Σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα των Ηνωμένων Εθνών, σχεδόν οι μισές εγκυμοσύνες που λαμβάνουν χώρα κάθε χρόνο είναι ανεπιθύμητες. Αν και το πρόβλημα αυτό είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο στις αναπτυσσόμενες χώρες, όπου και η πρόσβαση στην αντισύλληψη είναι περιορισμένη, οι ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες αποτελούν συχνό φαινόμενο και στην Ελλάδα.
Στην πραγματικότητα, ο αριθμός των αμβλώσεων στην χώρα μας είναι αρκετά υψηλός, σε συνάρτηση με τον πληθυσμό. Ειδικότερα, σύμφωνα με παλαιότερα στοιχεία της Εταιρείας Οικογενειακού Προγραμματισμού (ΕΟΠ) και του Αρεταίειου Νοσοκομείου Αθηνών, πάνω από 1 στις 5 Ελληνίδες έχει κάνει τουλάχιστον μία άμβλωση στη ζωή της, ενώ το 10% των συγκεκριμένων επεμβάσεων γίνεται σε έφηβες κάτω των 18 ετών.
Οι ειδικοί θεωρούν ότι ο μεγάλος αριθμός των ανεπιθύμητων εγκυμοσύνων οφείλεται στην ανεπαρκή σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, στην κακή ενημέρωση όσον αφορά την αντισύλληψη, καθώς και στην στάση του πληθυσμού όσον αφορά τη χρήση αντισύλληψης.
Όπως, μάλιστα, αποκαλύπτουν τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην Ελλάδα μόλις το 54% των σεξουαλικά ενεργών ατόμων χρησιμοποιεί αντισύλληψη οποιασδήποτε μορφής. Ακόμα, το ποσοστό των ζευγαριών που χρησιμοποιούν κάποια μοντέρνα, αξιόπιστη μέθοδο αντισύλληψης (προφυλακτικό, αντισυλληπτικό χάπι κ.ά.) είναι ένα από τα χαμηλότερα της Ευρώπης, καθώς δεν ξεπερνά το 38%.
Επιλογές αντισύλληψης – Οδηγός
Παρακάτω θα δείτε έναν αναλυτικό οδηγό όσον αφορά τις πιο διαδεδομένες επιλογές αντισύλληψης, την αποτελεσματικότητά τους, καθώς και τις πιθανές τους παρενέργειες, σύμφωνα με τον αμερικανικό οργανισμό «Planned Parenthood».
Αξίζει να τονίσουμε ότι, εάν θέλετε να αποφύγετε μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, οι ειδικοί συνιστούν να χρησιμοποιείτε συνδυασμό μεθόδων αντισύλληψης για να αυξήσετε την αποτελεσματικότητά τους. Κάθε μέθοδος αντισύλληψης έχει ένα συγκεκριμένο ποσοστό αποτελεσματικότητας, και με τη χρήση συνδυασμένων μεθόδων, τα ποσοστά αποτυχίας μειώνονται σημαντικά.
1. Ανδρικό Προφυλακτικό
Πλεονεκτήματα: Προστατεύει αποτελεσματικά από ΣΜΝ και ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη. Είναι εύκολα διαθέσιμο, οικονομικό και δεν απαιτεί συνταγή. Εύκολο στη χρήση.
Μειονεκτήματα: Η αποτελεσματικότητα μειώνεται αν δεν τοποθετηθεί σωστά ή αν υποστεί φθορά. Μπορεί να προκαλέσει αλλεργίες (κυρίως σε άτομα με ευαισθησία στο λάτεξ) ή ερεθισμούς. Μειώνει ελαφρώς την αίσθηση κατά τη σεξουαλική επαφή για ορισμένα άτομα.
Αποτελεσματικότητα: Σωστή χρήση: 98%. Πραγματική χρήση: περίπου 85%.
Κίνδυνοι/Παρενέργειες: Πιθανός ερεθισμός ή αλλεργία λόγω υλικών ή λιπαντικών.
2. Γυναικείο Προφυλακτικό
Πλεονεκτήματα: Παρέχει προστασία από ΣΜΝ και εγκυμοσύνη. Τοποθετείται πριν τη σεξουαλική επαφή, χωρίς την ανάγκη διακοπής. Διατίθεται χωρίς συνταγή και μπορεί να χρησιμοποιηθεί από άτομα με αλλεργία στο λάτεξ (κατασκευάζεται συνήθως από νιτρίλιο).
Μειονεκτήματα: Απαιτεί σωστή τοποθέτηση, κάτι που μπορεί να είναι δύσκολο για αρχάριες χρήστριες. Είναι πιο ακριβό και λιγότερο διαθέσιμο σε σχέση με το ανδρικό προφυλακτικό. Μπορεί να προκαλέσει ήπια δυσφορία κατά τη χρήση.
Αποτελεσματικότητα: Σωστή χρήση: 95%. Πραγματική χρήση: περίπου 79%.
Κίνδυνοι/Παρενέργειες: Ενδεχόμενος ερεθισμός ή αλλεργική αντίδραση.
3. Ορμονικό Σπιράλ (Hormonal IUD)
Πλεονεκτήματα: Πολύ υψηλή αποτελεσματικότητα (>99%) με προστασία για 3-7 χρόνια. Συχνά μειώνει την ένταση της περιόδου ή την εξαλείφει εντελώς. Απαιτεί μία μόνο εφαρμογή από γιατρό και δεν απαιτεί καθημερινή προσοχή.
Μειονεκτήματα: Η τοποθέτηση μπορεί να είναι επώδυνη, ιδιαίτερα για γυναίκες που δεν έχουν γεννήσει, και ενδέχεται να προκαλέσει κράμπες ή πόνο τις πρώτες ημέρες. Απαιτείται ιατρική παρέμβαση για την εφαρμογή και αφαίρεση. Δεν προστατεύει από ΣΜΝ.
Αποτελεσματικότητα: Σωστή χρήση: >99%. Πραγματική χρήση: >99%.
Κίνδυνοι/Παρενέργειες: Πόνος ή δυσφορία κατά την τοποθέτηση, κράμπες μετά την εφαρμογή, μικρός κίνδυνος μόλυνσης ή μετακίνησης της συσκευής. Μπορεί να προκαλέσει ακμή, πονοκεφάλους ή αλλαγές στη διάθεση.
4. Χάλκινο Σπιράλ (Copper IUD)
Πλεονεκτήματα: Πολύ υψηλή αποτελεσματικότητα (>99%) και προστασία για έως 10 χρόνια. Δεν περιέχει ορμόνες, κάτι που το καθιστά ιδανικό για όσες τις αποφεύγουν. Μία μόνο εφαρμογή από γιατρό.
Μειονεκτήματα: Η τοποθέτηση μπορεί να είναι επώδυνη, ειδικά για γυναίκες που δεν έχουν γεννήσει. Συχνά προκαλεί πιο έντονες και επώδυνες περιόδους, ιδιαίτερα τους πρώτους μήνες. Δεν προστατεύει από ΣΜΝ.
Αποτελεσματικότητα: Σωστή χρήση: >99%. Πραγματική χρήση: >99%.
Κίνδυνοι/Παρενέργειες: Πόνος ή κράμπες κατά την τοποθέτηση, επίμονος πόνος στη λεκάνη, μικρός κίνδυνος μόλυνσης ή διάτρησης της μήτρας.
5. Αντισυλληπτικό Χάπι
Πλεονεκτήματα: Πολύ αποτελεσματικό (έως 99% με σωστή χρήση). Ρυθμίζει τον κύκλο, μειώνει τους πόνους της περιόδου, τη ροή και βοηθά στη βελτίωση της ακμής. Δεν απαιτεί ιατρική παρέμβαση για τη λήψη.
Μειονεκτήματα: Απαιτεί συνέπεια, καθώς η αποτελεσματικότητα μειώνεται αν ξεχαστεί δόση. Δεν προστατεύει από ΣΜΝ. Ενδέχεται να προκαλέσει σοβαρές παρενέργειες σε γυναίκες με ιστορικό θρόμβωσης ή καπνίστριες.
Αποτελεσματικότητα: Σωστή χρήση: 99%. Πραγματική χρήση: περίπου 91%.
Κίνδυνοι/Παρενέργειες: Ναυτία, πονοκέφαλοι, ευαισθησία στο στήθος, κατακράτηση υγρών, αύξηση βάρους, αλλαγές στη διάθεση και, σε σπάνιες περιπτώσεις, αυξημένος κίνδυνος θρόμβωσης.
6. Διάφραγμα
Πλεονεκτήματα: Είναι επαναχρησιμοποιούμενο, χωρίς ορμόνες, και ελέγχεται από τη γυναίκα. Μπορεί να τοποθετηθεί πριν τη σεξουαλική επαφή.
Μειονεκτήματα: Απαιτεί σωστή τοποθέτηση, που μπορεί να είναι δύσκολη για αρχάριες. Χρειάζεται σπερματοκτόνο για αυξημένη αποτελεσματικότητα. Δεν προστατεύει από ΣΜΝ.
Αποτελεσματικότητα: Σωστή χρήση: 94%. Πραγματική χρήση: περίπου 88%.
Κίνδυνοι/Παρενέργειες: Δυσφορία ή πόνος κατά την τοποθέτηση, αυξημένος κίνδυνος ουρολοιμώξεων, ερεθισμός από το σπερματοκτόνο.
7. Σπερματοκτόνο
Πλεονεκτήματα: Οικονομικό, εύκολο στη χρήση και διαθέσιμο χωρίς συνταγή. Δεν περιέχει ορμόνες και μπορεί να συνδυαστεί με άλλες μεθόδους για αυξημένη αποτελεσματικότητα.
Μειονεκτήματα: Χαμηλή αποτελεσματικότητα όταν χρησιμοποιείται μόνο του. Δεν προστατεύει από ΣΜΝ.
Αποτελεσματικότητα: Σωστή χρήση: περίπου 82%. Πραγματική χρήση: περίπου 72%.
Κίνδυνοι/Παρενέργειες: Ερεθισμός στον κόλπο ή στο πέος, αλλεργικές αντιδράσεις, αυξημένος κίνδυνος λοιμώξεων με συχνή χρήση.
8. Αντισυλληπτικό Επίθεμα (Αυτοκόλλητο Αντισύλληψης)
Πλεονεκτήματα: Εύκολη εφαρμογή μία φορά την εβδομάδα. Παρέχει σταθερή δόση ορμονών χωρίς καθημερινή λήψη. Πολύ αποτελεσματικό με σωστή χρήση.
Μειονεκτήματα: Δεν προστατεύει από ΣΜΝ. Μπορεί να προκαλέσει ερεθισμό στο σημείο εφαρμογής. Είναι ορατό στο δέρμα, κάτι που ίσως ενοχλεί κάποιες γυναίκες.
Αποτελεσματικότητα: Σωστή χρήση: 99%. Πραγματική χρήση: περίπου 91%.
Κίνδυνοι/Παρενέργειες: Πιθανή αλλεργία ή εξάνθημα στο σημείο εφαρμογής, πονοκέφαλοι, αλλαγές στη διάθεση, αυξημένος κίνδυνος θρόμβωσης.
9. Κολπικός Δακτύλιος (Αντισυλληπτικό Δαχτυλίδι)
Πλεονεκτήματα: Μηνιαία εφαρμογή με σταθερή δόση ορμονών. Είναι διακριτικός και εύκολος στη χρήση. Πολύ αποτελεσματικός με σωστή χρήση.
Μειονεκτήματα: Δεν προστατεύει από ΣΜΝ. Αν και είναι διακριτικός, ορισμένες γυναίκες μπορεί να νιώσουν δυσφορία ή να τον αισθάνονται κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής. Μπορεί να παρασυρθεί ή να βγει κατά τη διάρκεια σεξουαλικής δραστηριότητας. Μερικές γυναίκες μπορεί να αντιμετωπίσουν δυσκολίες με την τοποθέτησή του ή την αφαίρεσή του.
Αποτελεσματικότητα: Σωστή χρήση: 99%. Πραγματική χρήση: περίπου 91%.
Κίνδυνοι/Παρενέργειες: Μπορεί να προκαλέσει ερεθισμούς ή αίσθηση δυσφορίας στον κόλπο. Άλλες πιθανές παρενέργειες περιλαμβάνουν πονοκεφάλους, ναυτία, αυξημένη ευαισθησία στο στήθος, αλλαγές στη διάθεση, κατακράτηση υγρών ή αύξηση βάρους. Σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να οδηγήσει σε θρόμβους, κυρίως σε γυναίκες που έχουν αυξημένο κίνδυνο (π.χ. κάπνισμα, ηλικία άνω των 35).
10. Διακεκομμένη Συνουσία (Ανακοπή κατά την εκσπερμάτωση)
Πλεονεκτήματα: Δεν απαιτεί χρήση προφυλακτικού ή άλλης μεθόδου αντισύλληψης. Είναι εύκολη στη χρήση και δεν περιλαμβάνει παρενέργειες ή κόστη.
Μειονεκτήματα: Πολύ αναξιόπιστο, καθώς ο άνδρας μπορεί να μην ελέγξει την εκσπερμάτιση ή να υπολογίσει σωστά τον χρόνο. Δεν προστατεύει από ΣΜΝ.
Αποτελεσματικότητα: Σωστή χρήση: περίπου 96%. Πραγματική χρήση: περίπου 78%, πράγμα που σημαίνει ότι από τις 100 γυναίκες που χρησιμοποιούν αυτή τη μέθοδο για διάστημα 1 έτους, ρεαλιστικά τουλάχιστον η 1 στις 5 θα μείνει έγκυος.
Κίνδυνοι/Παρενέργειες: Μικρός κίνδυνος εγκυμοσύνης λόγω της παρουσίας σπέρματος πριν την εκσπερμάτιση. Δεν προστατεύει από ΣΜΝ.
11. Προγραμματισμός με βάση τις γόνιμες ημέρες
Πλεονεκτήματα: Δεν απαιτεί τη χρήση φαρμάκων ή άλλων συσκευών. Φυσική μέθοδος, η οποία βασίζεται στη γνώση του γυναικείου κύκλου.
Μειονεκτήματα: Χαμηλή αποτελεσματικότητα, καθώς είναι δύσκολο να υπολογιστούν ακριβώς οι γόνιμες ημέρες. Μπορεί να επηρεαστεί από πολλές παραμέτρους, όπως άγχη ή ακανόνιστος κύκλος. Δεν προστατεύει από ΣΜΝ.
Αποτελεσματικότητα: Σωστή χρήση: περίπου 91%. Πραγματική χρήση: περίπου 76%.
Κίνδυνοι/Παρενέργειες: Δεν υπάρχουν σοβαρές παρενέργειες, αλλά η χαμηλή αποτελεσματικότητα μπορεί να οδηγήσει σε ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες.
12. Αγγειεκτομή / Βαζεκτομή (Ανδρική Στειρότητα)
Πλεονεκτήματα: Μόνιμη και πολύ αποτελεσματική μέθοδος. Μετά την επέμβαση, δεν χρειάζεται να ανησυχείτε για άλλες μεθόδους αντισύλληψης.
Μειονεκτήματα: Μόνιμο, μη αναστρέψιμο, και μπορεί να προκαλέσει άγχη για το μέλλον, αν υπάρξει επιθυμία για παιδιά. Η επέμβαση μπορεί να έχει παρενέργειες, όπως μόλυνση ή φλεγμονή.
Αποτελεσματικότητα: Σωστή χρήση: 99.85%. Πραγματική χρήση: 99.85%.
Κίνδυνοι/Παρενέργειες: Πιθανότητα μόλυνσης, αιμάτωμα, πόνος ή ευαισθησία μετά την επέμβαση. Σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να υπάρξει αναστροφή ή αποτυχία της διαδικασίας.
13. Υστερεκτομή (Αφαίρεση Μήτρας)
Πλεονεκτήματα: Μόνιμη μέθοδος αντισύλληψης, καθώς αφαιρεί τη μήτρα και σταματά οριστικά τη δυνατότητα εγκυμοσύνης.
Μειονεκτήματα: Η διαδικασία είναι χειρουργική, με σοβαρούς κινδύνους, όπως μόλυνση, αιμορραγία, και αλλαγές στις ορμόνες που μπορεί να προκαλέσουν άλλες παρενέργειες. Αντενδείκνυται για γυναίκες που επιθυμούν να αποκτήσουν παιδιά στο μέλλον.
Αποτελεσματικότητα: Σωστή χρήση: 100%. Πραγματική χρήση: 100%.
Κίνδυνοι/Παρενέργειες: Σοβαροί κίνδυνοι όπως αιμορραγία, μόλυνση, αλλαγές στις ορμόνες (π.χ. πρόωρη εμμηνόπαυση), και αυξημένος κίνδυνος καρδιοαγγειακών προβλημάτων σε ορισμένες γυναίκες.
14. Ενέσιμη Αντισύλληψη (Η Αντισυλληπτική Ενέσιμη Μέθοδος)
Πλεονεκτήματα: Παρέχει προστασία για 3 μήνες με μία μόνο ένεση. Πολύ αποτελεσματική και εύκολη στη χρήση χωρίς την ανάγκη καθημερινής προσοχής.
Μειονεκτήματα: Η ανάγκη για επαναλαμβανόμενες ενέσεις. Δεν προστατεύει από ΣΜΝ. Μπορεί να προκαλέσει αλλαγές στη διάθεση, αύξηση βάρους και άλλες ορμονικές παρενέργειες.
Αποτελεσματικότητα: Σωστή χρήση: 99%. Πραγματική χρήση: περίπου 94%.
Κίνδυνοι/Παρενέργειες: Αλλαγές στη διάθεση, αύξηση βάρους, πονοκέφαλοι, ευαισθησία στο στήθος, απώλεια οστικής πυκνότητας (με μακροχρόνια χρήση).
