ περισσότερο από έναν απλό πονοκέφαλο. Σε ποσοστό έως και 70% των περιπτώσεων, πριν από την εκδήλωση της κρίσης, υπάρχει μια ολόκληρη σειρά συμπτωμάτων που προηγούνται του πονοκεφάλου έως και 48 ώρες και τα οποία έχουν επίσης σημαντικό αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής. Η εκμάθηση της αναγνώρισής τους γίνεται όλο και πιο σημαντική επειδή υπάρχουν ήδη φαρμακολογικές θεραπείες που μπορούν να σταματήσουν αποτελεσματικά την ημικρανία, υπό την προϋπόθεση ότι χορηγούνται πολύ νωρίς.
Η προϊούσα φάση της ημικρανίας μπορεί να περιλαμβάνει ένα πολύ ευρύ φάσμα εκδηλώσεων: αλλαγές στη διάθεση (ευφορία, υπερκινητικότητα, θλίψη, απάθεια, ευερεθιστότητα κ.λπ.), γνωστικές διαταραχές (π.χ. δυσκολία συγκέντρωσης), κόπωση, γαστρεντερικές διαταραχές (ναυτία, έμετος, διάρροια, δυσκοιλιότητα) ή διαταραχές της όρεξης, δυσκαμψία του αυχένα, χασμουρητό, αισθητηριακές διαταραχές (ευαισθησία στο φως ή φωτοφοβία), δερματικές διαταραχές, ζάλη, θολή όραση, αυξημένη ή μειωμένη θερμοκρασία του σώματος, εφίδρωση κ.λπ.
Νέα φάρμακα για την ημικρανία
Πολλοί πάσχοντες από ημικρανία γνωρίζουν πολύ καλά τα σημάδια - άλλοτε πολύ σαφή, άλλοτε πιο ανεπαίσθητα - που υποδηλώνουν ότι πρόκειται να έχουν επεισόδιο τις επόμενες ώρες. Άλλοι δεν ξέρουν πώς να τα αναγνωρίσουν, αλλά μπορούν να το κάνουν με τη βοήθεια του νευρολόγου τους. Με αυτόν τον τρόπο, θα επωφεληθούν από στρατηγικές έγκαιρης θεραπείας που θα τους επιτρέψουν να μειώσουν τόσο τον πόνο και τον αριθμό των κρίσεων που υποφέρουν, όσο και τα άλλα συμπτώματα που δυσκολεύουν τόσο πολύ την καθημερινότητά τους.
Μια νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Neurology αυτή την εβδομάδα, δείχνει την αποτελεσματικότητα της ουμπρογεπάντης, ενός φαρμάκου που κυκλοφόρησε πρόσφατα στην αγορά. Δεν είναι ακόμη διαθέσιμο στην Ισπανία, αλλά αποτελεί μέρος μιας οικογένειας, των gepants, τα οποία μαζί με άλλα φάρμακα από διαφορετικές ομάδες συμβάλλουν στη μεταμόρφωση του τοπίου της θεραπείας της ημικρανίας.
Η έρευνα διεξήχθη σε άτομα με ημικρανία, τα οποία μπορούσαν να καταλάβουν πότε επρόκειτο να πάθουν κρίση ημικρανίας, επειδή γνώριζαν καλά τα προϊούσα συμπτώματά τους. Όλοι τους υπέφεραν από την πάθηση για τουλάχιστον ένα χρόνο, με δύο έως οκτώ κρίσεις το μήνα κατά τους τρεις μήνες πριν από την έναρξη της μελέτης.
Οι ερευνητές χώρισαν τους περισσότερους από 500 συμμετέχοντες σε δύο ομάδες. Όσοι ανήκαν στην πρώτη ομάδα έλαβαν ένα εικονικό φάρμακο (ανενεργή ουσία) για να πάρουν για την επόμενη προμνημονική φάση που θα βίωναν και 100 χιλιοστόγραμμα ubrogepant για το δεύτερο επεισόδιο. Η δεύτερη ομάδα έκανε το αντίστροφο: πήραν ubrogepant για το πρώτο επεισόδιο και εικονικό φάρμακο για το δεύτερο. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι επρόκειτο για μια ελεγχόμενη κλινική δοκιμή στην οποία ούτε οι ασθενείς ούτε οι θεράποντες ιατροί γνώριζαν τι έπαιρνε ο καθένας από αυτούς (διπλά τυφλή), προκειμένου να αποφευχθεί το λεγόμενο φαινόμενο placebo (θετική αντίδραση λόγω της υπόνοιας της γνώσης ότι λαμβάνεται ένα προϊόν).
Οι συμμετέχοντες αξιολόγησαν τους περιορισμούς της καθημερινής τους δραστηριότητας χρησιμοποιώντας μια κλίμακα που κυμαινόταν από το 0 έως το 4: 0 σήμαινε «κανένας περιορισμός, μπορούσα να κάνω οποιαδήποτε δραστηριότητα», 1, «κάπως περιορισμένος», 2, «λίγο περιορισμένος», 3, «πολύ περιορισμένος» και 4, «εξαιρετικά περιορισμένος».
Εντός 24 ωρών από τη λήψη του φαρμάκου, το 65% των ατόμων που έλαβαν ubrogepant δεν βίωσαν κανένα περιορισμό (βαθμολογία 0) ή ένιωσαν μόνο κάπως περιορισμένοι (1), ενώ μόνο το 48% των συμμετεχόντων στην ομάδα του εικονικού φαρμάκου σημείωσαν βαθμολογία μεταξύ 0 και 1 στο ημερολόγιο συμπτωμάτων τους.
Επιπλέον, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι μόλις δύο ώρες μετά τη λήψη του φαρμάκου, τα άτομα που έλαβαν το φάρμακο είχαν 73% περισσότερες πιθανότητες να αναφέρουν ότι «δεν είχαν καμία αναπηρία και μπορούσαν να λειτουργήσουν κανονικά» σε σχέση με εκείνους που έλαβαν το εικονικό φάρμακο.
«Με βάση τα ευρήματά μας, η θεραπεία με το ubrogepant μπορεί να επιτρέψει στα άτομα με ημικρανία που εμφανίζουν πρώιμα προειδοποιητικά σημάδια να αντιμετωπίσουν γρήγορα τις κρίσεις στα αρχικά τους στάδια και να συνεχίσουν την καθημερινή τους ζωή με λίγη ταλαιπωρία και αναστάτωση», καταλήγει ο Richard Lipton, ερευνητής στο Albert Einstein College of Medicine της Νέας Υόρκης και πρώτος συγγραφέας της μελέτης.
Θεραπεία του πόνου και της αναπηρίας
Οι νευρολόγοι είναι αισιόδοξοι σχετικά με τις νέες θεραπευτικές επιλογές για την ημικρανία, συμπεριλαμβανομένης της ουμπρογέπαντης. Ο Pablo Irimia, συντονιστής της Ομάδας Μελέτης Κεφαλαλγίας της Ισπανικής Νευρολογικής Εταιρείας (SEN), θεωρεί τη μελέτη που μόλις δημοσιεύθηκε στο Neurology ενδιαφέρουσα για δύο λόγους: «Πρώτον, επειδή αποκαλύπτει ότι αυτό το είδος φαρμάκου δρα κατά όλων εκείνων των συμπτωμάτων που συνοδεύουν τον πονοκέφαλο και, δεύτερον, επειδή δείχνει ότι, αν η θεραπεία πραγματοποιείται πολύ νωρίς - πριν αναπτυχθεί ο πονοκέφαλος - είναι πολύ πιο αποτελεσματική και επαναφέρει το άτομο στη δραστηριότητά του πιο γρήγορα, πράγμα που είναι και το ζητούμενο».
Ο νευρολόγος προειδοποιεί για ένα ζήτημα που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στην εξαιρετικά πρώιμη θεραπεία του πονοκεφάλου: τον κίνδυνο ανάπτυξης χρόνιου πονοκεφάλου λόγω υπερβολικής χρήσης φαρμάκων. Το πρόβλημα αυτό εμφανίζεται με τα συνήθη αναλγητικά (παρακεταμόλη, αντιφλεγμονώδη φάρμακα...), αλλά όχι με τα νέα φάρμακα που κυκλοφορούν, όπως η ουμπρογεπαντική. «Σε γενικές γραμμές, οι νευρολόγοι λένε στους ανθρώπους με ημικρανία να περιμένουν μέχρι ο πόνος να αρχίσει να είναι ήπιος πριν ξεκινήσουν θεραπεία», λέει η Irimia. «Με αυτά τα νέα φάρμακα, η φαρμακευτική αγωγή θα μπορούσε να λαμβάνεται νωρίτερα».
Ο ειδικός διευκρινίζει ότι, επί του παρόντος, ορισμένοι ασθενείς που είναι σε θέση να προσδιορίσουν σαφώς την προϊούσα συμπτωματολογία παροτρύνονται να ξεκινήσουν φαρμακευτική αγωγή λίγο πριν από την έναρξη του πόνου, «αλλά αυτό δεν αποτελεί κοινή πρακτική».
Προκειμένου να αποφευχθεί η υπερβολική φαρμακευτική αγωγή, να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής και να μειωθεί η αναπηρία, παρατηρείται μια αυξανόμενη τάση οι ασθενείς να ακολουθούν συνεχή προληπτική αγωγή (για την οποία διατίθενται ειδικά φάρμακα) για τη μείωση της συχνότητας των κρίσεων.
