Το κρυολόγημα είναι μια από τις πιο κοινές μικροασθένειες και ποιος δεν έχει κρυολογήσει κάποια στιγμή στη ζωή του; Η μέση διάρκεια ενός κρυολογήματος είναι περίπου δύο εβδομάδες, με θεραπεία των συμπτωμάτων, και 14 ημέρες, χωρίς θεραπεία των συμπτωμάτων. Με άλλα λόγια, είτε αντιμετωπίζεται είτε δεν αντιμετωπίζεται, ένα κρυολόγημα διαρκεί περίπου το ίδιο χρονικό διάστημα. Και είναι γεγονός ότι, μέχρι σήμερα, δεν υπάρχουν ενέργειες ή θεραπείες που να βοηθούν στην πρόληψή του ή στη μείωση της διάρκειάς του, παρόλο που αρκετοί είναι αυτοί που προτείνουν τον ψευδάργυρο.
Είναι αλήθεια ότι τα συμπληρώματα ψευδαργύρου συνιστώνται συχνά για το σκοπό αυτό, αλλά τι κάνουν αυτά τα συμπληρώματα και μπορούν να συντομεύσουν το κρυολόγημα; Όπως εξηγούν οι συγγραφείς μιας νέας ανασκόπησης Cochrane, τα στοιχεία που δείχνουν ότι η λήψη ψευδαργύρου μπορεί να συντομεύσει ελαφρώς το κρυολόγημα είναι ασαφή και λένε ότι «χρειάζονται περισσότερες και καλύτερες μελέτες για να είμαστε σίγουροι για τις επιδράσεις του ψευδαργύρου στη θεραπεία και την πρόληψη του κρυολογήματος».
Ο ψευδάργυρος είναι ένα θρεπτικό συστατικό που υπάρχει στα κύτταρα σε όλο το σώμα και βοηθά το ανοσοποιητικό σύστημα να καταπολεμήσει τα βακτήρια και τους ιούς που επιτίθενται στον οργανισμό. Ο οργανισμός χρησιμοποιεί επίσης τον ψευδάργυρο για να φτιάξει το DNA (το γενετικό υλικό στα κύτταρα) και τις πρωτεΐνες. Ο ψευδάργυρος μπορεί να βρεθεί σε πολλές τροφές, όπως τα στρείδια, τα οποία περιέχουν μεγάλη ποσότητα ψευδαργύρου, το κρέας, τα ψάρια, ορισμένα πουλερικά, τα οστρακοειδή όπως τα καβούρια και οι αστακοί, καθώς και οι ξηροί καρποί, τα δημητριακά ολικής αλέσεως, τα αυγά και τα γαλακτοκομικά προϊόντα παρέχουν επίσης ψευδάργυρο. Όπως εξηγούν οι ειδικοί από το Γενικό Συμβούλιο του COF, «ο ψευδάργυρος είναι το μικροστοιχείο που εμπλέκεται περισσότερο στην ανοσία, έτσι ώστε αν τα επίπεδά του στον οργανισμό μειωθούν, το ίδιο συμβαίνει και με τα κύτταρα που μεσολαβούν στις λειτουργίες του ανοσοποιητικού συστήματος».
Όσο για τον τρόπο που δρα στον οργανισμό, μέσω μιας «έμφυτης απόκρισης (αμυντική ικανότητα που έχει ο οργανισμός "στάνταρ"), καθώς ο ψευδάργυρος είναι σημαντικός για την ανάπτυξη των φαγοκυττάρων (κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος που είναι υπεύθυνα για την καταστροφή και την αντιμετώπιση των μικροοργανισμών), ενώ στην προσαρμοστική απόκριση (η απόκριση στους παθογόνους μικροοργανισμούς και άλλες δυνητικά επιβλαβείς ουσίες), εάν υπάρχει μέτρια έλλειψη ψευδαργύρου, μειώνονται τα Τ-κύτταρα (τα οποία εντοπίζουν και εξουδετερώνουν τους επιθετικούς παράγοντες) και τα αντισώματα, ιδίως τα IgG (τα οποία παρέχουν ειδική προστασία κατά των ιογενών και βακτηριακών λοιμώξεων)».
Ψευδάργυρος και κρυολόγημα
Για να καταλήξουν σε αυτό το συμπέρασμα, οι συγγραφείς ανέλυσαν 19 μελέτες σε ανθρώπους που αξιολόγησαν τον ψευδάργυρο ως θεραπεία για το κρυολόγημα και 15 που τον μελέτησαν ως προληπτικό μέτρο. Συνολικά, συμμετείχαν 8.526 άτομα.
Συγκεκριμένα, συμπεριέλαβαν τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές σε παιδιά ή ενήλικες που εξέτασαν οποιοδήποτε σκεύασμα ψευδαργύρου έναντι εικονικού φαρμάκου για την πρόληψη ή τη θεραπεία του κοινού κρυολογήματος ή της λοίμωξης του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος.
Ο Cochrane αναφέρει ότι οι περισσότερες μελέτες αξιολόγησαν την αποτελεσματικότητα του ψευδαργύρου που χορηγείται σε παστίλιες σε μορφή οξικού, γλυκονικού και οροτικού άλατος. Ο γλυκονικός ψευδάργυρος χορηγήθηκε σε δόσεις μεταξύ 45 και 276 mg/ημέρα για διάστημα μεταξύ 4,5 και 21 ημερών. Από τις 17 μελέτες που δεν χρησιμοποίησαν παστίλιες, μία βασίστηκε σε κάψουλες, τρεις σε διαλυμένες σκόνες, πέντε σε δισκία, τέσσερις σε σιρόπια και τέσσερις σε ενδορινική χορήγηση. «Οι περισσότερες μελέτες είχαν αβέβαιο ή υψηλό κίνδυνο μεροληψίας σε τουλάχιστον έναν τομέα».
Διαπίστωσαν επίσης ότι "ορισμένες μελέτες έλαβαν μετρήσεις κατά τη διάρκεια ενός σταθερού χρονικού παραθύρου και ρώτησαν τους συμμετέχοντες αν είχαν ακόμη κρυολόγημα στο τέλος. Άλλες μέτρησαν το χρόνο από την έναρξη έως την υποχώρηση των συμπτωμάτων, αν και κάθε μελέτη το όριζε ελαφρώς διαφορετικά. Λίγες μελέτες έλεγξαν την κατάσταση των επιμέρους συμπτωμάτων, όπως ο πονόλαιμος, ο βήχας ή ο πυρετός, οπότε δεν υπήρχαν επαρκή στοιχεία για την εξαγωγή αξιόπιστων συμπερασμάτων σχετικά με συγκεκριμένα συμπτώματα", διευκρινίζουν οι συγγραφείς της ανασκόπησης.
Διάρκεια και ένταση
Σχετικά με τη διάρκεια του κρυολογήματος, βρήκαν οκτώ μελέτες με 972 συμμετέχοντες, στις οποίες ο ψευδάργυρος δοκιμάστηκε ως θεραπεία για τη μείωση της διάρκειας του κρυολογήματος.
Σύμφωνα με την ανάλυση του Cochrane, ο συνδυασμός αυτών των μελετών παρήγαγε στοιχεία χαμηλής βεβαιότητας για τον ισχυρισμό ότι θα μπορούσε να βοηθήσει στη μείωση της διάρκειας κατά περίπου δύο ημέρες σε σύγκριση με μια μέση διάρκεια μιας εβδομάδας στις ομάδες εικονικού φαρμάκου.
Η ανασκόπηση δεν βρήκε ισχυρά στοιχεία για να συμπεράνει ότι η θεραπεία με ψευδάργυρο επηρεάζει την ένταση των συμπτωμάτων κρυολογήματος.
Επιπλέον, «οι μελέτες πρόληψης», συνεχίζουν, «δεν έδειξαν σαφείς ενδείξεις οφέλους από τη λήψη ψευδαργύρου πριν από την έναρξη του κρυολογήματος». Μάλιστα, αναφέρουν ότι «όσοι έλαβαν προληπτικά ψευδάργυρο είχαν παρόμοια αποτελέσματα με εκείνους που δεν έλαβαν».
Παρενέργειες από τη λήψη υπερβολικής ποσότητας ψευδαργύρου
«Ο ίδιος ο ψευδάργυρος δεν είναι πολύ τοξικός. Ωστόσο, σε περίσσεια, παρεμποδίζει την απορρόφηση άλλων στοιχείων, όπως ο χαλκός και, μάλιστα, έχουν περιγραφεί σοβαρές περιπτώσεις έλλειψης χαλκού λόγω περίσσειας ψευδαργύρου, κατάσταση που οδηγεί σε αιματολογικές διαταραχές, όπως αναιμία και ουδετεροπενία, και νευρολογικές διαταραχές, όπως μυελοπάθεια, περιφερική και οπτική νευροπάθεια. Οι ασθενείς αυτοί έχουν δυσκολία στο περπάτημα, μυϊκή αδυναμία, αισθητηριακή αταξία, μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα στα άκρα και απώλεια της περιφερικής όρασης», λέει η Montserrat González Estecha, επικεφαλής του τμήματος κλινικής βιοχημείας στο νοσοκομείο Gregorio Marañón της Μαδρίτης.
Υπάρχουν επίσης δεδομένα που συνδέουν τα υπερβολικά υψηλά επίπεδα ψευδαργύρου με τη μείωση ή την ακύρωση της επίδρασης ορισμένων φαρμάκων, όπως τα αντιβιοτικά.
