Τα φαρμακευτικά λάθη αποτελούν μια αποτρέψιμη αιτία επισκέψεων σε τμήματα επειγόντων περιστατικών.
Στην περίπτωση των παιδιών, σύμφωνα με νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Farmacia Hospitalaria, προκαλούν επιπτώσεις δύο στις 1.000 επισκέψεις και στο ένα τρίτο των περιπτώσεων προκαλούν βλάβη λόγω ανεπιθύμητων ενεργειών των φαρμάκων.
Επιπλέον, στη μελέτη αυτή, οι περισσότεροι από τους επηρεαζόμενους ήταν παιδιά προσχολικής ηλικίας (57,8%), ενώ οι μαθητές και οι έφηβοι ήταν πιο πιθανό να αντιμετωπίσουν φαρμακευτικά λάθη με βλάβη.
Το άρθρο παρουσιάζει τα αποτελέσματα μιας προοπτικής μελέτης που μας επιτρέπει να αναλύσουμε τη συχνότητα αυτών των σφαλμάτων, την προέλευσή τους, την ηλικία των παιδιών, τους συνηθέστερους τύπους σφαλμάτων και τα εμπλεκόμενα φάρμακα. Με τον τρόπο αυτό, παρέχει πληροφορίες για τη θέσπιση μέτρων πρόληψης της εμφάνισής τους.
Έξι φαρμακοποιοί του νοσοκομείου, οι Beatriz Garrido, Mª José Otero, Inés Jiménez, Yolanda Hernández, Concha Álvarez del Vayo και Cecilia Martínez, καθώς και ο παθολόγος Javier Trujillo, υπέγραψαν το έγγραφο.
Ο Garrido, από το Τμήμα Παιδιατρικής Φαρμακευτικής και Ασφάλειας Φαρμάκων του Νοσοκομείου Virgen de la Arrixaca (Μούρθια), εξηγεί ότι η ανίχνευση φαρμακευτικών σφαλμάτων στο τμήμα επειγόντων περιστατικών αντικατοπτρίζει τα προβλήματα που δημιουργούνται τόσο στην πρωτοβάθμια όσο και στην εξειδικευμένη περίθαλψη.
Επισημαίνει ότι η δική της είναι η πρώτη προοπτική μελέτη στην Ισπανία που αναλύει τα φαρμακευτικά λάθη σε παιδιατρικούς ασθενείς που προσέρχονται στα τμήματα επειγόντων περιστατικών των νοσοκομείων: «Η προοπτική ανάλυση παρατήρησης θα πρέπει να χρησιμοποιείται συνήθως στα νοσοκομεία, ως εγγύηση ποιότητας της διαδικασίας χρήσης φαρμάκων», λέει.
Η έρευνα αυτή, που διεξήχθη σε οκτώ δημόσια νοσοκομεία επί τέσσερις μήνες, προσδιορίζει επίπτωση φαρμακευτικών σφαλμάτων 0,2% μεταξύ των 99.797 συμβουλών που αναλύθηκαν, ποσοστό «χαμηλό σε σύγκριση με τις τιμές που έχουν δημοσιευθεί σε άλλες μελέτες ανεπιθύμητων ενεργειών φαρμάκων που πραγματοποιήθηκαν σε παρόμοιο περιβάλλον».
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι, όπως σημειώνει, μια συστηματική ανασκόπηση εκτιμά ότι η επίπτωση των φαρμακευτικών σφαλμάτων με βλάβη που οδηγούν σε επισκέψεις σε τμήματα επειγόντων περιστατικών κυμαίνεται μεταξύ 0,5% και 3,3%, εκ των οποίων το 20,3% έως 66,7% θεωρείται ότι μπορεί να προληφθεί. Η ερευνήτρια υποθέτει ότι η αιτία αυτής της χαμηλότερης επίπτωσης στη μελέτη της μπορεί να έγκειται στην «έλλειψη προσωπικού και την υπερφόρτωση των ισπανικών παιδιατρικών τμημάτων επειγόντων περιστατικών».
Πρόκειται επίσης για ένα ποσοστό «χαμηλότερο από εκείνο που αναφέρεται στους ενήλικες, αλλά ένα μεγάλο ποσοστό θα μπορούσε να αποφευχθεί, οπότε η πρόληψη αυτών των περιστατικών θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα για την υγειονομική μας περίθαλψη».
Τα κέντρα που αναλύθηκαν είναι το Hospital Universitario Puerta de Hierro-Majadahonda, το Hospital General Universitario Gregorio Marañón και το Hospital Infantil Universitario Niño Jesús, στη Μαδρίτη- το Hospital Universitario de Salamanca, στη Σαλαμάνκα- το Complejo Materno Insular de Gran Canaria, στις Κανάριες Νήσους- το Hospital Universitario Virgen del Rocío, στη Σεβίλλη- το Hospital Universitario Vall d'Hebron, στη Βαρκελώνη- και το Hospital Universitario Virgen de la Arrixaca, στη Μούρθια.
Από που προέρχονται τα σφάλματα
Έτσι, η μελέτη αποκαλύπτει ότι τα περισσότερα από τα σφάλματα που εντοπίστηκαν προέρχονται από τη διαδικασία συνταγογράφησης (66%), ακολουθούμενα από την αυτοθεραπεία (16,5%) και τη χορήγηση από συγγενείς ή φροντιστές (15,6%).
Οι συχνότεροι τύποι σφαλμάτων ήταν οι λανθασμένες δόσεις (51,4%), ιδίως η υποθεραπεία, και η λανθασμένη φαρμακευτική αγωγή λόγω ακατάλληλης συνταγογράφησης (46,8%).
Ο Garrido εξηγεί ότι, χάρη σε άλλες μελέτες, ήταν ήδη γνωστό ότι τα σφάλματα συνταγογράφησης σε παιδιατρικούς ασθενείς είναι πολύ συχνά και είναι κυρίως δοσολογικά σφάλματα: «Τα σφάλματα αυτά αποδίδονται κυρίως στο γεγονός ότι οι δόσεις για τα παιδιά πρέπει να υπολογίζονται ανάλογα με την ηλικία, το βάρος ή την επιφάνεια του σώματος και μπορεί να διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό, γεγονός που καθιστά εύκολο τα σφάλματα να περνούν απαρατήρητα από τους επαγγελματίες».
Ποια είναι τα φάρμακα που κρύβονται πίσω από τα επείγοντα περιστατικά
Η μελέτη χαρακτηρίζει επίσης τα πιο συχνά εμπλεκόμενα φάρμακα, τα οποία ήταν τα αντιμολυσματικά (55%) και κυρίως οι πενικιλλίνες, οι οποίες εμπλέκονται επίσης στον υψηλότερο αριθμό λαθών με βλάβη (63,5%). «Οι β-λακτάμες είναι αντιβιοτικά που χρησιμοποιούνται συχνά σε αυτόν τον πληθυσμό και μερικές φορές ακατάλληλα», λέει ο Garrido.
Για να αποφευχθούν αυτά τα λάθη με τα αντιβιοτικά, ο Garrido επισημαίνει τα προγράμματα βελτιστοποίησης της χρήσης αντιμικροβιακών (PROA) στα νοσοκομεία. Επίσης, στην πρωτοβάθμια περίθαλψη «υπάρχουν καθιερωμένα προγράμματα στους ενήλικες, αλλά διερευνώνται σταδιακά και στον παιδιατρικό πληθυσμό».
Ποιες είναι οι λύσεις που προτείνουν οι γιατροί
Συνολικά, ο Garrido πιστεύει ότι οι στρατηγικές που αποσκοπούν στην πρόληψη αυτού του είδους των σφαλμάτων πρέπει να είναι «διεπιστημονικές» και να περιλαμβάνουν "επαγγελματίες υγείας, ασθενείς και τον γενικό πληθυσμό".
Ο εμπειρογνώμονας επιβεβαιώνει ότι «οι εκπαιδευτικές εκστρατείες είναι απαραίτητες για την προώθηση της ασφαλούς χρήσης των φαρμάκων στο σπίτι», αλλά η προσοχή πρέπει επίσης να επικεντρωθεί στην «προσαρμογή των συνταγών στα χαρακτηριστικά των παιδιατρικών ασθενών, στην τήρηση των κατευθυντήριων γραμμών κλινικής πρακτικής στα εξωτερικά ιατρεία και στην ενημέρωση και εκπαίδευση των μελών της οικογένειας σχετικά με τις θεραπείες».
«Οι φαρμακοποιοί σε όλα τα περιβάλλοντα περίθαλψης πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι πληροφορίες που παρέχουμε στις οικογένειες των παιδιών μας είναι σωστά κατανοητές. Και η επικοινωνία αυτή πρέπει να γίνεται προφορικά και γραπτά, τόσο για τη συνταγογράφηση των φαρμάκων (δοσολογία, συχνότητα και διάρκεια των θεραπειών), όσο και για τις συστάσεις για την προετοιμασία, τη χορήγηση, τη συντήρηση και την αποθήκευσή τους», υποστηρίζει.
