Η απώλεια της όσφρησης μπορεί να είναι ένα πρώιμο σημάδι εγκεφαλικών παθήσεων με τους επιστήμονες να καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι μπορεί να είναι ένα διαγνωστικό «εργαλείο» για τις νόσους του Πάρκινσον και του Αλτσχάιμερ.
Η σύνδεση μεταξύ της ανίχνευσης οσμής και της υγείας του εγκεφάλου είναι λογική. Η όσφρησή μας ξεκινά από τη μύτη και στη συνέχεια προχωρά απευθείας στον οσφρητικό βολβό στη βάση του εγκεφάλου. Είναι η πρώτη αισθητηριακή δομή που έχουμε, η οποία παρέχει άμεση επαφή με αισθητήρια ερεθίσματα και περιβαλλοντικά παθογόνα στον αέρα. Πειραματικά στοιχεία δείχνουν ότι οι νευρώνες του οσφρητικού βολβού διαδραματίζουν βασικό ρόλο όχι μόνο στην απώλεια της όσφρησης αλλά και στα αρχικά στάδια της εγκεφαλικής νόσου.
Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Πάδοβα στην Ιταλία εξετάζουν πώς η ξαφνική απώλεια οσμής, η οποία εμφανίστηκε σε πολλούς ανθρώπους που νόσησαν από Covid, συνδέεται με τη νόσο του Πάρκινσον. Οι ιογενείς λοιμώξεις, όπως η COVID-19, και οι περιφερειακές φλεγμονώδεις διεργασίες μπορεί να προκαλέσουν τη συσσώρευση ελαττωματικών πρωτεϊνών, χαρακτηριστικό της νόσου του Πάρκινσον, και να οδηγήσουν τους νευρώνες σε εκφυλισμό στη συνέχεια, υποθέτουν οι ερευνητές. Ορισμένες ψυχιατρικές ασθένειες συνδέονται επίσης με δυσλειτουργία της όσφρησης: Οι ασθενείς με σχιζοφρένεια έχουν πιο ρηχές ρινικές κοιλότητες και μικρότερους οσφρητικούς βολβούς από τα υγιή άτομα, καθώς και άλλες ρινικές ανωμαλίες που αντιμετωπίζουν επίσης οι ασθενείς με Αλτσχάιμερ.
Η οξύτητα της όσφρησης κορυφώνεται στην ηλικία των 40 ετών
Δεν θα αναπτύξουν εγκεφαλική νόσο όλοι με απώλεια όσφρησης. Η οξύτητα της όσφρησής μας μειώνεται καθώς γερνάμε, αλλά ακολουθεί μια διαφορετική τροχιά από αυτή ορισμένων άλλων γνωστικών και αντιληπτικών ικανοτήτων. Ενώ η βραχυπρόθεσμη μνήμη κορυφώνεται στην ηλικία των 25 ετών, για παράδειγμα, η δύναμη της μύτης κορυφώνεται στη μέση ηλικία, γύρω στα 40, και στη συνέχεια αρχίζει σταδιακά να φθίνει. Η απώλεια όσφρησης που σχετίζεται με την ηλικία είναι μεγαλύτερη στους άνδρες παρά στις γυναίκες και οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερο συνολικό αριθμό κυττάρων οσφρητικού βολβού από τους άνδρες - τουλάχιστον 50% περισσότερο, κατά μέσο όρο, σύμφωνα με έρευνα.
Εκτός από τη σύνδεσή της με τον νευροεκφυλισμό, η όσφρηση είναι επίσης ένας ισχυρός δείκτης του γενικού κινδύνου για την υγεία και τη θνησιμότητα. Σε μια διαχρονική μελέτη 1.162 υγιών ηλικιωμένων (χωρίς άνοια) το ποσοστό θνησιμότητας σε μια περίοδο τεσσάρων ετών ήταν 45% για εκείνους με τις χαμηλότερες βασικές βαθμολογίες οσφρητικής δοκιμασίας, σε σύγκριση με 18% για εκείνους με τις υψηλότερες βαθμολογίες, ακόμη και μετά τον έλεγχο της ηλικίας και άλλους παράγοντες.
