Πλούσια σε εποχιακά φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης και όσπρια, η μεσογειακή διατροφή είναι γνωστό πως προωθεί τη μακροζωία, καθώς και την καλή υγεία σε προχωρημένη ηλικία. (Για να δείτε περισσότερα σχετικά με τη μεσογειακή διατροφή ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ)
Μάλιστα, η μεσογειακή διατροφή θεωρείται πως είναι και ένας από τους βασικούς λόγους που στη χώρα μας έχουμε μια από τις 5 μπλε ζώνες (blue zones), τις 5 δηλαδή περιοχές σε όλο τον πλανήτη που όπου το προσδόκιμο ζωής των κατοίκων ξεπερνά κατά πολύ τον μέσο όρο.
Ο λόγος για την Ικαρία, το «νησί όπου οι άνθρωποι ξεχνούν να πεθάνουν», όπως είχαν αναφέρει σε σχετικό ρεπορτάζ οι «New York Times». Σύμφωνα με τον αρθρογράφο Dan Buettner, οι κάτοικοι του νησιού ζουν κατά μέσο όρο 10 – 12 χρόνια περισσότερο από το μέσο Αμερικανό, με το προσδόκιμο ζωής των ΗΠΑ να μην ξεπερνά τα 78 χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι πολλοί Ικαριώτες ξεπερνούν τα 88 έτη, ενώ δεν είναι και λίγοι εκείνοι που φτάνουν μέχρι και τα 100.
Ωστόσο, η περιοχή με τους περισσότερους αιωνόβιους ανά κάτοικο δεν βρίσκεται στην Ελλάδα, αλλά στην Ιαπωνία, τη χώρα με το υψηλότερο προσδόκιμο ζωής σε ολόκληρο τον πλανήτη, στα 85 περίπου έτη (σημειώνουμε ότι στην Ελλάδα, το αντίστοιχο νούμερο ανέρχεται στα 81 έτη), με βάση τα στοιχεία του οργανισμού Data Commons.
Αλλά ακόμα και για τα δεδομένα της Ιαπωνίας, οι κάτοικοι του νησιού Οκινάουα εντυπωσίασαν με τη μακροζωία τους τους ερευνητές κατά τη δεκαετία του 1990. Όπως αναφέρει σχετικό δημοσίευμα του BBC, μέχρι και το 2019, τα δεδομένα έλεγαν ότι οι πιθανότητες οι κάτοικοι της Οκινάουα να φτάσουν τα 100 ήταν υψηλότερες κατά 40%, σε σύγκριση με το μέσο Ιάπωνα. Παράλληλα, οι γυναίκες στην Οκινάουα ζούσαν περισσότερο από τις γυναίκες οποιασδήποτε άλλης χώρας, σύμφωνα με το περιοδικό «Time».
Οι επιστήμονες προσπαθούν εδώ και αρκετά χρόνια να εντοπίσουν τους λόγους που οι κάτοικοι της Οκινάουα όχι μόνο ζουν περισσότερο, αλλά φαίνεται και να γερνάνε πιο αργά, παραμένοντας αυτόνομοι και δραστήριοι ακόμα και μετά την ηλικία των 90 ετών. Εικάζεται πως σε ένα βαθμό για την καλή τους φυσική κατάσταση ευθύνονται τα γονίδιά τους, ωστόσο φαίνεται πως μεγαλύτερο ρόλο παίζουν οι ισχυροί κοινωνικοί δεσμοί, η τακτική άσκηση και -κυρίως- η διατροφή που ακολουθούν.
Δυστυχώς, η εξάπλωση του δυτικού τρόπου ζωής και κυρίως της δυτικού τύπου διατροφής προκάλεσε μεγάλη αύξηση των ποσοστών παχυσαρκίας, καθών και των καρδιαγγειακών νοσημάτων στο νησί. Πλέον, η Οκινάουα δεν ανήκει στις μπλε ζώνες του πλανήτη, καθώς από το 2000 και έπειτα, το προσδόκιμο ζωής των κατοίκων της άρχισε να πέφτει.
Η δίαιτα της Οκινάουα vs Μεσογειακή διατροφή
Ένα από τα πρώτα πράγματα που έκανε εντύπωση στους ερευνητές που μελέτησαν τη διατροφή των κατοίκων του ιαπωνικού νησιού ήταν η ποσότητα του φαγητού που καταναλώνουν. Ειδικότερα, ο μέσος πολίτης της Οκινάουα προσλαμβάνει περίπου 11% λιγότερες από τις προτεινόμενες 2.000 – 2.500 θερμίδες ημερησίως από αυτές που προτείνουν για το μέσο ενήλικα οι επίσημοι φορείς σε Ευρώπη και ΗΠΑ.
Το συγκεκριμένο εύρημα έχει ενδιαφέρον, καθώς έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε μακάκους πιθήκους (κοντινούς συγγενείς του ανθρώπου) διαπίστωσε πως οι πίθηκοι που λάμβαναν κατά 30% λιγότερες θερμίδες σε σχέση με το μέσο όρο είχαν κατά 63% λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσουν προβλήματα υγείας που σχετίζονταν με τη γήρανση, μέσα σε διάστημα 20 ετών. Επιπλέον, οι πίθηκοι που ακολουθούσαν διατροφή χαμηλή σε θερμίδες είχαν πιο νεανική εμφάνιση, με λιγότερες ρυτίδες και πιο λαμπερό τρίχωμα, χωρίς άσπρες τρίχες.
Μια βασική διαφορά της διατροφής της Οκινάουα είναι πως περιλαμβάνει λιγότερη ζωική πρωτεΐνη (και ιδίως λιγότερο κρέας και γαλακτοκομικά) σε σχέση με την μεσογειακή διατροφή.
Το μεγαλύτερο μέρος της πρωτεΐνης στη διατροφή των κατοίκων του νησιού προέρχεται από λαχανικά και όσπρια (όπως είναι η σόγια και η φακές), ενώ υπάρχουν και μικρές ποσότητες ψαριού, οστράκων και άλλων θαλασσινών. Περιστασιακά καταναλώνεται και χοιρινό κρέας, το οποίο όμως δεν αποτελεί πάνω από το 1% της συνολικής διατροφής των κατοίκων, σύμφωνα με την ιατρική ιστοσελίδα «Health Line».
Μια δεύτερη διαφορά έγκειται στους υδατάνθρακες. Και οι δύο διατροφές είναι πλούσιες σε υδατάνθρακες, αλλά στην περίπτωση της Οκινάουα, οι υδατάνθρακες παραδοσιακά απαρτίζουν το 85% της διατροφής ενώ η πρωτεΐνη μόλις το 15%. Ωστόσο, η μεσογειακή διατροφή περιλαμβάνει μέτριες ποσότητες απλών υδατανθράκων (λευκό ψωμί, ζυμαρικά κ.ά).
Από την άλλη, η βάση της διατροφής των κατοίκων της Οκινάουα είναι η γλυκοπατάτα, η οποία έφτασε στο νησί κατά τον 17ο αιώνα. Πρόκειται για έναν σύνθετο υδατάνθρακα με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη, σε αντίθεση με το ρύζι και τα νουντλς, που προτιμώνται από τους Ιάπωνες της ενδοχώρας.
Από εκεί και πέρα, τόσο η μεσογειακή διατροφή όσο και εκείνη της Οκινάουα στηρίζονται σε μεγάλο βαθμό στα λαχανικά, τα όσπρια και τα εποχιακά φρούτα. Αμφότερες, είναι πλούσιες σε βιταμίνες, αντιοξειδωτικά και ιχνοστοιχεία, περιορίζοντας την πρόσθετη ζάχαρη και το κόκκινο κρέας στο ελάχιστο.
