Υπάρχει ασφαλής μέγιστη πρόσληψη αλκοόλ, είναι υγιεινό να πίνετε μια μπύρα την ημέρα και έχει ένα ποτήρι κρασί με το γεύμα ευεργετική επίδραση στην καρδιά; Αυτά είναι ερωτήματα που οι άνθρωποι μερικές φορές θέτουν στον εαυτό τους και για τα οποία οι απαντήσεις μπορεί να ποικίλλουν ανάλογα με το πού αναζητούνται οι πληροφορίες.

Οι ειδικοί είναι ξεκάθαροι ότι καμία κατανάλωση αλκοόλ δεν μπορεί να θεωρηθεί ασφαλής, πόσο μάλλον υγιεινή. Και εξηγούν τους λόγους και τις αιτίες της σύγχυσης που επικρατεί στον πληθυσμό σχετικά με το θέμα αυτό.

Η Ισπανική Εταιρεία Εσωτερικής Ιατρικής (SEMI), συμπίπτοντας με τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Χωρίς Αλκοόλ στις 15 Νοεμβρίου, θέλησε να επιστήσει την προσοχή στις βλαβερές συνέπειες της κατανάλωσης μιας ουσίας με την οποία συνδέονται 40 διαφορετικές ασθένειες και έως και 200 προβλήματα υγείας.

Η Ισπανική Εταιρεία Οικογενειακής και Κοινοτικής Ιατρικής (semFYC), η οποία διαθέτει Πρόγραμμα Προληπτικών Δραστηριοτήτων και Προαγωγής της Υγείας, ο εκπρόσωπος της οποίας, Dr. Rodrigo Córdoba, υπενθυμίζει ότι η κατανάλωση αλκοόλ είναι η δεύτερη κύρια αιτία πρόωρης θνησιμότητας στην Ισπανία και ότι κάθε χρόνο περίπου 15.000 άνθρωποι πεθαίνουν στη χώρα μας από ασθένειες που σχετίζονται με την κατανάλωση αλκοόλ.

Όσον αφορά το αν υπάρχει κατανάλωση αλκοόλ που μπορεί να θεωρηθεί ασφαλής, ο Δρ Córdoba δηλώνει κατηγορηματικά ότι «δεν υπάρχει δόση που μπορεί να θεωρηθεί ωφέλιμη ή ασφαλής», παρά το γεγονός ότι «πολλές μελέτες ισχυρίζονται ότι καταλήγουν σε αυτό το συμπέρασμα».

Η καρδιαγγειακή θνησιμότητα μειώνεται αλλά όχι η συνολική θνησιμότητα

Το θέμα είναι ότι ορισμένες ερευνητικές μελέτες έχουν διαπιστώσει οφέλη από την κατανάλωση κρασιού σε μια συγκεκριμένη πληθυσμιακή ομάδα, για παράδειγμα μειώνοντας την καρδιαγγειακή θνησιμότητα, εξ ου και η σύγχυση που επικρατεί στην κοινωνία για το θέμα αυτό.

Το κλειδί είναι ότι, αν και μπορεί να μειώσει την καρδιαγγειακή θνησιμότητα, αυξάνει τον γενικό κίνδυνο θνησιμότητας από όλες τις αιτίες, με άλλα λόγια, «ένας κίνδυνος μειώνεται αλλά το όφελος ακυρώνεται από την αύξηση άλλων», εξηγεί ο Rodrigo Córdoba, και όταν πρόκειται για την αξιολόγηση της επίδρασης στην υγεία είναι απαραίτητο να εξετάζεται ολόκληρο το φιλμ και όχι μόνο ένα μερικό πλαίσιο. «Αυτό που μπορεί να υπάρχει είναι μια επιλογή κινδύνου, αλλά το τελικό αποτέλεσμα δεν είναι ένα συνολικό όφελος για τον πληθυσμό», λέει ο ειδικός.

Έτσι, ορισμένες μελέτες διαπίστωσαν κάποιο όφελος όσον αφορά τη μείωση της ισχαιμικής καρδιοπάθειας στους άνω των 60 ετών, γεγονός που οδήγησε στη γενικευμένη ιδέα ότι ένα ποτήρι κρασί είναι υγιεινό για την καρδιά, αλλά «η πραγματικότητα είναι ότι δεν υπάρχει κανένα όφελος όσον αφορά τη μείωση της θνησιμότητας στο σύνολό της», διευκρινίζει ο Δρ Córdoba.

Στο ίδιο μήκος κύματος, ο Daniel Fuster, ειδικός στην Εσωτερική Ιατρική στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Germans Trias i Pujol, εξηγεί ότι η σύγχυση μπορεί να έχει προκληθεί από αυτό που είναι γνωστό ως γαλλικό ή μεσογειακό παράδοξο, όπου η κατανάλωση κρασιού είναι υψηλότερη από ό,τι σε άλλες περιοχές, αλλά η καρδιαγγειακή θνησιμότητα είναι χαμηλότερη.

Για να εξηγήσει αυτό το ζήτημα, ο Δρ Fuster προσθέτει στους λόγους που έχει ήδη αναφέρει ο Δρ Córdoba: κατά τη σύγκριση των αποτελεσμάτων μεταξύ εκείνων που καταναλώνουν ένα ποτήρι κρασί την ημέρα και εκείνων που δεν καταναλώνουν καθόλου, με τη μικρότερη καρδιαγγειακή θνησιμότητα να καταγράφεται στους πρώτους, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι στους πρώτους περιλαμβάνονται ομάδες πληθυσμού στις οποίες η κατανάλωση είναι μηδενική επειδή έχουν προβλήματα υγείας που δεν τους επιτρέπουν πλέον να πίνουν, «οπότε έχουν ήδη, λόγω της αρχικής τους κατάστασης, υψηλότερο κίνδυνο θνησιμότητας», καθώς και άτομα που ήταν αλκοολικοί αλλά σήμερα απέχουν, «οπότε η εξαγωγή συμπερασμάτων από αυτή τη σύγκριση μπορεί να είναι μεροληπτική».

Επιπλέον, ο Δρ Daniel Fuster επισημαίνει ότι η μέγιστη κατανάλωση μιας μονάδας αλκοόλ την ημέρα μπορεί, σε ορισμένες περιπτώσεις, να αποτελεί μέρος του τρόπου ζωής ατόμων με υγιείς συνήθειες σε σχέση, για παράδειγμα, με τη διατροφή ή τη σωματική άσκηση, αν και αυτή η κατανάλωση αλκοόλ δεν αποτελεί από μόνη της υγιή συμπεριφορά και επιμένει ότι «οι γιατροί πρέπει πάντα να υποστηρίζουν τη χαμηλότερη δυνατή κατανάλωση και ότι η σύσταση πρέπει να είναι η μηδενική κατανάλωση».

Κατανόηση του τι σημαίνει κατανάλωση αλκοόλ χαμηλού κινδύνου

Με την ύπαρξη κατανάλωσης αλκοόλ που μπορεί να θεωρηθεί υγιής ή ασφαλής να αποκλείεται, αυτό που υπάρχει και που πρέπει να είναι σαφές, σύμφωνα με τους ειδικούς, είναι η κατανάλωση χαμηλού κινδύνου, «η οποία θα ήταν συμβατή με τη διατήρηση μιας καλής κατάστασης υγείας σε πολλούς ανθρώπους, αλλά όχι σε όλους», λέει ο εν λόγω ειδικός.

Κατανάλωση χαμηλού κινδύνου σημαίνει 20 γραμμάρια αλκοόλ την ημέρα, που θα αντιστοιχούσε σε δύο ποτήρια μπύρας (250 ml το καθένα) ή δύο ποτήρια κρασί (125 ml το καθένα) για τους άνδρες και 10 γραμμάρια, δηλαδή τα μισά για τις γυναίκες.

Διαφορετικός μεταβολισμός σε άνδρες και γυναίκες

Αυτή η διαφορά μεταξύ των δύο φύλων σχετίζεται με το βάρος και με την παρουσία ενός ενζύμου, της αλκοολικής αφυδρογονάσης, το οποίο συμμετέχει στο μεταβολισμό του αλκοόλ, συμβάλλοντας στη διάσπαση του μορίου της αλκοόλης, ευνοώντας έτσι την αποβολή του, και το οποίο παράγεται γενικά σε μικρότερες ποσότητες από τις γυναίκες. Η διαφορετική κατανομή του νερού και του λίπους στο σώμα, η οποία επίσης διαφέρει μεταξύ ανδρών και γυναικών, είναι ένας άλλος λόγος για τον οποίο, σε γενικές γραμμές, ο γυναικείος πληθυσμός μεταβολίζει λιγότερο καλά το αλκοόλ, γι' αυτό και σε αυτή την ομάδα η κατανάλωση που θεωρείται χαμηλού κινδύνου είναι ακόμη χαμηλότερη.

Ποιοι θα μπορούσαν να διατρέχουν υψηλό κίνδυνο

Αυτοί που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο είναι όσοι καταναλώνουν περισσότερα από τέσσερα ποτήρια κρασί ή μπύρα την ημέρα στην περίπτωση των ανδρών και περισσότερα από 2,5 στην περίπτωση των γυναικών, σύμφωνα με τον Rodrigo Córdoba.

Μεταξύ των πληθυσμιακών ομάδων στις οποίες η συνιστώμενη κατανάλωση αλκοόλ δεν μπορεί να είναι άλλη από μηδενική, σύμφωνα με τους ειδικούς, περιλαμβάνονται:

• Ανήλικοι.
• Έγκυες γυναίκες.
• Άτομα με οικογενειακό ιστορικό αλκοολισμού πρώτου βαθμού.
• Άτομα που λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή ασυμβίβαστη με την κατανάλωση αλκοόλ.
• Άτομα που πρέπει να οδηγούν ή να χειρίζονται μηχανήματα.

Σύμφωνα με τον Dr. Daniel Fuster, η κατανάλωση αλκοόλ έχει, μεταξύ άλλων, επίδραση σε:

• Το συκώτι, προκαλώντας κίρρωση του ήπατος.
• Στον πεπτικό σωλήνα και τους σχετικούς αδένες, προκαλώντας οξεία και χρόνια παγκρεατίτιδα.
• Την καρδιά, προκαλώντας καρδιακές αρρυθμίες όπως η κολπική μαρμαρυγή και, εάν καταναλώνεται σε μεγάλες ποσότητες, αλκοολική μυοκαρδιοπάθεια.
• Το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα, που σχετίζεται με την εγκεφαλοπάθεια Wernicke, η οποία σχετίζεται με βλαβερές αλλαγές στον εγκέφαλο, συνήθως λόγω έλλειψης βιταμίνης Β-1 (θειαμίνης), που είναι συχνή σε άτομα που πάσχουν από αλκοολισμό.
• Αυξημένος κίνδυνος εγκεφαλικού επεισοδίου, τόσο αιμορραγικού όσο και ισχαιμικού.
• Συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο πρώιμης άνοιας και διαταραχών που σχετίζονται με τη μνήμη.
• Αυξημένος κίνδυνος καρκίνου.
• Προκαλεί φτωχότερο έλεγχο της αρτηριακής πίεσης σε άτομα με υπέρταση.
• Βλάβη στο έμβρυο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Οι ειδικοί επισημαίνουν επίσης ότι η κατανάλωση αλκοόλ δεν σχετίζεται μόνο με ασθένειες, αλλά και με ατυχήματα και επεισόδια καυγάδων και βίας, πράγμα που σημαίνει ότι αν στις συνέπειες για το άτομο που καταναλώνει αλκοόλ προστεθούν και οι συνέπειες για τους τρίτους, η ουσία αυτή μπορεί να είναι πιο επιβλαβής από άλλες των οποίων η βλάβη περιορίζεται μόνο στο άτομο που την καταναλώνει.