Ο κόσμος της ιατρικής βρίσκεται μπροστά σε μια νέα καμπή: η πολυαναμενόμενη μαγική σφαίρα κατά της παχυσαρκίας είναι σχεδόν εδώ. Μετά από έναν αιώνα αναζήτησης του ιερού δισκοπότηρου, τα φάρμακα που βασίζονται σε μιμητές του πεπτιδίου-1 που μοιάζει με τη γλυκαγόνη παρουσιάζουν τα πρώτα αποτελέσματα.
Τα ανάλογα GLP-1, αν και πιο γνωστά με τις εμπορικές ονομασίες τους Ozempic και Wegovy, πρόκειται να εξαλείψουν μια από τις πανδημίες του 21ου αιώνα: την παχυσαρκία και τις πιο άμεσες επιπτώσεις της, όπως ο διαβήτης και τα καρδιαγγειακά προβλήματα. Μόνο στην Ισπανία, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Παρατηρητήριο Παχυσαρκίας, το 37,8% των ενηλίκων ζυγίζουν περισσότερο από το συνιστώμενο βάρος και το 16% είναι παχύσαρκοι.
«Υπάρχει πολλή επιστήμη πίσω από αυτά τα φάρμακα», τονίζει ο Cristóbal Morales, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ισπανικής Εταιρείας Παχυσαρκίας (Seedo). «Βρισκόμαστε σε μια νέα εποχή στον έλεγχο της παχυσαρκίας- υπάρχουν περισσότερες από 150 κλινικές δοκιμές. Πρόκειται για μια ολόκληρη επανάσταση νέων μορίων», προσθέτει.
Από την πρώτη περιγραφή του GLP-1 σε μια δημοσίευση στα Πρακτικά της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών μέχρι τα σημερινά αποτελέσματα, έχουν περάσει περισσότερα από 40 χρόνια. Αυτή η πολυαναμενόμενη αναζήτηση δεν έχει οδηγήσει μόνο σε φάρμακα που ελέγχουν τον διαβήτη τύπου 2 και κάνουν τους ανθρώπους να χάνουν βάρος, αλλά και σε blockbuster φάρμακα που μπορούν να αντιμετωπίσουν την ασθένεια αλλά και αυτό που την προκαλεί: την κακή διατροφή, δηλαδή τη βιομηχανία επεξεργασμένων τροφίμων.
«Η απώλεια βάρους είναι σημαντική και με κάθε νέο φάρμακο είναι μεγαλύτερη. Πηγαίνει από το 8% στο 15%», επισημαίνει ο Morales. Αυτό μεταφράζεται σε απώλεια βάρους άνω των 12 κιλών σε ορισμένους ασθενείς.
Ποιο είναι το μυστικό του GLP-1; «Η ένωση στο Ozempic (σεμαγλουτίδη) είναι ένα μόριο που έχουμε ήδη στο σώμα μας, αλλά τροποποιημένο έτσι ώστε να χρειάζεται περισσότερο χρόνο για να αποικοδομηθεί και επομένως να μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως φάρμακο: Πρόκειται για το GLP-1, το οποίο εκκρίνεται στο έντερο και στέλνει σήματα στον εγκέφαλο και στον υπόλοιπο πεπτικό σωλήνα, υποδεικνύοντας ότι η τροφή έχει φθάσει και ότι δεν χρειάζεται άλλη τροφή», εξηγεί ο Francisco Tinahones, ερευνητής του CIBEROBN, επιστημονικός διευθυντής του IBIMA και επικεφαλής της Ενδοκρινολογίας και Διατροφής στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Virgen de la Victoria (Μάλαγα). Προσθέτει ότι «πρόκειται για ένα ανορεξιογόνο μόριο, το οποίο αφαιρεί την όρεξη και επίσης χαλαρώνει το στομάχι, ώστε να αισθάνεστε χορτάτοι όταν τρώτε».
Μειώνει την πείνα και χορταίνει, δύο βασικές ενέργειες όταν θέλετε να αποφύγετε την υπερκατανάλωση τροφής. Η Olga González, επικεφαλής της Υπηρεσίας Ενδοκρινολογίας στο Νοσοκομείο Gregorio Marañón της Μαδρίτης προσφέρει περισσότερες λεπτομέρειες: "Σε επίπεδο στομάχου, επιβραδύνει τη γαστρική κένωση. Όταν τρώτε ένα γεύμα, επιβραδύνει τη διέλευση μέσω του πεπτικού σωλήνα και στο έντερο, γεγονός που δίνει ένα αίσθημα πληρότητας. Αυτός είναι ένας πολύ ισχυρός μηχανισμός κατά τις πρώτες εβδομάδες της θεραπείας, στη συνέχεια μειώνεται.
Επιπλέον, ο Gonzalez ξεδιπλώνει τον άλλο ισχυρό μηχανισμό: την ικανότητά του να δρα στα κέντρα κορεσμού στον εγκέφαλο. «Το φάρμακο είναι σε θέση να διασχίσει τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, να φτάσει στο κεντρικό νευρικό σύστημα και να δράσει στα κέντρα κορεσμού και όρεξης, αν και οι εγγενείς οδοί μέσω των οποίων το φάρμακο αφαιρεί την πείνα δεν είναι γνωστές».
Ωστόσο, ας μην ξεχνάμε ότι αυτά τα φάρμακα εφευρέθηκαν αρχικά για την καταπολέμηση του διαβήτη και ότι η απώλεια βάρους που παρατηρείται σε μελέτες και καθ' όλη τη διάρκεια της χρήσης τους θα μπορούσε να θεωρηθεί θετική παρενέργεια.
Η Clotilde Vázquez, επικεφαλής του Τμήματος Ενδοκρινολογίας και Διατροφής στο Fundación Jiménez Díaz στη Μαδρίτη, υπενθυμίζει ότι «όταν το πρώτο φάρμακο αυτής της οικογένειας κυκλοφόρησε στην αγορά πριν από 20 χρόνια, σήμανε μια ριζική αλλαγή στη θεραπεία των διαβητικών τύπου 2, το 90% των οποίων έχει γενικά παχυσαρκία που σχετίζεται με αυτούς. Τα φάρμακα αυτά σήμαιναν μια αλλαγή, διότι σε αντίθεση με τα προηγούμενα, βελτίωναν τον έλεγχο του διαβήτη και βοηθούσαν επίσης στην απώλεια βάρους».
Υπό αυτή την έννοια, ο Vázquez δεν διστάζει να τα περιγράψει, όπως και οι άλλοι εμπειρογνώμονες που ερωτήθηκαν, ως «μια οικογένεια σούπερ αποτελεσματικών, σούπερ ισχυρών φαρμάκων για τα οποία έχει γίνει μεγάλος αριθμός μακροχρόνιων μελετών σχετικά με την αποτελεσματικότητα και τη δράση τους».
Ο Tinahones εξηγεί ότι «το Ozempic κυκλοφόρησε στην αγορά για τη θεραπεία του διαβήτη και το φάρμακο που έχει εγκριθεί για χρήση σε παχύσαρκα άτομα είναι το Wegovy, το οποίο είναι το ίδιο με το Ozempic, αλλά η μέγιστη δόση είναι 2,4mg, ενώ το Ozempic είναι 1mg η μέγιστη δόση της σεμαγλουτίδης».
