Το εμβόλιο της AstraZeneca αποσύρθηκε από την αγορά και η χρονική συγκυρία που αυτό συνέβη πυροδότησαν αντιδράσεις (λίγο μετά την παραδοχή της εταιρίας για παρενέργειες), ακόμα και αντιεπιστημονικές απόψεις που θυμίζουν τις ημέρες του αντιεμβολιαστικού κινήματος.
Η AstraZeneca ισχυρίστηκε ότι η απόφασή της εδράζεται στο γεγονός ότι πλέον άλλες εταιρίες έχουν την πρωτοκαθεδρία στην αγορά του εμβολίου κατά του κορωνοϊού. Η εταιρία, με επιστολή της στο news247.gr, εξηγεί ότι πλέον έχουν αναπτυχθεί αρκετά εμβόλια για την Covid και μάλιστα επικαιροποιημένα, κάτι το οποίο οδήγησε σε μείωση της ζήτησης για το Vaxzervria, το οποίο δεν κατασκευάζεται, ούτε διατίθεται πλέον. Πολλοί έσπευσαν να πουν ότι αυτή η τοποθέτηση επιβεβαιώνει τους φόβους για την ασφάλεια του εμβολίου, καθώς καμία εταιρία δεν παραδέχεται ότι το προϊόν της είναι «σκάρτο». Μάλλον όμως η πραγματικότητα είναι λίγο διαφορετική, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το εμβόλιο της βρετανικής εταιρίας δεν έχει παρενέργειες. Άλλωστε και η ίδια το παραδέχτηκε. Αυτό όμως δεν σημαίνει απαραίτητα ότι απέσυρε το σκεύασμά της για τον συγκεκριμένο λόγο.
Πάμε να δούμε ποια γεγονότα οδήγησαν σε αυτή την απόφαση και πόσο σχετίζονται τελικά οι παρενέργειες με την απόσυρση του εμβολίου.
Ασφάλεια και παρενέργειες
Ο επίκουρος καθηγητής Δημόσιας Υγείας του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου Θεόδωρος Λύτρας, με μία μακροσκελή ανάρτηση στο Χ, παραθέτει στοιχεία και ντοκουμέντα, που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι οι παρενέργειες δεν οδήγησαν στην απόφαση της AstraZeneca.
Αρχικά υπενθυμίζει ότι η εταιρία κατέθεσε αίτημα στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA) για απόσυρση της άδειας κυκλοφορίας του εμβολίου, καθώς αυτό δεν χρησιμοποιείται για περισσότερα από 2 χρόνια και έχει σταματήσει η παραγωγή του. Ήδη μάλιστα, από τις 7 Απρίλη 2021, ο EMA επισήμανε ως πιθανή πολύ σπάνια παρενέργεια του εμβολίου της AstraZeneca αυτό που αργότερα έγινε γνωστό ως σύνδρομο VITT (Vaccine-induced Immune Thrombotic Thrombocytopenia), με απλά λόγια θρόμβωση. Η συχνότητα του VITT εκτιμάται περίπου σε 1 ανά 100.000 δόσεις εμβολίου της AstraZeneca. Σύμφωνα με τον Θ. Λύτρα, το ότι αναγνωρίστηκε μια τόσο σπάνια παρενέργεια αποτελεί τεράστια επιτυχία της φαρμακοεπαγρύπνησης, που αποδεικνύει ότι λειτουργεί και διασφαλίζει την ασφάλεια των εμβολίων.
Εδώ προκύπτει το εξής ερώτημα: Μα γιατί δε το είδαμε αυτό στις μελέτες; Ο καθηγητής απαντάει επικαλούμενος την αρχική μελέτη του εμβολίου, η οποία συμπεριέλαβε περίπου 25.000 άτομα, άρα δε θα μπορούσε να ανιχνεύσει μια τόσο σπάνια παρενέργεια. Στο ερώτημα που ακολουθεί «μήπως έπρεπε λοιπόν να περιμένουμε μια μεγαλύτερη μελέτη πριν κυκλοφορήσει;», η απάντηση είναι κατηγορηματικά αρνητική. «Διότι *απόλυτη* ασφάλεια (0% κίνδυνος) δεν υπάρχει σε τίποτα στη ζωή. Κι η έγκριση κυκλοφορίας κάθε εμβολίου και κάθε φαρμάκου βασίζεται στην ισορροπία όφελους και κινδύνων: Από τη μια ο κίνδυνος του ιού (γνωστός, μετρημένος και μεγάλος) και από την άλλη ο κίνδυνος του εμβολίου» εξηγεί ο Θ. Λύτρας.
Ήδη από τις 23/4/2021 ο EMA προσπάθησε να ποσοτικοποιήσει αυτούς τους κινδύνους και «το όφελος (σε ζωές!!) του εμβολίου AZ είναι ξεκάθαρα πολύ μεγαλύτερο από τη ζημία (σ. VITT), ιδίως για τις μεγάλες ηλικίες».
Τι συνέβη στην Ελλάδα
Αναφορικά με τα ελληνικά δεδομένα, τα οποία είχαν σηκώσει και μεγάλη κόντρα στο πολιτικό σκηνικό, η χορήγηση του AstraZeneca έγινε μόνο μέχρι τα μέσα του 2021, και μετά περάσαμε 100% στα mRNA εμβόλια. Επίσης, ποτέ δεν εμβολιάστηκαν με AstraZeneca άτομα νεότερα των 30 ετών, που θα είχαν αμφίβολη η αρνητική ισορροπία όφελους-κινδύνου. «Εμβολιάσαμε τις μεγαλύτερες ηλικίες όχι γιατί οι ζωές τους μετράν λιγότερο (έλεος!) αλλά γιατί το όφελος τους από τον εμβολιασμό (και με AZ) ήταν μεγαλύτερο» σημειώνει ο καθηγητής. Τελικά, για όλες τις ηλικίες περάσαμε αποκλειστικά στα mRNA εμβόλια τα οποία αποδείχθηκαν εξίσου αποτελεσματικά και πιο ασφαλή, καθώς δεν σχετίζονται με σύνδρομο VITT.
Η τύχη του AstraZeneca που είχε περισσέψει ήταν να το... ξεστοκάρουμε στις φτωχότερες χώρες μέσω της πρωτοβουλίας COVAX του ΠΟΥ. Όσο κυνικό κι αν ακούγεται, ήταν σωστή ενέργεια διότι «ναι μεν μεταξύ mRNA και AstraZeneca προτιμούμε mRNA, αλλά αν η επιλογή είναι μεταξύ AstraZeneca ή καθόλου εμβόλιο, θα ήταν πολύ πιο επικίνδυνο να μείνει κανείς ανεμβολίαστος (ειδικά αν έχει μεγάλη ηλικία)». Ακριβώς για αυτόν τον λόγο, έκαναν πολύ καλά όσοι εμβολιάστηκαν αμέσως με AstraZeneca μόλις τους δόθηκε η δυνατότητα.
«Σε κάθε περίπτωση, δεν θα πρέπει να 'ξαναγράφουμε την ιστορία' της πανδημίας, ούτε να σπέρνουμε δυσπιστία και αντιεμβολιασμό εκ του μη όντος!» σχολιάζει ο καθηγητής.
Συμπερασματικά, το εμβόλιο της AstraZeneca δεν χρησιμοποιείται εδώ και χρόνια, απλά τώρα μπήκε η τυπική σφραγίδα της απόσυρσης. Αποσύρεται γιατί έχουμε καλύτερες εναλλακτικές. Οι δήθεν αποκαλύψεις του σήμερα είναι απλά δημιουργία εντυπώσεων, σε ένα πεδίο που το σημαντικό είναι η προστασία της ανθρώπινης ζωής, κάτι που τελικά επετεύχθη χάρης στο εμβόλιο. Οι ευθύνες για τις χιλιάδες άδικα χαμένες ζωές υπάρχουν στις πολιτικές που εφαρμόζονται για τη μη αξιοποίηση αυτού του εργαλείου και τη μη στελέχωση των συστημάτων υγείας και όχι στην επιστήμη.
