Ήταν αρχές του έτους, όταν ο Θάνος Πλεύρης παραχωρούσε συνέντευξη Τύπου στους διαπιστευμένους συντάκτες, με αφορμή τις τρομακτικές ελλείψεις σε φάρμακα. Τότε ο υπουργός καθησύχαζε ότι το φαινόμενο θα περιοριστεί μέχρι τέλος του Ιανουαρίου. Ωστόσο, είμαστε ήδη στον Μάιο και τα φαρμακεία παραμένουν χωρίς βασικά σκευάσματα.

Χθες τόσο ο Φαρμακευτικός Σύλλογος Αττικής (ΦΣΑ), όσο και ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος (ΠΦΣ), έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου.

Ο ΦΣΑ τόνισε ότι «ο κίνδυνος της υγείας των πολιτών είναι πιο ορατός από ποτέ», καθώς «οι εταιρείες ήδη ενημερώνουν τους φαρμακοποιούς ότι «για διαφόρους λόγους αδυνατούν να εφοδιάσουν την αγορά με τα απαραίτητα φάρμακα» και πως «οι συνεχιζόμενες παράλληλες εξαγωγές εντείνουν περισσότερο το πρόβλημα, ενώ ταυτόχρονα φάρμακα με αποφάσεις των εταιρειών, αποσύρονται από την ελληνική αγορά». Παράλληλα καλεί την πολιτεία να παρέμβει ώστε να μπορέσουν επιτέλους οι πολίτες να βρίσκουν τα απαραίτητα φάρμακα για την υγεία τους. Τέλος τονίζει ότι ο ΕΟΦ «οφείλει να σταματήσει την έγκριση των παράλληλων εξαγωγών όλων των φαρμάκων και να αντιληφθούν όλοι οι αρμόδιοι, ότι η υγεία των πολιτών είναι υπεράνω πειραματισμών και κερδών».

Την ίδια ώρα, ο ΠΦΣ σημειώνει ότι «παρατηρείται ολοένα και συχνότερα το φαινόμενο, φαρμακευτικά σκευάσματα χαμηλού κόστους να αποσύρονται από την αγορά φαρμάκου». Ο ΠΦΣ φέρνει το πρόσφατο παράδειγμα με το «σκεύασμα prezolon tabl 5mg που έχει λιανική τιμή 1 ευρώ και η κυκλοφορία του σταματά μετά από αίτημα της εταιρείας που το παράγει, επειδή δεν παρουσιάζει πλέον ουσιαστικό εμπορικό και οικονομικό ενδιαφέρον για την εταιρεία». Όπως σημειώνει, το φαινόμενο αυτό αφορά αρκετά φάρμακα αντίστοιχης χαμηλής τιμής, τα οποία όμως παραμένουν πολύτιμα και αναντικατάστατα για τους ασθενείς που τα λαμβάνουν. Ο Σύλλογος προσθέτει δε ότι είναι βέβαιο ότι εφόσον και αυτά αποσυρθούν, είτε θα υποκατασταθούν στη συνταγογράφηση από ακριβότερα σκευάσματα και θεραπείες, είτε θα αναγκαστεί η κρατική φαρμακαποθήκη ΙΦΕΤ να εισάγει τα σκευάσματα της ίδιας δραστικής ουσίας από το εξωτερικό με πολλαπλάσια τιμή, επιβαρύνοντας τον προϋπολογισμό των ασφαλιστικών ταμείων αλλά και την τσέπη των ασθενών, καθώς αυξάνεται η συμμετοχή την οποία καταβάλουν λόγω της αύξησης της τιμής. Και καταλήγει τονίζοντας ότι «με την λήψη άμεσων μέτρων στήριξης της λιανικής τιμής των φαρμάκων αυτών και τη διαμόρφωση κατάλληλης πολιτικής στο χώρο του φαρμάκου, θα μπορέσει να αποτραπεί το φαινόμενο της απόσυρσης από την αγορά, φαρμάκων των οποίων η τιμή κυμαίνεται σε πολύ χαμηλά επίπεδα, ώστε να προστατευθεί η κυκλοφορία τους για λόγους δημόσιας υγείας και να συνεχιστεί η απρόσκοπτη διάθεσή τους στους ασθενείς που τα έχουν ανάγκη».

Οι λόγοι

Ο πρόεδρος του ΠΦΣ Απόστολος Βαλτάς, σε πρόσφατη συνέντευξη Τύπου, είχε τονίσει ότι το βασικό ζήτημα είναι οι παράλληλες εξαγωγές. Μάλιστα, πρότεινε απαγόρευση παράλληλων εξαγωγών όλων των φαρμάκων για δύο χρόνια μέχρι να ομαλοποιηθεί η κατάσταση. Αυτή τη στιγμή απαγορεύονται οι εξαγωγές σε ορισμένα φάρμακα και υπάρχει έχει ζητηθεί από τον ΕΟΦ να επικαιροποιήσει και να συμπληρώσει τη συγκεκριμένη λίστα, όπως και να αυστηροποιήσει τους ελέγχους στην εφοδιαστική αλυσίδα.

Γιατί όμως γίνονται τόσες παράλληλες εξαγωγές; Τα φάρμακα στην Ελλάδα είναι αρκετά φτηνά σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη. Επομένως οι εταιρείες προτιμούν να εξάγουν στο εξωτερικό ώστε να έχουν μεγαλύτερο κέρδος. Για χάρη του κέρδους λοιπόν, οι Έλληνες ασθενείς μένουν χωρίς φάρμακα.

Άρα, ένας ακόμα λόγος είναι το φτηνό φάρμακο στην Ελλάδα. Ωστόσο, για να αντιστραφεί το κλίμα, δεν είναι λύση να ακριβύνουν οι τιμές, αφού αυτό θα πλήξει τους πολίτες, αλλά να απαγορευτούν οι παράλληλες εξαγωγές, έως ότου εξασφαλιστούν τα απαραίτητα αποθέματα για την ελληνική αγορά. Επίσης, χρειάζεται η στήριξη της φαρμακοβιομηχανίας ώστε να συνεχίσουν να προμηθεύουν με φτηνά φάρμακα την αγορά.

Νέες προειδοποιήσεις για το Ozempic

Με αφορμή τη δημοσιότητα για χρήση του αντιδιαβητικού φαρμάκου σεμαγλουτίδη από ανθρώπους που επιθυμούν να χάσουν βάρος, με αποτέλεσμα να παρουσιάζονται ελλείψεις, ο Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος (ΠΙΣ) τονίζει ότι «για την προμήθειά του, και παρά την απαράδεκτη καθημερινή πρακτική της απευθείας αγοράς από το φαρμακείο, οι ασθενείς θα πρέπει να το προμηθεύονται μετά από ιατρική συμβουλή και χειρόγραφη συνταγή. Γιατί όπως κάθε φάρμακο, χορηγείται σύμφωνα με τις ενδείξεις του». Επιπλέον σημειώνει ο ΠΙΣ, οι γιατροί οφείλουν να μην το συνταγογραφούν για απώλεια βάρους με ψευδή διάγνωση διαβήτη.

Ο ΠΙΣ επισημαίνει δύο επιστημονικά στοιχεία:

• Η σεμαγλουτίδη είναι φάρμακο, που προορίζεται για την αντιμετώπιση του διαβήτη. Στην χώρα μας χορηγείται σε διαγνωσμένους διαβητικούς ασθενείς μόνο με ηλεκτρονική συνταγή.
• Υπάρχει σκεύασμα της ίδιας οικογένειας που βοηθά όσους επιθυμούν να χάσουν βάρος, η λιραγλουτίδη, η οποία όμως δεν καλύπτεται από τον ΕΟΠΥΥ και δεν συνταγογραφείται ηλεκτρονικά.

Ο ΠΙΣ υπογραμμίζει ότι «οι φαρμακοποιοί οφείλουν να μη χορηγούν την λιραγλουτίδη χωρίς συνταγή γιατρού, εφαρμόζοντας όσα διδάσκονται σε όλες τις φαρμακευτικές σχολές του πλανήτη ανά τους αιώνες». Επίσης «η Πολιτεία οφείλει να εντάξει την παχυσαρκία στις νόσους που περιλαμβάνονται στην ηλεκτρονική συνταγογράφηση, ώστε να μπορούν να συνταγογραφηθούν ηλεκτρονικά ακόμα και φάρμακα που δεν αποζημιώνονται. Οφείλει ανέκαθεν βεβαίως να υποβάλει το αυτονόητο για ευρωπαϊκή χώρα, της χορήγησης φαρμάκων μόνο με ιατρική συνταγή κατά τις επιταγές της επιστήμης». Σύμφωνα με ΠΙΣ οι πολίτες που επιθυμούν να χάσουν βάρος πρέπει να γνωρίζουν ότι η επίτευξη αυτού του δύσκολου στόχου δεν είναι εύκολα εφικτή με «θαυματουργά» φάρμακα και μεθόδους, αλλά απαιτεί συστηματική προσπάθεια διαρκείας και υιοθέτηση υγιεινού τρόπου ζωής. Εφόσον στην προσπάθεια αυτή εντάσσεται και η λήψη φαρμάκων, χρειάζεται να λαμβάνουν ιατρική συμβουλή και καθοδήγηση για να είναι αυτή ασφαλής και αποτελεσματική. «Τέλος, για όσους εμπιστεύονται τις διαδικτυακές πληροφορίες, σας ενημερώνουμε ότι ο Dr Google δεν εφημερεύει ποτέ», καταλήγει ο ΠΙΣ.

Ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες

Το πρόβλημα με τις ελλείψεις φαρμάκων απασχολεί συνολικά την Ευρώπη, χωρίς όμως να απομακρύνει τις ευθύνες της κυβέρνησης για την εγχώρια κατάσταση. Στις 29 Μαρτίου η Κομισιόν παρουσίασε τη νομοθετική πρότασή της για τα φάρμακα. Νωρίτερα, η Επίτροπος Υγείας και Ασφάλειας Τροφίμων Στέλλα Κυριακίδου έκανε λόγο για έξι στόχους, ενώ εστίασε στο ότι χρειάζεται ένα πιο λιτό ρυθμιστικό περιβάλλον για επενδύσεις με απλοποιημένες και ταχύτερες διαδικασίες χορήγησης άδειας κυκλοφορίας, πιο ισχυρή υποστήριξη για πολλά υποσχόμενα φάρμακα και καλύτερη χρήση δεδομένων και ψηφιοποίησης.

Η πρόταση της Κομισιόν για την αναθεώρηση της φαρμακευτικής νομοθεσίας περιλαμβάνει ειδικές διατάξεις για τη διαθεσιμότητα και ασφάλεια προμήθειας φαρμακευτικών προϊόντων και την παρακολούθηση και διαχείριση ελλείψεων. Σύμφωνα με αυτές, ο κάτοχος άδειας κυκλοφορίας ενός φαρμάκου που διαθέτει κεντρική άδεια κυκλοφορίας ή εθνική άδεια κυκλοφορίας («κάτοχος άδειας κυκλοφορίας») υποχρεούται να ενημερώσει την αρμόδια αρχή του κράτους μέλους όπου το φάρμακο έχει διατεθεί στην αγορά και επιπλέον τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ) για τα ακόλουθα:

• την απόφασή του να διακόψει οριστικά την κυκλοφορία ενός φαρμάκου σε αυτό το κράτος μέλος τουλάχιστον δώδεκα μήνες πριν από την τελευταία προμήθεια αυτού του φαρμάκου στην αγορά του συγκεκριμένου κράτους μέλους.
• το αίτημά του να ανακαλέσει οριστικά την άδεια κυκλοφορίας για το εν λόγω φάρμακο που έχει εγκριθεί σε αυτό το κράτος μέλος τουλάχιστον δώδεκα μήνες πριν από την τελευταία προμήθεια αυτού του φαρμάκου στην αγορά του συγκεκριμένου κράτους μέλους.
• την απόφασή του να αναστείλει προσωρινά την κυκλοφορία ενός φαρμάκου στο εν λόγω κράτος μέλος τουλάχιστον έξι μήνες πριν από την έναρξη της προσωρινής αναστολής της προμήθειας του εν λόγω φαρμακευτικού προϊόντος στην αγορά ενός συγκεκριμένου κράτους μέλους.
• την προσωρινή διακοπή της προσφοράς ενός φαρμάκου σε ένα δεδομένο κράτος μέλος, με αναμενόμενη διάρκεια άνω των δύο εβδομάδων ή, με βάση την πρόβλεψη ζήτησης του κατόχου της άδειας κυκλοφορίας τουλάχιστον έξι μήνες πριν από την έναρξη της προσωρινής διακοπή του εφοδιασμού ή, εάν αυτό δεν είναι δυνατό και όπου δικαιολογείται δεόντως, μόλις αντιληφθούν την προσωρινή διακοπή, ώστε να επιτραπεί στο κράτος μέλος να παρακολουθεί τυχόν ενδεχόμενη ή πραγματική έλλειψη.

Πάντως, στο Φόρουμ των Δελφών, ο πρόεδρος του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ) Ολύμπιος Παπαδημητρίου υπογράμμισε ότι «έχουμε τους ίδιους στόχους με την Κομισιόν αλλά δεν βλέπουμε τα πράγματα με τον ίδιο τρόπο», προσθέτοντας ότι έτσι υπάρχει διαφωνία ως προς την διαδικασία. Παράλληλα έθεσε το θέμα της προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας και των αλλαγών που προτείνει η Κομισιόν, κάτι που δημιουργεί ανασφάλεια τη στιγμή που για να προχωρήσει μία μεγάλη επένδυση στην έρευνα, είναι απαραίτητη η βεβαιότητα ότι υπάρχει ένα σταθερό και μεγάλο διάστημα στο οποίο προστατεύεται η συγκεκριμένη καινοτομία που θα προκύψει.