Μια νέα θεραπεία για τον δάγκειο πυρετό που θα μπορούσε να είναι η πρώτη για να θεραπεύσει τον ιό αποδείχθηκε ιδιαίτερα αποτελεσματική σε αρχικές δοκιμές σε πιθήκους, σύμφωνα με νέα έρευνα.

Ο δάγκειος πυρετός μεταδίδεται από τα κουνούπια και πλήττει δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο, ενώ προκαλεί σοβαρά συμπτώματα και γιαυτό ονομάζεται και ως «πυρετός των οστών».

Είναι ενδημικός σε δεκάδες χώρες, ωστόσο δεν υπάρχει θεραπεία καθώς αν και υπάρχουν δύο εμβόλια αυτά δεν έχουν ακόμη εγκριθεί.

Πριν από δύο χρόνια, οι ερευνητές δημοσίευσαν εργασίες που δείχνουν ότι μια ένωση θα μπορούσε να αποτρέψει αποτελεσματικά την αναπαραγωγή του ιού σε κυτταροκαλλιέργειες και ποντίκια, αποτρέποντας την αλληλεπίδραση μεταξύ δύο πρωτεϊνών. Η συγκεκριμένη ομάδα βελτίωσε την ένωση και τη δοκίμασε τόσο σε ποντίκια όσο και σε πιθήκους, με «πολύ ενθαρρυντικά» αποτελέσματα, δήλωσε ο Marnix Van Loock, επικεφαλής για τα αναδυόμενα παθογόνα στην Janssen Companies of Johnson & Johnson.

Σε πιθήκους, η ένωση δοκιμάστηκε έναντι των δύο πιο διαδεδομένων από τα τέσσερα στελέχη του δάγκειου πυρετού και μόνο για τις προληπτικές του ιδιότητες και όχι για θεραπεία.

Δοκιμάστηκε όμως τόσο για θεραπεία όσο και για πρόληψη σε ποντίκια, έναντι και των τεσσάρων τύπων δάγκειου πυρετού, με επιτυχή έκβαση, είπε ο Van Loock.

Τα συμπτώματα του δάγκειου πυρετού

Ο δάγκειος πυρετός μπορεί να προκαλέσει έντονα συμπτώματα που μοιάζουν με γρίπη και μερικές φορές εξελίσσεται σε σοβαρή νόσο που μπορεί να είναι ακόμη και θανατηφόρα. Επειδή υπάρχουν τέσσερα διαφορετικά στελέχη, η μόλυνση από ένα δεν προστατεύει από ένα άλλο και το να κολλήσετε δάγκειο για δεύτερη φορά είναι συχνά πιο σοβαρό.

Οι ερευνητές έχουν προειδοποιήσει ότι σε χώρες με πολύ υγρό κλίμα, που είναι ιδανικό για τα κουνούπια, είναι πιθανό να αυξηθεί ο επιπολασμός των ιών που μεταδίδονται από το έντομο και έτσι χωρίς διαθέσιμη θεραπεία, οι προσπάθειες των ειδικών επικεντρώνονται -επί του παρόντος- στη μείωση της μετάδοσης συμπεριλαμβανομένης της μόλυνσης των κουνουπιών.

Τα εμβόλια...

Το εμβόλιο που ονομάζεται Dengvaxia και έχει εγκριθεί για χρήση μόνο σε ορισμένες χώρες είναι αποτελεσματικό έναντι ενός μόνο στελέχους.

Ένα δεύτερο εμβόλιο, το Qdenga, εγκρίθηκε τον περασμένο Δεκέμβριο για χρήση από την Ευρωπαϊκή Ένωση και έχει επίσης λάβει πράσινο φως από τη Βρετανία και την Ινδονησία.

Ωστόσο, υπάρχουν ακόμη ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν σχετικά με τη θεραπεία, συμπεριλαμβανομένου του εάν θα μπορούσε να αυξήσει την ευπάθεια στην επαναμόλυνση. Όταν οι άνθρωποι προσβάλλονται από τον δάγκειο πυρετό, η παρουσία του ιού στο αίμα τους γενικά διεγείρει μια ισχυρή ανοσοαπόκριση που τους προστατεύει από μελλοντική μόλυνση.

Αλλά σε μερικούς ανθρώπους, η ανοσολογική απόκριση είναι πιο αδύναμη και αυτό τους κάνει ευάλωτους σε επαναμόλυνση, η οποία μπορεί να προκαλέσει πιο σοβαρά συμπτώματα.

Δεν είναι ακόμη σαφές εάν η πρόληψη ή η μείωση της αναπαραγωγής του ιού θα μπορούσε να προκαλέσει την ίδια ευπάθεια στην επαναμόλυνση.

Οι ερευνητές θα πρέπει να υποβάλουν δεδομένα ασφάλειας από την τρέχουσα φάση των δοκιμών τους πριν προχωρήσουν σε περαιτέρω δοκιμές που περιλαμβάνουν ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένων μελετών πεδίου σε περιοχές που επηρεάζονται από τον δάγκειο πυρετό.

Ο Van Loock ήταν απρόθυμος να κάνει εικασίες σχετικά με το πότε μια θεραπεία θα μπορούσε ρεαλιστικά να αναπτυχθεί, δηλώνοντας ότι «καθοδηγούμαστε από την επιστήμη και τα δεδομένα που παράγουμε για να απαντήσουμε πραγματικά σε αυτό το ερώτημα».

Κλινική εικόνα

Σύμφνωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΕΟΔΥ το 50% των ατόμων που μολύνονται από τον ιό του Δάγκειου Πυρετού είναι ασυμπτωματικοί και το κλινικό φάσμα της νόσου είναι ευρύ, με απρόβλεπτη κλινική εξέλιξη, ενώ περιλαμβάνει σοβαρές και μη σοβαρές κλινικές εκδηλώσεις. Αν και οι περισσότεροι ασθενείς αναρρώνουν μετά από μία αυτο-περιοριζόμενη ήπια κλινική νόσο, ένα μικρό ποσοστό εξελίσσεται σε σοβαρή νόσο.

Το κλινικό φάσμα της νόσου περιλαμβάνει μία από τις ακόλουθες κλινικές εικόνες:

- Ήπιο, μη ειδικό εμπύρετο σύνδρομο: συνήθως αφορά σε μικρά παιδιά και ασθενείς με πρωτολοίμωξη.

Δάγκειος πυρετός (Dengue Fever) με ή χωρίς αιμορραγίες (τυπικά σε μεγαλύτερα παιδιά και ενήλικες):

Τα κύρια συμπτώματα του Δάγκειου πυρετού περιλαμβάνουν: υψηλό πυρετό (διάρκειας 2-7 ημερών), έντονη κεφαλαλγία, οπισθοβολβικό άλγος, γενικευμένες μυαλγίες, αρθραλγίες, ναυτία, έμετους, ανορεξία, διογκωμένους λεμφαδένες, ερύθημα προσώπου και δέρματος, εξάνθημα. Μερικοί ασθενείς έχουν φαρυγγαλγία και ένεση επιπεφυκότων. Αυτά τα κλινικά χαρακτηριστικά είναι μη ειδικά για τη νόσο και μία θετική δοκιμασία tourniquet αυξάνει την πιθανότητα του Δάγκειου πυρετού. Επιπρόσθετα, αυτά τα χαρακτηριστικά δεν διαφέρουν μεταξύ των σοβαρών και ήπιων περιστατικών.

Συνεπώς, είναι καθοριστικής σημασίας η στενή παρακολούθηση του ασθενούς, για σημεία προειδοποιητικά της εξέλιξης της νόσου. Ήπιες αιμορραγικές εκδηλώσεις, όπως πετέχειες δέρματος ή/και βλεννογόνων, και σπανιότερα επιστάξεις, ουλορραγίες, αιμορραγίες γαστρεντερικού, ουροποιητικού ή γεννητικού συστήματος, μπορεί να συμβούν κατά τη διάρκεια του εμπυρέτου. Συχνά υπάρχει λευκοπενία με σχετική λεμφοκυττάρωση. Λιγότερο συχνά παρουσιάζεται θρομβοπενία και τρανσαμινασαιμία.

-Δάγκειος αιμορραγικός πυρετός (Dengue Hemorrhagic Fever) και σύνδρομο καταπληξίας από Δάγκειο (Dengue Shock Syndrome):

Η πιο σοβαρή -και πιθανά θανατηφόρος- μορφή της νόσου εμφανίζεται με τη μορφή του Δάγκειου αιμορραγικού πυρετού, ο οποίος σε μερικούς ασθενείς εξελίσσεται σε σύνδρομο καταπληξίας. Η κλινική εικόνα της πρώιμης φάσης του Δάγκειου αιμορραγικού πυρετού είναι παρόμοια με την εικόνα του Δάγκειου πυρετού και είναι δύσκολο να
διακριθούν οι δύο εικόνες στα πρώιμα στάδια της νόσου. Υπάρχουν τρεις φάσεις του Δάγκειου αιμορραγικού πυρετού:

i. Η φάση του εμπύρετου, με εικόνα που μπορεί να μοιάζει με του Δάγκειου πυρετού. Μπορεί να συνυπάρχουν ήπιες αιμορραγικές εκδηλώσεις (πετέχειες, αιμορραγίες βλεννογόνων) και διόγκωση και ευαισθησία του ήπατος. Πιο σπάνια μπορεί να συμβεί, σε αυτή τη φάση, μαζική μηνορραγία και αιμορραγία γαστρεντερικού ή ουροποιητικού συστήματος. Η πιο πρώιμη διαταραχή του εργαστηριακού ελέγχου είναι η σταδιακή πτώση των λευκών αιμοσφαιρίων.

ii. Η κρίσιμη φάση της εξοίδησης πλάσματος: Στη φάση που η θερμοκρασία του ασθενούς μειώνεται σε <38ο C και παραμένει κάτω από αυτό το επίπεδο, συνήθως την 3η - 7η ημέρα της νόσου, μπορεί να παρουσιασθεί αυξημένη διαπερατότητα τριχοειδών αγγείων και εξοίδηση πλάσματος, με διαταραχές ισοζυγίου ύδατος, σε συνδυασμό με αύξηση του αιματοκρίτη. Η περίοδος της κλινικά σημαντικής εξοίδησης πλάσματος συνήθως διαρκεί 24-48 ώρες. Προϊούσα λευκοπενία και μείωση των αιμοπεταλίων συνήθως προϋπάρχουν της εξοίδησης πλάσματος.

Μπορεί να παρουσιασθεί, επίσης, ασκίτης ή πλευρική συλλογή, υπολευκωματιναιμία, σοβαρή αιμορραγική διάθεση (αιμορραγικό εξάνθημα, εκχυμώσεις, αιμορραγίες εσωτερικών οργάνων π.χ. γαστρεντερικού συστήματος, εγκεφάλου), έως εικόνα καταπληξίας. Καταπληξία συμβαίνει όταν έχει χαθεί σημαντικός όγκος πλάσματος μέσω εξοίδησης. Η θερμοκρασία του σώματος μπορεί να είναι χαμηλή όταν παρουσιασθεί η καταπληξία, ενώ σε ορισμένους ασθενείς, η εξέλιξη στην κρίσιμη φάση της εξοίδησης πλάσματος συμβαίνει χωρίς να έχει επέλθει απυρεξία.

Προειδοποιητικά συμπτώματα σοβαρής νόσησης συμβαίνουν συνήθως 2-7 ημέρες μετά την έναρξη συμπτωμάτων, σε συνδυασμό μερικές φορές με πτώση της θερμοκρασίας του σώματος (κάτω των 38ο C) και περιλαμβάνουν: έντονο κοιλιακό άλγος, επίμονους εμέτους, διαταραχές στην κατανομή υγρών / εξοίδηση πλάσματος (π.χ. πλευριτική συλλογή, ασκίτη), αιμορραγίες βλεννογόνων (π.χ. ουλορραγίες) ή εσωτερικών οργάνων (π.χ. αιματέμεση), λήθαργο/καταβολή ή διέγερση, δυσκολία στην αναπνοή, ταχύπνοια, διόγκωση ήπατος ≥2 cm, αύξηση αιματοκρίτη με ταχεία πτώση των αιμοπεταλίων. Αυτοί οι ασθενείς πιθανά θα αναρρώσουν με έγκαιρη ενδοφλέβια ενυδάτωση, ορισμένοι ωστόσο θα επιδεινωθούν σε σοβαρή μορφή Δάγκειου πυρετού. Ο θάνατος μπορεί να επέλθει στις επόμενες 24-48 ώρες αυτού του σταδίου και απαιτείται κατάλληλη και έγκαιρη ιατρική φροντίδα, παρακολούθηση και υποστήριξη για να αποφευχθούν επιπλοκές και να μειωθεί ο κίνδυνος του θανάτου.

Σοβαρή μορφή Δάγκειου πυρετού

Η σοβαρή μορφή Δάγκειου πυρετού ορίζεται από την παρουσία τουλάχιστον ενός από τα ακόλουθα:

i) εξοίδηση πλάσματος που μπορεί να οδηγήσει σε καταπληξία ή/και συσσώρευση υγρών με ή χωρίς αναπνευστική δυσχέρεια, ή/και

ii) σοβαρή αιμορραγία ή/και

iii) σοβαρή ανεπάρκεια οργάνων.

Καθώς εξελίσσεται η αυξημένη αγγειακή διαπερατότητα, επιδεινώνεται η υπο-ογκαιμία και επέρχεται καταπληξία. Συνήθως η καταπληξία συμβαίνει πέριξ της απυρεξίας, συνήθως την 4η ή 5η ημέρα νόσου (εύρος 3-7) και υπάρχουν προειδοποιητικά σημεία. Στην αρχική φάση της καταπληξίας, οι αντισταθμιστικοί μηχανισμοί για τη διατήρηση της αρτηριακής πίεσης προκαλούν επίσης ταχυκαρδία και περιφερική αγγειοσύσπαση με μειωμένη αιμάτωση δέρματος, ψυχρά άκρα και καθυστερημένο χρόνο επαναπλήρωσης τριχοειδών. Η διαστολική πίεση αυξάνεται και η διαφορά της από τη συστολική μειώνεται. Η φυσιολογική συστολική πίεση μπορεί να οδηγήσει σε υποαξιολόγηση της κρίσιμης κατάστασης του ασθενούς. Τελικά, συμβαίνει απότομη πτώση των πιέσεων. Παρατεταμένη καταπληξία και υποξία μπορεί να οδηγήσουν σε πολυοργανική ανεπάρκεια. Το επίπεδο συνείδησης συχνά παραμένει αμετάβλητο κατά τη διάρκεια της καταπληξίας. Σε ασθενείς με σοβαρή καταπληξία, ο αριθμός των λευκών μπορεί να αυξηθεί.

Οι ασθενείς με σοβαρή μορφή Δάγκειου πυρετού μπορεί να παρουσιάζουν διαταραχές πήξεως, οι οποίες όμως συνήθως δεν προκαλούν μεγάλες αιμορραγίες. Όταν συμβαίνουν μεγάλες αιμορραγίες, σχεδόν πάντα συσχετίζονται με σημαντική παρατεταμένη καταπληξία, καθώς αυτή - σε συνδυασμό με θρομβοκυττοπενία, υποξία και οξέωση- μπορεί να οδηγήσει σε πολυοργανική ανεπάρκεια και προχωρημένη διάχυτη ενδοαγγειακή πήξη. Μεγάλες αιμορραγίες μπορεί να συμβούν ακόμη και χωρίς να υπάρχει παρατεταμένη καταπληξία, σε περιπτώσεις που έχει χορηγηθεί ακετυλοσαλυκιλικό οξύ (ασπιρίνη), ιβουπροφένη ή κορτικοστεροειδή.

Η σοβαρή μορφή Δάγκειου πυρετού πρέπει να ληφθεί υπόψη, στη διαφορική διάγνωση, όταν ο ασθενής προέρχεται από περιοχή με κίνδυνο Δάγκειου πυρετού και παρουσιάζεται με πυρετό 2-7 ημερών και ένα από τα ακόλουθα:

- Ενδείξεις εξοίδησης πλάσματος, όπως αύξηση αιματοκρίτη, πλευριτική αυλλογή ή ασκίτης, κυκλοφορική καταπληξία (ταχυκαρδία, ψυχρά άκρα, χρόνος υπερπλήρωσης τριχοειδών >3sec, αδύναμος ή αψηλάφητος σφυγμός, μικρή διαφορά συστολικής-διαστολικής πίεσης, ή -σε προχωρημένη καταπληξία-μη μετρήσιμη αρτηριακή πίεση).
- Σοβαρή αιμορραγία.
- Διαταραχή επιπέδου συνείδησης, (λήθαργος ή διέγερση, κώμα, σπασμοί).
- Σοβαρές εκδηλώσεις από το γαστρεντερικό σύστημα (επίμονοι έμετοι, αυξανόμενο ή έντονο
κοιλιακό άλγος, ίκτερος).
- Σοβαρή ανεπάρκεια οργάνων (οξεία ηπατική ανεπάρκεια/ηπατίτιδα, οξεία νεφρική ανεπάρκεια, εγκαφαλοπάθεια ή εγκεφαλίτιδα, καρδιομυοπάθεια/μυοκαρδίτιδα) ή άλλες ασυνήθεις εκδηλώσεις (ακόμη και χωρίς σοβαρή εξοίδηση πλάσματος ή καταπληξία).

Η θνητότητα του Δάγκειου μπορεί να είναι μικρότερη του 1%, εάν διαγνωσθεί εγκαίρως και με κατάλληλη ιατρική φροντίδα. Οι περισσότεροι θάνατοι συμβαίνουν σε ασθενείς με σοβαρή καταπληξία, ιδίως όταν η κατάσταση επιπλέκεται με υπεραναπλήρωση υγρών.

iii. Η φάση αποκατάστασης (επαναρρόφησης πλάσματος): διαρκεί συνήθως 4-7 ημέρες. Εάν ο ασθενής επιβιώσει τις 24-48 ώρες της κρίσιμης φάσης, θα συμβεί σταδιακή επαναρρόφηση του εξω-αγγειακού πλάσματος τις επόμενες 48-72 ώρες, με βελτίωση της κλινικής κατάστασης και των εργαστηριακών ευρημάτων. Συχνά σε αυτήν τη φάση παρατηρείται βραδυκαρδία και ηλεκτροκαρδιογραφικές μεταβολές. Μπορεί να συμβεί αναπνευστική δυσχέρεια από τη δημιουργία πλευριτικού ή ασκιτικού υγρού, εάν έχουν χορηγηθεί υπερβολικές ποσότητες ενδοφλέβιων υγρών. Κατά τα διάρκεια της κρίσιμης φάσης ή της φάσης αποκατάστασης, η υπερβολική χορήγηση υγρών συσχετίζεται με πνευμονικό οίδημα ή συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια.