Η αποτοξίνωση προτείνεται ως λύση για ένα πιο υγιές έντερο. Ωστόσο, το τελευταίο διάστημα πολύς λόγος γίνεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για την αποτοξίνωση ντοπαμίνης. Μάλιστα, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι η αποτοξίνωση ντοπαμίνης είναι το καλύτερο πράγμα που θα μπορούσε να κάνει κάποιος για τον εαυτό του. Τι είναι όμως η αποτοξίνωση ντοπαμίνης; Περιλαμβάνει την αποχή από σχεδόν οτιδήποτε θα μπορούσε να θεωρηθεί ευχάριστο, από το φαγητό και τα ψηφιακά μέσα μέχρι τις ερωτικές επαφές, ακόμη και την κοινωνικοποίηση.

Η ιδέα πρωτοεμφανίστηκε μεταξύ των επαγγελματιών της Silicon Valley που προσπαθούσαν να ενισχύσουν την παραγωγικότητά τους και στη συνέχεια εξαπλώθηκε σε πλατφόρμες όπως το TikTok και το Reddit, με χιλιάδες αναρτήσεις να διαφημίζουν τα θετικά αποτελέσματα αυτής της προσέγγισης.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η αποτοξίνωση ντοπαμίνης είναι δημοφιλής. Αλλά κατά πόσο λειτουργεί;

Τα διαθέσιμα επιστημονικά στοιχεία μέχρι στιγμής είναι μικτά. Παρακάτω σας παραθέτουμε όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για αυτή την τάση.

Τι είναι η αποτοξίνωση ντοπαμίνης

Η ντοπαμίνη είναι μια χημική ουσία ανταμοιβής και ευχαρίστησης που απελευθερώνει ο εγκέφαλός μας όταν κάνουμε κάτι συναρπαστικό ή ευχάριστο. Αλλά η σύγχρονη ζωή είναι κορεσμένη με ερεθίσματα που πυροδοτούν την ντοπαμίνη. Αυτό σημαίνει ότι ο εγκέφαλός μας είναι γεμάτος ντοπαμίνη όλη την ώρα και χρειαζόμαστε σταδιακά όλο και μεγαλύτερες δόσεις ντοπαμίνης για να νιώθουμε ευτυχισμένοι. Και γι' αυτό δεν μπορούμε να αντισταθούμε σε εκείνο το λαχταριστό μπισκότο ή στις ατελείωτες ώρες βιντεοπαιχνιδιών.

Σύμφωνα με τη θεωρία, εάν εξαλείψουμε αυτές τις υπερδιεγερτικές συνήθειες ή δραστηριότητες από τη ζωή μας, ο εγκέφαλος θα επιστρέψει σε ένα φυσιολογικό, βασικό επίπεδο ντοπαμίνης. Μόλις φτάσουμε σε αυτό το σημείο, θα νιώσουμε πιο ευτυχισμένοι, θα βιώσουμε μια μεγαλύτερη αίσθηση ανταμοιβής, από πράγματα όπως η επιτυχία στη δουλειά ή η σωματική άσκηση και θα δούμε βελτιώσεις στην παραγωγικότητά μας και στην ικανότητά μας να εστιάσουμε σε κάτι. Το πρόβλημα με αυτή τη θεωρία, όπως λένε οι ειδικοί της ιατρικής, είναι ότι ο εγκέφαλος και η ντοπαμίνη δεν λειτουργούν με αυτόν τον τρόπο.

Πώς λειτουργεί πραγματικά η αποτοξίνωση ντοπαμίνης

Σύμφωνα με μια ανάρτηση του 2019 στο LinkedIn από τον Cameron Sepah, PhD , τον ψυχολόγο της ιατρικής σχολής UCSF από το Σαν Φρανσίσκο, στον οποίο «πιστώνεται» ότι επινόησε την έννοια της νηστείας ντοπαμίνης, μια αποτοξίνωση από την ντοπαμίνη στην πραγματικότητα δεν έχει μεγάλη σχέση με τη χημεία του εγκεφάλου τελικά. Η νηστεία με ντοπαμίνη δεν μειώνει την ποσότητα της ντοπαμίνης στον εγκέφαλο. Ωστόσο, ο αρχικός της στόχος ήταν να λειτουργήσει ως μια τεχνική για τη μείωση των ανεπιθύμητων παρορμητικών συμπεριφορών.

Ένα παράδειγμα

Οι εθιστικές συμπεριφορές έχουν τις ρίζες τους στην ίδια βασική θεωρία. Παίρνετε το κινητό τηλέφωνο, συνδέεστε στο YouTube και βλέπετε ένα βίντεο. Το βίντεο είναι αστείο, συναρπαστικό ή αλλιώς διασκεδαστικό. Με την πάροδο του χρόνου, η λήψη αυτού του ίδιου αποτελέσματος ξανά και ξανά δημιουργεί μία αυτόματη συμπεριφορά. Τώρα κάθε φορά που βλέπετε το τηλέφωνό σας, πλοηγείστε στο YouTube και αρχίζετε να παρακολουθείτε βίντεο, φαινομενικά χωρίς κάποια συνειδητή απόφαση.

Η νηστεία ντοπαμίνης, έχει σχεδιαστεί για να σπάσει τη σύνδεση μεταξύ του ερεθίσματος και της συμπεριφοράς. Η έννοια της «νηστείας» προοριζόταν πάντα να βασίζεται στον χρόνο και στη συμπεριφορά. Αντί να προσπαθείτε να αποφύγετε όλες τις δυνητικά ευχάριστες εμπειρίες επ' αόριστον, η ιδέα ήταν να ορίσετε χρονικές περιόδους ρουτίνας όπου αποκόπτετε τον εαυτό σας από την ανεπιθύμητη συμπεριφορά.

Παραδείγματα θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν τον αποκλεισμό των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για τέσσερις ώρες πριν από τον ύπνο ή την μη χρήση του κινητού σας τηλεφώνου για μία ημέρα το Σαββατοκύριακο.

Η νηστεία περιλαμβάνει επίσης την εξάσκηση μιας προσέγγισης γνωσιακής συμπεριφορικής θεραπείας (CBT) που ονομάζεται «πρόληψη έκθεσης και απόκρισης», στην οποία εκτίθεστε σκόπιμα σε ερεθίσματα. Όταν συμβαίνει κάτι ενοχλητικό κατά τη διάρκεια του προγραμματισμένου γρήγορου χρόνου σας ή ακόμα και αν απλώς βαριέστε, θα αναγκαστείτε να ανεχτείτε αυτό το άγχος ή την πλήξη χωρίς τη συνήθεια που χρησιμοποιείτε για να αντεπεξέλθετε. Αυτό θεωρητικά μειώνει τη δύναμη της συνήθειας πάνω σας.

Τι λέει η έρευνα για την αποτοξίνωση ντοπαμίνης

Δεν υπάρχουν στοιχεία ότι η «αποτοξίνωση ντοπαμίνης» μπορεί να μειώσει την ποσότητα της ντοπαμίνης στον εγκέφαλο. Η ιδέα ότι μπορείτε να βελτιώσετε την αίσθηση της εστίασης και του κινήτρου «αποτοξινώνοντας» τον εγκέφαλό σας από την υπερφόρτωση ντοπαμίνης είναι μια φανταστική διαδικτυακή φαντασίωση.

Σε ορισμένες πρώτες μελέτες για τη χημεία του εγκεφάλου και τη χρήση ναρκωτικών, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι η ντοπαμίνη φαινόταν να συνδέεται με τον εθισμό κατά κάποιο τρόπο. Αυτές οι μελέτες οδήγησαν στην ιδέα ότι η ντοπαμίνη ήταν η «χημική ουσία ευχαρίστησης» στον εγκέφαλο που ήταν υπεύθυνη για να μας κάνει να νιώθουμε καλά. Η ντοπαμίνη διατηρεί αυτή τη φήμη μέχρι και σήμερα.

Ωστόσο, η σημερινή σκέψη είναι ότι η ντοπαμίνη συνδέεται πιο στενά με διαδικασίες όπως το κίνητρο και η μάθηση, αλλά εμφανίζεται επίσης όταν οι άνθρωποι αισθάνονται άγχος, επομένως ο ρόλος της στον εγκέφαλο φαίνεται να είναι περίπλοκος.

Ποιος πρέπει να δοκιμάσει (και να αποφύγει) την αποτοξίνωση ντοπαμίνης

Με βάση κλινικές πρακτικές, οι ερευνητές, εντόπισαν ορισμένες κατηγορίες συμπεριφοράς, οι οποίες αποδείχθηκαν «συνήθως προβληματικές και επιρρεπείς στον εθισμό». Λάβετε υπόψιν σας ότι δεν είναι όλες αυτές οι συνήθειες κλινικά διαγνώσιμες εξαρτήσεις. Αυτές περιλαμβάνουν:

• Χρήση Διαδικτύου και βιντεοπαιχνίδια
• Τυχερά παιχνίδια και ψώνια
• Συγκίνηση και αναζήτηση καινοτομίας
• Ψυχαγωγικά ναρκωτικά

Η πρόθεση πίσω από μια νηστεία ντοπαμίνης δεν είναι να αποφευχθούν όλες οι συμπεριφορές ταυτόχρονα αλλά μόνο η στοχευμένη συμπεριφορά που δημιούργησε το πρόβλημα. Και σίγουρα δεν έχει σκοπό να προτείνει την αποφυγή κάθε ευχαρίστησης.

Για να μεγιστοποιήσετε την αποτελεσματικότητα μιας περιοριστικής παρέμβασης όπως η νηστεία ντοπαμίνης, πρέπει να στερήσετε εντελώς από τον εαυτό σας τα πράγματα που επιτρέπουν τη στοχευμένη συμπεριφορά κατά την περίοδο της νηστείας. Αυτό σημαίνει πλήρη αποκλεισμό κάθε πρόσβασης στους ιστότοπους του Διαδικτύου ή στα ηλεκτρονικά παιχνίδια που σχετίζονται με το πρόβλημα.

Η δημιουργία επίσης, νέων υγιεινών συνηθειών για την αντικατάσταση των παλιών είναι ακόμη ένα σημαντικό βήμα που δεν πρέπει να αγνοηθεί!