Πολλοί είναι εκείνοι που λαμβάνουν συμπληρώματα διατροφής -συχνά με τη μορφή πολυβιταμινών-, πιστεύουν ότι με αυτό τον τρόπο θα βελτιώσουν την υγεία και την ευεξία τους.

Είναι, όμως, αυτό μια καλή ιδέα, ή μήπως η λήψη πολυβιταμινών χωρίς τη σύσταση του γιατρού μπορεί να κάνει περισσότερο κακό παρά καλό;

Σε δημοσίευμά της σχετικά με τη λήψη πολυβιταμινών, η ιστοσελίδα του Harvard γράφει:

«Σε γενικές γραμμές, οι επιστήμονες έχουν αποφανθεί ότι οι υγιείς άνθρωποι που ακολουθούν μια ισορροπημένη διατροφή, χρειάζονται συμπληρώματα διατροφής μόνο εάν έχουν μια διαγνωσμένη ανεπάρκεια. Αυτό συνήθως σημαίνει ανεπάρκεια βιταμίνης B12, B6 ή D, ή ενός μετάλλου, όπως είναι το σίδηρο, το ασβέστιο ή το μαγνήσιο. Ακόμα και σε περίπτωση ανεπάρκειας, ωστόσο, το ιδανικό είναι ο ασθενής να λάβει τις απαραίτητες ποσότητες μέσα από τη διατροφή του», γράφει ο δρ. Pieter Cohen, καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Harvard.

Ο ίδιος πρόσθεσε ότι για το μέσο άνθρωπο, μια διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά, συνήθως προσφέρει όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται ο ανθρώπινος οργανισμός και επομένως δεν υπάρχει καμία ανάγκη για τη λήψη πολυβιταμινών. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις, η λήψη πολυβιταμινών μπορεί να βοηθήσει.

Το πρόβλημα με τις πολυβιταμίνες

Αν και σε γενικές γραμμές οι μελέτες έχουν δείξει ότι η λήψη πολυβιταμινών δε βλάπτουν την υγεία μας μακροπρόθεσμα, οι επιστήμονες έχουν ορισμένους προβληματισμούς σε σχέση με την καθημερινή τους λήψη.

Αρχικά, όπως αναφέρει ένα άλλο δημοσίευμα του Harvard, πολλά θρεπτικά συστατικά απορροφώνται καλύτερα όταν προέρχονται από την τροφή, ενώ συνοδεύονται και με διάφορα άλλα ωφέλιμα συστατικά που συχνά δεν περιέχονται στα συμπληρώματα διατροφής.

«Τα συμπληρώματα διατροφής ίσως φαίνονται ως ο προφανής τρόπος να ‘γεμίσει’ κανείς κενά στη διατροφή του, αλλά το πρόβλημα είναι ότι τα συμπληρώματα συχνά μπορούν να οδηγήσουν πολύ εύκολα στην υπερβιταμίνωση. Και η υπερδοσολογία σε ορισμένες βιταμίνες και μέταλλα μπορεί να είναι βλαβερή για την υγεία», γράφει το Harvard.

Ειδικά όσον αφορά τις πολυβιταμίνες, ορισμένες από αυτές που κυκλοφορούν στο εμπόριο περιέχουν τεράστιες δόσεις των βιταμινών και των μετάλλων που διαφημίζουν, οι οποίες ξεπερνούν κατά πολύ τα συνιστώμενα όρια, όμως οι περισσότεροι δεν ελέγχουν τις ετικέτες των προϊόντων. Το πρόβλημα γίνεται ακόμα μεγαλύτερο όταν ο καταναλωτής δεν έχει ανεπάρκεια στα θρεπτικά συστατικά που λαμβάνει.

Συγκεκριμένα, ανάλυση που δημοσιεύτηκε το 2012 στο επιστημονικό περιοδικό «Journal of the National Cancer Institute» της Βρετανίας διαπίστωσε ότι τα άτομα που λάμβαναν μεγαλύτερη της ημερήσιας προτεινόμενης δόσης της Β – Καροτίνης (προβιταμίνη της βιταμίνης Α) είχαν κατά 20% αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου στους πνεύμονες και καρδιαγγειακών νοσημάτων, σε σχέση με το γενικό πληθυσμό.

Η ανάλυση αυτή επίσης διαπίστωσε ότι η λήψη συμπληρωμάτων φυλλικού οξέος σε άτομα που δεν το είχαν ανάγκη αύξησε τον αριθμό προκαρκινικών πολυπόδων σε σχέση με όσους έλαβαν εικονικό φάρμακο (placebo).

Επιπλέον, μελέτη που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό «JAMA Network», διαπίστωσε πως η λήψη ορισμένων συμπληρωμάτων διατροφής μπορεί μακροπρόθεσμα να βλάψει το συκώτι. Συγκεκριμένα, οι επιστήμονες εντόπισαν τα 6 παρακάτω σκευάσματα:

• Συμπλήρωμα διατροφής με κουρκουμά
• Συμπλήρωμα διατροφής με εκχύλισμα πράσινου τσαγιού
• Συμπλήρωμα διατροφής με garcinia cambogia
• Συμπλήρωμα διατροφής με black cohosh (σιμισιφούγκα)
• Συμπλήρωμα διατροφής με red yeast rice (μαγιά κόκκινου ρυζιού)
• Συμπλήρωμα διατροφής με ashwagandha

Ένα ακόμα πρόβλημα με τα συμπληρώματα διατροφής είναι ότι στην Ελλάδα, δεν υπόκεινται σε έγκριση, δηλαδή προηγούμενη αξιολόγηση και αδειοδότηση, αλλά σε γνωστοποίηση και κατασταλτικό έλεγχο. Αυτό σημαίνει ότι οι ρυθμίσεις σχετικά με τα συμπληρώματα από επίσημους φορείς είναι πολύ λιγότερες από αυτές στις οποίες υπόκεινται τα συνταγογραφούμενα φάρμακα.

Ποιοι συστήνεται να πάρουν πολυβιταμίνες

Αυτό που θα πρέπει να κάνει κάποιος προτού ξεκινήσει να λαμβάνει οποιοδήποτε συμπλήρωμα διατροφής θα είναι να συμβουλευτεί τον γιατρό του, ο οποίος θα κρίνει κατά πόσο κάτι τέτοιο είναι απαραίτητο και θα εκτιμήσει εάν χρειάζεται να γίνουν σε πρώτη φάση αιματολογικές εξετάσεις προκειμένου να διαπιστωθεί κατά πόσο υπάρχει κάποια έλλειψη.

Σύμφωνα με τον δρ. Pieter Cohen, εάν έχετε ανεπάρκεια ή έλλειψη σε κάποιο συγκεκριμένο θρεπτικό συστατικό, τότε είναι πιθανόν να σας προτείνει ο γιατρός σας ένα συμπλήρωμα διατροφής. Συνήθως, το συμπλήρωμα αυτό θα είναι στοχευμένο, θα περιέχει δηλαδή μόνο το θρεπτικό συστατικό στο οποίο έχετε έλλειψη.

Σε ορισμένες, ωστόσο, περιπτώσεις, ο γιατρός σας μπορεί να σας προτείνει να λάβετε πολυβιταμίνες. Ο δρ. Cohen αναφέρει ότι κάτι τέτοιο μπορεί εάν:

• Έχετε έλλειψη ή ανεπάρκεια σε περισσότερα από ένα θρεπτικά συστατικά.
• Υπάρχουν πολλά κενά στη διατροφή σας επειδή δυσκολεύεστε να χωνέψετε συγκεκριμένα φαγητά.
• Έχετε κάποια πεπτική διαταραχή που επηρεάζει την απορρόφηση θρεπτικών συστατικών.

Όσον αφορά το τελευταίο, αξίζει να τονίσουμε ότι, ειδικά όσοι πάσχουν από κάποιο νόσημα για το οποίο λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή, θα πρέπει οπωσδήποτε να μιλήσουν στον γιατρό τους πριν πάρουν οποιοδήποτε συμπλήρωμα, καθώς υπάρχουν αλληλεπιδράσεις μεταξύ ορισμένων φαρμάκων και συμπληρωμάτων διατροφής.