Ένα από τα κύρια εμπόδια στην έγκαιρη ανίχνευση πολλών ασθενειών είναι ότι τα συμπτώματα που παρουσιάζουν είναι κοινά με άλλες παθήσεις, δηλαδή είναι μη ειδικά.
Κόπωση, απώλεια όρεξης ή απώλεια βάρους, πόνος στις αρθρώσεις, ήπιος πυρετός ή χαμηλός πυρετός... Αυτά είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά συμπτώματα των αυτοάνοσων ρευματικών νοσημάτων, αλλά μπορεί επίσης να οφείλονται σε άλλες παθολογικές καταστάσεις πολύ διαφορετικής φύσης και βαρύτητας.
Η διάγνωση των αυτοάνοσων νοσημάτων συχνά καθυστερεί, με συνέπεια τον αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών λόγω της εισαγωγής θεραπείας όταν έχουν ήδη εμφανιστεί μη αναστρέψιμες βλάβες. Ως εκ τούτου, κάθε στοιχείο που βοηθά να τραβήξουμε το νήμα και να ανιχνεύσουμε την παθολογία νωρίτερα είναι ευπρόσδεκτο.
Αν και φαινομενικά ανήκουν σε άλλη ιατρική σφαίρα, τα νευροψυχιατρικά συμπτώματα είναι πολύ διαδεδομένα σε άτομα με αυτοάνοσες παθολογίες όπως ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος. Γνωστικές διαταραχές, πονοκέφαλος, διαταραχές της διάθεσης, εγκεφαλικά επεισόδια, επιληπτικές κρίσεις, άγχος και ψύχωση εμφανίζονται συχνά σε ασθενείς με αυτή τη νόσο, όπως αναφέρεται σε ανασκόπηση που δημοσιεύθηκε το 2013 στο περιοδικό Clinical Rheumatology.
Εφιάλτες και ψευδαισθήσεις σε ασθενείς με λύκο
Εάν αυτά τα ψυχιατρικά συμπτώματα είναι εμφανή νωρίς στην πορεία της νόσου, γιατί να μην τα χρησιμοποιήσουμε ως προειδοποιητικά σημάδια για την έγκαιρη ανίχνευση; Αυτό είναι το ερώτημα που θέλησε να απαντήσει μια ομάδα από το Πανεπιστήμιο του Cambridge και το King's College του Λονδίνου σε μια μελέτη, τα αποτελέσματα της οποίας μόλις δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό eClinicalMedicine του Lancet.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τη Melanie Sloan του Τμήματος Δημόσιας Υγείας και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ, διεξήγαγαν έρευνα σε σχεδόν 700 άτομα με λύκο και 400 γιατρούς, καθώς και συνεντεύξεις σε βάθος με 70 άτομα με διάφορες συστηματικές αυτοάνοσες ρευματικές παθήσεις και 50 γιατρούς.
Ξεκίνησαν από τη γνώση ότι ο λύκος είναι μια αυτοάνοση φλεγμονώδης νόσος που μπορεί να επηρεάσει σχεδόν οποιοδήποτε όργανο του σώματος, συμπεριλαμβανομένου του εγκεφάλου. Πολλοί ασθενείς ανέφεραν παραισθήσεις και εφιάλτες ακόμη και πολύ πριν διαγνωστούν με λύκο. Η μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η αύξηση της συχνότητας αυτών των συμπτωμάτων μπορεί να προηγείται της εμφάνισης ορισμένων αυτοάνοσων νοσημάτων όπως ο λύκος.
Συμπτώματα πριν από την έναρξη της νόσου
Μιλώντας στο SMC Spain, η Maria Guadalupe Zavala-Cerna, Διευθύντρια Έρευνας στην Ακαδημαϊκή Μονάδα Επιστημών Υγείας του Αυτόνομου Πανεπιστημίου της Γκουανταλαχάρα (Μεξικό), δήλωσε ότι η ανάλυση αυτή «αναδεικνύει την παρουσία ορισμένων συμπτωμάτων ένα χρόνο πριν από την εμφάνιση της νόσου, όπως έντονος πονοκέφαλος (41%), χαμηλή διάθεση (34%), διακοπές ύπνου ή εφιάλτες (32%), άγχος (39%), επιληπτικές κρίσεις (36%) και ιδεοψυχαναγκαστικές σκέψεις ή καταναγκαστικές συμπεριφορές (36%), γεγονός που, σύμφωνα με τους συγγραφείς, υποδηλώνει ότι αυτά τα προδρόμια [εκδηλώσεις που σχετίζονται με τα συμπτώματα και εμφανίζονται πριν από την εμφάνιση κλινικών ευρημάτων που συνήθως σχετίζονται με την έναρξη ή την επιπλοκή της νόσου] μπορεί να αποτελούν πρώιμες εκδηλώσεις νευροψυχιατρικής συμμετοχής στον συστηματικό ερυθηματώδη λύκο και σε άλλα αυτοάνοσα νοσήματα με συστηματική συμμετοχή».
Ωστόσο, ο εμπειρογνώμονας θεωρεί ότι, λόγω των χαρακτηριστικών αυτής της μελέτης, τα αποτελέσματα θα πρέπει να ερμηνεύονται με προσοχή και, προς το παρόν, δεν μπορούν να έχουν άμεση εφαρμογή στην κλινική πρακτική. Προκειμένου «να αποσαφηνιστεί ο προγνωστικός ρόλος που μπορεί να έχουν αυτές οι εκδηλώσεις στην έναρξη της νόσου ή σε ένα επεισόδιο επανενεργοποίησης, είναι απαραίτητο να διεξαχθούν μελέτες με ποσοτική μεθοδολογία, όπου οι συχνότητες αυτές μπορούν να εξαχθούν σε μια συμπερασματική ανάλυση και όπου υπάρχουν λιγότερες προκαταλήψεις». Εν ολίγοις, χρειάζονται περισσότερες έρευνες.
Ο εμπειρογνώμονας πιστεύει ότι είναι απαραίτητο να συνεχιστεί η εμβάθυνση της έγκαιρης διάγνωσης του λύκου και, γενικά, όλων των αυτοάνοσων παθολογιών. «Ως σημαντικό μήνυμα αυτής της δημοσίευσης, θα ήθελα να αναφερθώ στις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς με αυτοάνοσα νοσήματα και νευροψυχιατρική συμμετοχή». Το κύριο εμπόδιο σχετίζεται με τη διάγνωσή τους, καθώς είναι σύνηθες «να τους βλέπουν τέσσερις έως έξι γιατροί με διαφορετικές ειδικότητες μέχρι να φτάσουν στον ρευματολόγο, ο οποίος τελικά θέτει τη διάγνωσή τους». Ο λόγος για τον οποίο πολλά από αυτά τα αρχικά συμπτώματα δεν έχουν αποσαφηνιστεί «ίσως προέρχεται ακριβώς από την προηγούμενη περιπλάνηση που κάνουν οι ασθενείς με γιατρούς άλλων ειδικοτήτων», γεγονός που οδηγεί τον Zavala Cerna «να σκεφτεί ότι αυτές οι προοπτικές μελέτες θα πρέπει να διεξάγονται όχι σε ρευματολογικές κλινικές, αλλά σε άλλου είδους υπηρεσίες, όπως η ψυχιατρική ή η νευρολογία, όπου παρουσιάζονται ασθενείς με πρώιμες εκδηλώσεις όταν η διάγνωση ενός αυτοάνοσου νοσήματος δεν είναι ακόμη σαφής».
