Ερευνητές στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου του Leiden και στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Radboud στην Ολλανδία διαπίστωσαν μετά από τη διενέργεια μικρής κλινικής δοκιμής ότι ένα νέο εμβόλιο έδειξε ελπιδοφόρα αποτελέσματα κατά της ελονοσίας.
Η κλινική δοκιμή διαπίστωσε ότι η ανοσοποίηση με ένα γενετικά τροποποιημένο παράσιτο Plasmodium falciparum, με το όνομα GA2, προκάλεσε ευνοϊκή ανοσολογική απόκριση και παρείχε προστατευτική αποτελεσματικότητα έναντι της μόλυνσης από ελονοσία.
Παγκοσμίως, η ελονοσία εξακολουθεί να αποτελεί σημαντική πρόκληση για την υγεία, με περισσότερα από 200 εκατομμύρια κρούσματα να αναφέρονται ετησίως και σχεδόν μισό εκατομμύριο θανάτους, κυρίως στην υποσαχάρια Αφρική καθώς και σε τμήματα της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής. Η ασθένεια επηρεάζει δυσανάλογα τα μικρά παιδιά και τις έγκυες γυναίκες, υπογραμμίζοντας την επείγουσα ανάγκη για πιο αποτελεσματικές και ανθεκτικές στρατηγικές εμβολιασμού.
Εμβολιασμός με ζώντες εξασθενημένους ιούς
Οι προσπάθειες εξάλειψης της ελονοσίας βρίσκονται σε στασιμότητα και χρειάζονται επειγόντως νέες στρατηγικές. Τα υπάρχοντα εμβόλια κατά της ελονοσίας προσφέρουν μέτρια βραχυπρόθεσμη προστασία. Ο εμβολιασμός με ζώντες εξασθενημένους ιούς παρουσιάζει μια εναλλακτική προσέγγιση που μπορεί να ενισχύσει την ανοσία εκθέτοντας το ανοσοποιητικό σύστημα σε μια ευρύτερη σειρά αντιγόνων.
Στη μελέτη, «Safety and Efficacy of Immunization with a Late-Liver-Stage Attenuated Malaria Parasite», η οποία δημοσιεύτηκε στο New England Journal of Medicine, οι ερευνητές διεξήγαγαν μια διπλή «τυφλή», ελεγχόμενη κλινική δοκιμή για να αξιολογήσουν την ασφάλεια και το προφίλ παρενεργειών καθώς και την αποτελεσματικότητα της ανοσοποίησης μέσω τσιμπήματος κουνουπιών με ένα γενετικά τροποποιημένο παράσιτο P. falciparum (GA2) που έχει σχεδιαστεί για να συνεχίσει να αναπτύσσεται περισσότερο στο συκώτι.
Το GA2 επιτρέπει στο παράσιτο να αναπτυχθεί περαιτέρω εντός των ηπατικών κυττάρων, γεγονός που εκθέτει το ανοσοποιητικό σύστημα σε ένα ευρύτερο φάσμα παρασιτικών αντιγόνων. Αυτή η παρατεταμένη έκθεση υποτίθεται ότι ενισχύει την ικανότητα του ανοσοποιητικού συστήματος να αναγνωρίζει και να καταπολεμά το παράσιτο ενεργοποιώντας πιο ολοκληρωμένες ανοσολογικές αποκρίσεις.
Υγιείς ενήλικες εθελοντές χωρίς προηγούμενη έκθεση στην ελονοσία επιλέχθηκαν για να λάβουν ανοσοποίηση με GA2, να τεθούν σε έκθεση σε άλλο παράσιτο γνωστό ως GA1 ή σε εικονικό φάρμακο μη μολυσμένων τσιμπημάτων κουνουπιών. Συνολικά, 25 συμμετέχοντες εγγράφηκαν στη δοκιμή, με τους 10 να αντιστοιχούν στην ομάδα GA2, 10 στην ομάδα GA1 και πέντε στην ομάδα του εικονικού φαρμάκου. Κάθε ομάδα αποτελούνταν από άνδρες και γυναίκες εθελοντές.
Τρία στάδια εμβολιασμού
Οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν σε τρία στάδια εμβολιασμού σε διαστήματα 28 ημερών, καθένα από τα οποία περιελάμβανε έκθεση σε 50 κουνούπια μολυσμένα με τα αντίστοιχα παράσιτα ή μη μολυσμένα στην περίπτωση της ομάδας εικονικού φαρμάκου. Τρεις εβδομάδες μετά την τελική ανοσοποίηση, όλοι οι συμμετέχοντες εκτέθηκαν σε ελεγχόμενη ανθρώπινη μόλυνση από ελονοσία για να αξιολογηθεί η προστατευτική αποτελεσματικότητα.
Τα κύρια καταληκτικά σημεία ήταν ο αριθμός και η σοβαρότητα των ανεπιθύμητων ενεργειών και η εμφάνιση παρασιταιμίας σε στάδιο αίματος (παρουσία παρασίτων στο αίμα) που υπερβαίνει τα 100 παράσιτα P. falciparum ανά χιλιοστόλιτρο. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες ήταν παρόμοιες σε όλες τις ομάδες, περιλαμβάνοντας κυρίως ήπιες τοπικές αντιδράσεις όπως ερύθημα και κνησμό στα σημεία του τσιμπήματος των κουνουπιών.
Τι έδειξαν τα αποτελέσματα
Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά. Προστατευτική αποτελεσματικότητα παρατηρήθηκε σε οκτώ από τους εννέα συμμετέχοντες (89%) στην ομάδα GA2, σε σύγκριση με έναν από τους οκτώ συμμετέχοντες (13%) στην ομάδα GA1 και κανέναν στην ομάδα του εικονικού φαρμάκου. Δεν εμφανίστηκαν πρωτοφανείς λοιμώξεις μετά την έκθεση στο GA2, υποδεικνύοντας ένα ισχυρό προφίλ ασφάλειας. Ο διάμεσος χρόνος μέχρι την παρασιταιμία μετά από ελεγχόμενη ανθρώπινη μόλυνση από ελονοσία ήταν 12 ημέρες για την ομάδα εικονικού φαρμάκου και 11 ημέρες για εκείνους που έλαβαν GA1.
Ανοσολογικές αναλύσεις αποκάλυψαν ότι οι συμμετέχοντες που έλαβαν GA2 είχαν σημαντικά υψηλότερη συχνότητα των ειδικών για το P. falciparum πολυλειτουργικών CD4+ Τ κυττάρων από εκείνους που έλαβαν GA1. Αυτά τα κύτταρα εμφάνισαν μια ισχυρή προφλεγμονώδη απόκριση που χαρακτηρίζεται από την παραγωγή ιντερφερόνης-γ, παράγοντα νέκρωσης όγκου α και ιντερλευκίνης-2.
Τόσο το GA2 όσο και το GA1 προκάλεσαν παρόμοιους τίτλους αντισωμάτων έναντι της πρωτεΐνης circumsporozoite P. falciparum, υποδηλώνοντας ότι η ενισχυμένη προστασία με το GA2 σχετίζεται με κυτταρικές ανοσοαποκρίσεις και όχι μόνο με επίπεδα αντισωμάτων.
