Προβληματισμό και εγρήγορση στις ευρωπαϊκές υγειονομικές αρχές έχουν προκαλέσει δυο μικρά cluster κρουσμάτων της Γρίπης των Πτηνών που μεταδόθηκαν αιφνιδιαστικά και με πιθανή μετάλλαξη σε γάτες στην Πολωνία και σε γάτες και σκύλους στην Ιταλία. Μάλιστα το ιταλικό Υπουργείο Υγείας ανακοίνωσε ότι αρκετοί σκύλοι (και 1 γάτα) σε μια φάρμα στην Μπρέσια που πρόσφατα επλήγη από τη γρίπη των πτηνών έχουν προφανώς ορομετατροπή, υποδεικνύοντας προηγούμενη (πιθανώς ήπια) μόλυνση.
Η ιταλική ιστοσελίδα Sindacato Italiano Veterinari Medicina Pubblica έχει μια σύντομη είδηση, η οποία περιγράφει τον ιό ως HPAI H5N1 clade 2.3.4.4b ενός γονότυπου που βρέθηκε πρόσφατα σε γλάρους της βόρειας Ιταλίας, και ο οποίος φέρει μια προσαρμογή των θηλαστικών (T271A στην πρωτεΐνη PB2) που μπορεί να αυξήσει το ζωονοσογόνο δυναμικό του.
Πρόκειται για την ίδια μετάλλαξη που προκάλεσε σημαντική ανησυχία νωρίτερα φέτος, όταν ανιχνεύθηκε σε μολυσμένο μινκ το περασμένο φθινόπωρο του 2022 (βλ. Eurosurveillance: HPAI A(H5N1) Virus Infection in Farmed Minks, Spain, October 2022) καθώς «ενισχύει τη δραστηριότητα πολυμεράσης των ιών γρίπης Α σε κύτταρα θηλαστικών ξενιστών και ποντικών».
Τα πρώτα κρούσματα σε σκυλιά και γάτες
Σε σχέση με το αντικείμενο αυτό, παρουσιάζεται ότι πρόσφατα διαπιστώθηκε η ορομετατροπή πέντε σκύλων και μιας γάτας που βρίσκονταν σε αγροτική πτηνοτροφική μονάδα στην επαρχία της Μπρέσια, όπου εκδηλώθηκε η επιδημία του HPAI H5N1.
Οι γενετικές αναλύσεις του ιού που βρέθηκε στα πτηνά που πέθαναν κατά την επιδημία που διενεργήθηκαν από το Κέντρο Εθνικής και Ευρωπαϊκής Αναφοράς (CRN) για τη γρίπη των πτηνών και τη νόσο των πτηνών Newcastle Institute Zooprofilattico Sperimentale delle Venezie (IZSVe) έδειξαν ότι πρόκειται για τον ιό HPAI H5N1 που ανήκει στην κλάση 2. 3.4.4b, Και ειδικότερα στον γονότυπο H5N1- A/Herring_gull/France/22P015977/2022-like, που ευθύνεται για τα κρούσματα που αναφέρθηκαν στη βόρεια Ιταλία στους γλάρους.
Σε συναγερμό η Ιταλία
Ο ιός αυτός έχει επίσης μια μετάλλαξη που θεωρείται δείκτης προσαρμογής των ai στα θηλαστικά (T271A στην πρωτεΐνη PB2) με πιθανή αύξηση του ζωονοσογόνου δυναμικού του. Αυτό ακριβώς το συμβάν έχει θορυβήσει τη γειτονική Ιταλία αλλά και τις ευρωπαικές υγειονομικές αρχές καθώς κανείς δεν γνωρίζει πως μπορεί να εξελιχθεί μια μετάλλαξη μέσω της μετάδοσης της γρίπης των πτηνών στον άνθρωπο, καθώς τώρα μετά τα πουλιά εμφανίζεται τροποποιημένη σε οικόσιτα ζώα.
Στην Ιταλία συγκροτήθηκε «ομάδα εμπειρογνωμόνων» για να καθορίσει τη λειτουργία του εθνικού δικτύου δημόσιων εργαστηρίων ανθρώπινων και κτηνιατρικών για την έγκαιρη ανίχνευση κυκλοφορούντων στελεχών ιών γρίπης με ζωονοσογόνο δυναμικό, προκειμένου να ενεργοποιηθεί ένα σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για επιδημίες πανδημίας γρίπης.
Οι εμπειρογνώμονες αν και δεν αλλάζουν την εκτίμηση κινδύνου -που εκπονήθηκε στις 27 Φεβρουαρίου 2023 - αναφέρουν στην εγκύκλιο που αναρτήθηκε επίσημα ότι «η μεταλλαγμένη γρίπη των πτηνών H5N1 σε ζώα, πρόκειται για γρίπη υψηλής παθογονικότητας και απαιτούνται μέτρα ελέγχου και επιτήρησης για την πρόληψη της εισαγωγής και εξάπλωσης της».
Σε πλήρη εφαρμογή τα μέτρα βιοασφάλειας
Άλλωστε κρίθηκε αναγκαίο να εντατικοποιηθεί με τη μέγιστη δυνατή ταχύτητα και αποτελεσματικότητα η εφαρμογή μέτρων βιοασφάλειας στις πτηνοτροφικές μονάδες όπως η εφαρμογή των γενικών ενδείξεων για την πρόληψη της λοίμωξης στον άνθρωπο, συμπεριλαμβανομένης της ενημέρωσης του πληθυσμού για την αποφυγή επαφής με κατοικίδια και άγρια ζώα που έχουν πεθάνει ή παρουσιάζουν συμπτώματα ασθένειας. Τη σημασία της εφαρμογής των ενδείξεων για τον εμβολιασμό κατά της εποχικής γρίπης που συνιστάται και προσφέρεται ενεργά και δωρεάν στο προσωπικό που για λόγους εργασίας έρχεται σε επαφή με ζώα που θα μπορούσαν να αποτελέσουν πηγή μόλυνσης από ιούς γρίπης εκτός ανθρώπου και σε όλα τα υποκείμενα που για λόγους άλλους από τους επαγγελματίες εκτίθενται δυνητικά σε επιδημιολογικό κίνδυνο.
Η εγκύκλιος υπενθυμίζει επίσης τη σημασία της εφαρμογής των μέτρων για την προστασία των εκτιθέμενων εργαζομένων και την παρακολούθηση της κατάστασης της υγείας των εκτιθέμενων ατόμων και ζητά να διενεργούνται διαγνωστικές εξετάσεις για ιούς γρίπης σε άτομα που εκτέθηκαν σε διάστημα 5-7 ημερών από την έκθεση ή με την εμφάνιση οποιουδήποτε συμπτώματος και να παρέχουν στο εν λόγω Υπουργείο εβδομαδιαίως με τη μορφή συγκεντρωτικών στοιχείων τον αριθμό των εξετάσεων που διενεργήθηκαν σε εκτιθέμενα άτομα.
Τα μέτρα
Προτείνεται επίσης η διενέργεια ερευνών για τον επιπολασμό του ορού μεταξύ των εργαζομένων που εκτίθενται σε ιούς της γρίπης των πτηνών. Όσον αφορά τις πτυχές της υγείας των ζώων, γίνεται ιδιαίτερη μνεία στην τήρηση των διατάξεων που προβλέπονται στο άρθρο 4 της υπ' αριθμ. 14856 ΠΔ/ΤΕ της 6ης Ιουνίου 2023 και συγκεκριμένα:
α) τη συνέχιση από τις περιφέρειες των σχεδίων επιτήρησης των άγριων πτηνών για την παρακολούθηση των ιών της γρίπης των πτηνών που κυκλοφορούν σήμερα, ιδίως μετά από φαινόμενα θανάτου,
β) λαμβάνοντας υπόψη τα πρόσφατα κρούσματα του H5N1 που ανιχνεύθηκαν σε δύο αλεπούδες και την ορομετατροπή ορισμένων σκύλων και μιας γάτας που ήταν παρόντες σε αγροτική πτηνοτροφική μονάδα με κρούσματα γρίπης των πτηνών, την εντατικοποίηση της παθητικής επιτήρησης σε άγρια θηλαστικά (υποκείμενα που έχουν πεθάνει) ιδίως σε περιοχές όπου έχουν εμφανιστεί κρούσματα γρίπης των πτηνών σε άγρια πτηνά- υπό αυτή την έννοια κρίνεται σκόπιμο τα δείγματα (εγκέφαλοι) που λαμβάνονται από άγρια σαρκοφάγα και αποστέλλονται στο ΙΙ.ΖΖ.Σ.Σ. να χρησιμοποιούνται και για την επιτήρηση της λύσσας των άγριων πτηνών και προέρχονται από περιοχές όπου κυκλοφορούν ιοί των πτηνών,
γ) τη διατήρηση της δειγματοληψίας των οικόσιτων ζώων (πτηνά, σαρκοφάγα, χοίροι) που βρίσκονται στις πτηνοτροφικές μονάδες όπου έχουν επιβεβαιωθεί κρούσματα της ΓΠΥΠ και την αποτροπή της πρόσβασής τους σε εγκαταστάσεις όπου εκτρέφονται πουλερικά,
δ) αξιολόγηση στο CRAS με τον υπεύθυνο κτηνίατρο της δομής της χρήσης ευθανασίας πτηνών και σαρκοφάγων με συμπτώματα που αποδίδονται σε πιθανή λοίμωξη από τη γρίπη των πτηνών (ιδίως νευρικά συμπτώματα) σε δομές όπου δεν είναι δυνατή η απομόνωση των ζώων. Τα σφάγια νεκρών ή ευθανατωμένων ατόμων με υποψία HPAI πρέπει να αποστέλλονται αμέσως στο αρμόδιο ΙΖΣ για έρευνα του ιού.
Λαμβάνοντας υπόψη τα νέα κρούσματα HPAI H5N1 σε ροδογλάρους (Chroicocephalus genei) και γλάρους κοινού (Chroicocephalus ridibundus) στην επαρχία της Ραβέννας που επιβεβαιώθηκαν από το CRN στις 16.06. 2023, κρίνεται επίσης αναγκαίο να εντατικοποιηθεί με τη μέγιστη δυνατή ταχύτητα και αποτελεσματικότητα η εφαρμογή μέτρων βιοασφάλειας στις πτηνοτροφικές μονάδες που βρίσκονται ιδίως στις ζώνες Α και Β της συμφωνίας κρατικών περιφερειών rep 125 και η επιτήρηση σε πτηνοτροφικές μονάδες που βρίσκονται στην εθνική περιοχή έναντι ύποπτων κρουσμάτων HPAI βάσει των διατάξεων του άρθρου 2 της πράξης 14856 της 6ης Ιουνίου 2023.
Ο υψηλής παθογονικότητας ιός της γρίπης H5N1 συνεχίζει να μολύνει ζώα και ανθρώπους. Οι ειδικοί μάλιστα συνέκριναν τη μολυσματικότητα και την παθογένεια του ιού H5N1 σε οικόσιτες γάτες και σκύλους για να διαπιστώσουν ποιο ζώο είναι πιο ευαίσθητο στον ιό της γρίπης H5N1. Όταν οι γάτες και οι σκύλοι μολύνθηκαν με τον ιό H5N1, οι γάτες υπέστησαν σοβαρές συνέπειες, συμπεριλαμβανομένου του θανάτου, ενώ οι σκύλοι δεν παρουσίασαν θνησιμότητα.
