Συνήθως κοκκινίζουμε στο πρόσωπο όταν νιώθουμε αμηχανία ή ντροπή. Έτσι, τουλάχιστον θεωρούμε... Ωστόσο, η απάντηση φαίνεται να βρίσκεται στη λειτουργία του εγκεφάλου αφού μια νέα μελέτη προτείνει ότι ένα βασικό έναυσμα για το κοκκίνισμα είναι περισσότερο η αυξημένη αίσθηση αυτογνωσίας ότι μας βλέπουν οι άλλοι ή είμαστε εκτεθειμένοι παρά κάποια σκέψη για το τι πιστεύουν οι άλλοι για εμάς.
Τα παραπάνω προέκυψαν από ένα πείραμα που πραγματοποιήθηκε με 40 εφήβους αλλά άτομα σε ηλικία 20 ετών που παρακολούθησαν πλάνα από τον εαυτό τους να τραγουδούν καραόκε, ενώ βρίσκονταν σε ένα μηχάνημα μαγνητικής τομογραφίας. Το να έχουμε περισσότερες αποδείξεις για τη σχέση μεταξύ κοκκινίσματος και αυτογνωσίας δεν σημαίνει απαραίτητα ότι μπορούμε να το εμποδίσουμε να συμβεί.
Πώς περιγράφει το κοκκίνισμα ο Κάρολος Δαρβίνος
Το 1872, ο Κάρολος Δαρβίνος περιέγραψε εύστοχα το κοκκίνισμα ως «την πιο περίεργη και πιο ανθρώπινη από όλες τις εκφράσεις». Το κοκκίνισμα μπορεί να ενταθεί όταν κάποιος μας κατηγορήσει για κάτι, ανεξάρτητα από το αν είμαστε ένοχοι ή όχι.
Οι εξηγήσεις της φυσιολογικής απόκρισης είναι αρκετά απλές. Μια ορμή αίματος στο πρόσωπο που κοκκινίζει τα μάγουλα, και μερικές φορές επίσης τα αυτιά, το λαιμό, το πάνω μέρος του θώρακα και το μέτωπο.
Αλλά ο λόγος για τον οποίο μπορεί κάποιος να κοκκινίζει, προβληματίζει τους ανθρώπους εδώ και χρόνια. Είναι ντροπή ή αμηχανία για ένα αδέξιο λάθος; Συστολή για κάποιο κοπλιμέντο ή μία αντίδραση όταν νιώθουμε εκτεθειμένοι μποροστά σε κόσμο;
Μήπως οι άνθρωποι κοκκινίζουν επειδή ξαφνικά ανησυχούν για το τι σκέφτονται οι άλλοι για αυτούς ή νιώθουν ότι τους ασκούν κριτική; Ή μήπως είναι μια ακούσια, συναισθηματική αντίδραση που προκύπτει πριν προλάβουμε να το σκεφτούμε καλά;
Μια μελέτη του 2004 διαπίστωσε ότι το κοκκίνισμα θα μπορούσε να είναι πιο έντονο στη μία πλευρά του προσώπου σε σύγκριση με την άλλη - εάν κάποιος μας κοιτάζει σε συγκεκριμένο σημείο. Αλλά πολλές από αυτές τις μελέτες που έχουν διεξαχθεί, όπως και η πιο πρόσφατη, είναι τόσο μικρές που δεν μπορούν να εξαχθούν ισχυρά συμπεράσματα.
«Ενώ η ωχρότητα στο πρόσωπο λόγω φόβου εξηγείται από την άποψη της ανακατεύθυνσης της ροής του αίματος από το δέρμα στους σκελετικούς μύες, είναι λιγότερο προφανές γιατί η αμηχανία σε ορισμένες περιστάσεις πρέπει να συνοδεύεται από αυξημένη ροή αίματος στην περιοχή του προσώπου», έγραψε το 2010 ο ψυχολόγος Ray Crozier για την British Psychological Society.
Πώς αντιδρά ο εγκέφαλος όταν κάποιος αισθάνεται αμηχανία
Σε αυτή τη νέα μελέτη, η Milica Nikolic, ερευνήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ, και οι συνάδελφοί της προσπάθησαν να δώσουν απαντήσεις σε μερικές από αυτές τις ερωτήσεις σχετικά με το κοκκίνισμα με σαρώσεις εγκεφάλου των τραγουδιστών καραόκε, δείχνοντας πλάνα από τον εαυτό τους ή άλλους ανθρώπους να τραγουδούν.
Παραδόξως, μόνο λίγες μελέτες έχουν χαρτογραφήσει μοτίβα εγκεφαλικής δραστηριότητας σε άτομα που αισθάνονται αμηχανία ή αυτοσυνείδηση, και ενώ έχουν σημειώσει φυσιολογικά σημάδια αυξημένης διέγερσης, καμία δεν μέτρησε συγκεκριμένα δείκτες κοκκινίσματος.
Η Nikolic και οι συνεργάτες της ανακάλυψαν ότι τα μάγουλα των γυναικών που συμμετείχαν στο «πείραμα» έγιναν πιο ζεστά καθώς έβλεπαν τον εαυτό τους να τραγουδά, κάτι που δεν προκαλεί έκπληξη.
Οι λειτουργικές σαρώσεις εγκεφάλου MRI (fMRI) ήταν πιο αποκαλυπτικές. Έδειξαν ότι το κοκκίνισμα ενεργοποιούσε περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στη συναισθηματική διέγερση και προσοχή, ενώ οι περιοχές που εμπλέκονται στη νοητοποίηση -δηλαδή η φαντασία ή η σκέψη για τη συμπεριφορά, τις σκέψεις ή τις προθέσεις του ατόμου ή κάποιου άλλου- ήταν «εμφανώς απούσες».
