Η χώρας μας - δυστυχώς- καταλαμβάνει την πρώτη θέση σε αριθμό κρουσμάτων και θανάτων από τον ιό του Δυτικού Νείλου.
Αυτό αποκάλυψε χθες με ανακοίνωσή του ο ECDC, υπογραμμίζοντας ότι στην Ελλάδα και την Ισπανία παρατηρείται μεγαλύτερη αύξηση σε σχέση με προηγούμενα έτη.
Μέχρι τις 31 Ιουλίου 2024, η Ελλάδα είχε τον υψηλότερο αριθμό εγχώριων κρουσμάτων και θανάτων μεταξύ των χωρών που κατέγραψαν περιστατικά.
Το προφίλ των ασθενών στην Ελλάδα
Με βάση τα νεότερα στοιχεία, από τους 31 ασθενείς στην Ελλάδα που μολύνθηκαν από τον ιό του Δυτικού Νείλου, 10 ήταν γυναίκες και 21 άνδρες.
Από αυτούς, οι 29 χρειάστηκαν νοσηλεία, καθώς οι περισσότεροι παρουσίασαν σοβαρή νόσο με συμπτώματα από το νευρικό σύστημα. Η κατανομή των ηλικιών ήταν ως εξής:
- 25-44 ετών: 2 κρούσματα
- 45-64 ετών: 4 κρούσματα
- 65 ετών και άνω: 25 κρούσματα
Συνολικά, το 59% των κρουσμάτων στην Ευρώπη τους πρώτους επτά μήνες του 2024 ήταν άτομα άνω των 65 ετών, ποσοστό αυξημένο σε σχέση με το 54% την αντίστοιχη περίοδο πέρσι.
Το 91% των ασθενών φέτος χρειάστηκε νοσηλεία, σε σύγκριση με το 94% της τελευταίας δεκαετίας. Η θνησιμότητα, όμως, παρουσιάζει ανοδική τάση, φτάνοντας το 13% φέτος, έναντι 11% την προηγούμενη δεκαετία. Όλοι οι θάνατοι φέτος αφορούσαν ηλικιωμένους, κάτι που συνέβαινε και τα προηγούμενα χρόνια.
Τα περιστατικά με νευρολογικές επιπλοκές φέτος αυξήθηκαν, φτάνοντας το 75% των καταγεγραμμένων κρουσμάτων, έναντι 65% την προηγούμενη δεκαετία.
Πώς μεταδίδεται η λοίμωξη από τον ιό του Δυτικού Νείλου
Μολυσμένα κουνούπια: Ο κύριος τρόπος μετάδοσης του ιού του Δυτικού Νείλου είναι με το τσίμπημα μολυσμένου κουνουπιού (συνήθως του κοινού κουνουπιού). Η κύρια δεξαμενή του ιού στη φύση είναι τα πτηνά (ορισμένα είδη). Τα κουνούπια μολύνονται όταν τσιμπούν μολυσμένα πτηνά. Τα μολυσμένα κουνούπια μεταδίδουν στη συνέχεια τον ιό σε ανθρώπους και σε άλλα ζώα, με το τσίμπημά τους. Οι άνθρωποι -όπως και άλλα θηλαστικά (π.χ. άλογα)- που έχουν μολυνθεί θεωρούνται «αδιέξοδοι ξενιστές», δηλαδή δεν μεταδίδουν περαιτέρω τον ιό σε άλλα κουνούπια (δεν μολύνουν κουνούπια), καθώς ο τίτλος του ιού στο αίμα τους είναι χαμηλός και δεν επαρκεί για την περαιτέρω μόλυνση των κουνουπιών.
Μεταγγίσεις, μεταμοσχεύσεις: Σε πολύ μικρό ποσοστό των περιπτώσεων έχει συμβεί μετάδοση του ιού από μεταμόσχευση οργάνου ή μετάγγιση αίματος, ενώ σπανιότατες περιπτώσεις έχουν αναφερθεί μετάδοσης από τη μητέρα στο έμβρυο (συγγενής λοίμωξη) ή με το μητρικό γάλα. Ο ιός δεν μεταδίδεται άμεσα από άτομο σε άτομο μέσω της συνήθους κοινωνικής επαφής (π.χ. άγγιγμα, φιλί), ούτε μέσω σεξουαλικής ή άλλης επαφής. Δεν φαίνεται να μεταδίδεται, επίσης, στον άνθρωπο από την απλή επαφή με ζωντανά ζώα (έχουν αναφερθεί σπάνιες περιπτώσεις επαγγελματικής έκθεσης σε εργαστήρια και κατά τη διάρκεια αυτοψιών).
Τα συμπτώματα όσων μολύνονται από τον ιό του Δυτικού Νείλου
Το 80% των ατόμων που μολύνονται παραμένουν ασυμπτωματικοί, το 20% εμφανίζουν ήπια νόσο, ενώ λιγότεροι από 1 στους 100 ασθενείς (<1%) εμφανίζουν σοβαρή κλινική νόσο.
Ασυμπτωματική λοίμωξη: Τα περισσότερα άτομα (το 80%) δεν παρουσιάζουν κανένα σύμπτωμα.
Ήπια νόσος: Υπολογίζεται ότι περίπου 20% αυτών που μολύνονται με τον ιό αναπτύσσουν (σχετικά) ήπια μορφή της νόσου, που μπορεί να εκδηλωθεί με συμπτώματα όπως πυρετό, πονοκέφαλο, πόνο στα μάτια, γενικευμένη αδυναμία/καταβολή, πόνους στους μυς και τις αρθρώσεις (εικόνα γριπώδους συνδρομής), ενώ επίσης μπορεί να παρουσιασθούν συμπτώματα από το γαστρεντερικό σύστημα (ναυτία, εμετοί, διάρροιες, ανορεξία, κοιλιακός πόνος), δερματικό εξάνθημα και διόγκωση των λεμφαδένων.
Σοβαρή μορφή νόσου: Περίπου 1 στα 150 άτομα που μολύνονται (κυρίως άτομα μεγαλύτερης ηλικίας) εμφανίζουν τη σοβαρή μορφή της νόσου που προσβάλλει το κεντρικό νευρικό σύστημα (εγκεφαλίτιδα, μηνιγγίτιδα ή οξεία παράλυση). Τα συμπτώματα της σοβαρής μορφής μπορεί να περιλαμβάνουν πυρετό, πονοκέφαλο, δυσκαμψία αυχένα, διαταραχές επιπέδου συνείδησης και συμπεριφοράς (απάθεια, λήθαργο, αποπροσανατολισμό, νοητική σύγχυση, κώμα), αστάθεια, διαταραχές βάδισης και κινητικότητας, τρέμουλο, σπασμούς, παραλύσεις, σοβαρή μυϊκή αδυναμία, προβλήματα στην όραση. Οι τοπικές δερματικές αντιδράσεις στο σημείο τσιμπήματος του κουνουπιού δεν σημαίνουν ότι το κουνούπι ήταν μολυσμένο από τον ιό.
Πόσο σύντομα εμφανίζονται τα συμπτώματα;
Μετά το τσίμπημα του μολυσμένου κουνουπιού μεσολαβούν συνήθως 2 έως 14 ημέρες μέχρι την εμφάνιση των συμπτωμάτων (ή και περισσότερες σε ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς).
Πόσο διαρκούν τα συμπτώματα;
Στην ήπια μορφή της νόσου, τα συμπτώματα συνήθως διαρκούν λιγότερο από μία εβδομάδα, χωρίς να αφήσουν κατάλοιπα, αν και ορισμένα συμπτώματα (π.χ. υπερβολική κόπωση, πονοκέφαλος, πόνοι στο σώμα, διαταραχές συγκέντρωσης) μπορεί ενίοτε να παραμείνουν για εβδομάδες ή μήνες. Στη σοβαρή μορφή της νόσου που προσβάλλει το κεντρικό νευρικό σύμπτωμα (εγκεφαλίτιδα, οξεία χαλαρή παράλυση), τα συμπτώματα της οξείας φάσης μπορεί να διαρκέσουν μερικές εβδομάδες και η ανάρρωση μπορεί να πάρει αρκετές εβδομάδες ή μήνες, ενώ μετά μπορεί να παραμείνουν μακροχρόνιες ή και μόνιμες νευρολογικές βλάβες ή διαταραχές (π.χ. παραλύσεις, διαταραχές κινητικότητας, πονοκέφαλος, χρόνια κόπωση), ενώ -σε μικρό ποσοστό- μπορεί να υπάρξει θανατηφόρος κατάληξη.
Ποια άτομα κινδυνεύουν περισσότερο να αρρωστήσουν σοβαρά;
Σοβαρή νόσος μπορεί να συμβεί σε ανθρώπους κάθε ηλικίας, ωστόσο άτομα μεγαλύτερης ηλικίας (άνω των 50 ετών) κινδυνεύουν περισσότερο να αρρωστήσουν σοβαρά, καθώς και άτομα με ανοσοκαταστολή και χρόνια υποκείμενα νοσήματα (όπως π.χ. κακοήθειες, αιματολογικές διαταραχές, σακχαρώδη διαβήτη, αρτηριακή υπέρταση, νεφρική νόσο, κατάχρηση αλκοόλ, γενετικούς παράγοντες, μεταμοσχευθέντες ασθενείς κ.α.).
Υπάρχει θεραπεία για τη λοίμωξη από τον ιό του Δυτικού Νείλου;
Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία για τη λοίμωξη από τον ιό του Δυτικού Νείλου. Στις ηπιότερες περιπτώσεις ο πυρετός και τα άλλα συμπτώματα περνούν μόνα τους. Τα πιο σοβαρά περιστατικά χρειάζεται να νοσηλευθούν και να λάβουν υποστηρικτική θεραπεία (π.χ. χορήγηση ενδοφλέβιων υγρών), ενώ τα πολύ σοβαρά περιστατικά μπορεί να χρειασθούν νοσηλεία σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας για μηχανική αναπνευστική υποστήριξη κλπ.
Πώς μπορώ να προστατευτώ από τα τσιμπήματα των κουνουπιών;
Φοράτε κατάλληλα ρούχα που καλύπτουν όσο μεγαλύτερη επιφάνεια του σώματος γίνεται (μακριά μανίκια και παντελόνια), όταν αυτό είναι ανεκτό. Πιο κατάλληλα είναι τα ανοιχτόχρωμα και φαρδιά ρούχα. Χρησιμοποιείτε εντομοαπωθητικά σώματος (εγκεκριμένα στη χώρα*) (σε μορφή σπρέι, λοσιόν ή άλλη), στο ακάλυπτο δέρμα και επάνω από τα ρούχα. Τα εντομοαπωθητικά θα πρέπει να περιέχουν δραστικές ουσίες με αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα, όπως π.χ.: - DEET (N,N – διεθυλοτολουαμίδη) - Iκαριδίνη (icaridin) - IR 3535 - Citriodiol ή Eucalyptus citriodora oil, hydrated, cyclized (ec oil (h/c)). Kάνετε συχνά λουτρά καθαριότητας για την απομάκρυνση του ιδρώτα (ο ιδρώτας προσελκύει τα κουνούπια).
Τοποθετείστε και χρησιμοποιείτε αντικουνουπικά πλέγματα (σίτες) σε παράθυρα, μπαλκονόπορτες, φεγγίτες, αεραγωγούς τζακιού ή άλλα ανοίγματα του σπιτιού. Ελέγχετε τακτικά και επιδιορθώνετε τις σήτες. Χρησιμοποιείτε κουνουπιέρα, ιδίως σε περιοχές με πολλά κουνούπια ή όταν δεν μπορείτε να χρησιμοποιήσετε άλλα προστατευτικά μέσα, π.χ. σε μικρά βρέφη (βάζετε κουνουπιέρα στις κούνιες και στα καρότσια τους). Σιγουρευτείτε ότι δεν έχουν εγκλωβιστεί κουνούπια στην κουνουπιέρα. Χρησιμοποιείτε εντομοκτόνα/ εντομοαπωθητικά χώρου (εγκεκριμένα στη χώρα), όπως π.χ. ηλεκτροθερμαινόμενες ταμπλέτες ή υγρά (στην πρίζα), «φιδάκια», αεροζόλ κλπ.
Τα εντομοκτόνα/ εντομοαπωθητικά χώρου δεν πρέπει να εφαρμόζονται στο δέρμα. Ακολουθείτε πάντα αυστηρά τις οδηγίες χρήσης των προϊόντων. Χρησιμοποιείτε ανεμιστήρες ή κλιματιστικά. Ο (δροσερός) αέρας μειώνει τη δραστηριότητα των κουνουπιών και δυσχεραίνει την προσέγγισή τους.
Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, είναι σημαντικό να συμμετέχουμε όλοι στη μείωση των κουνουπιών γύρω μας, δηλαδή να εντοπίζουμε και να περιορίζουμε ή να απομακρύνουμε τα σημεία που τα κουνούπια μπορούν να αφήσουν τα αυγά τους, στους ιδιόκτητους χώρους μας.
Ποτίζετε -κατά προτίμηση- τις πρωινές ώρες, για να μειώσετε την έκθεσή σας στα κουνούπια κατά τη διάρκεια του ποτίσματος. Κουρεύετε τακτικά το γρασίδι, τους θάμνους και τις φυλλωσιές (σημεία που βρίσκουν καταφύγιο τα ενήλικα κουνούπια).
Τι προσέχουμε όταν χρησιμοποιούμε εντομοαπωθητικά σώματος;
Χρησιμοποιείτε μόνο εγκεκριμένα στη χώρα* προϊόντα. Ακολουθείτε πάντα αυστηρά τις οδηγίες χρήσης των προϊόντων. Απλώνετε την απαιτούμενη ποσότητα εντομοαπωθητικού για να καλύψετε το ακάλυπτο δέρμα.Μην βάζετε υπερβολική ποσότητα. Μην βάζετε εντομοαπωθητικό στο δέρμα κάτω από τα ρούχα. Μπορεί να χρειασθεί να ξαναβάλετε εντομοαπωθητικό μετά από μερικές ώρες, ανάλογα με τις οδηγίες χρήσης.
Το εντομοαπωθητικό δεν πρέπει να έρχεται σε επαφή με το στόμα, τα χείλη, τα μάτια και το εσωτερικό της μύτης. Μην βάζετε εντομοαπωθητικό απευθείας στο πρόσωπο (βάζετε πρώτα στις παλάμες και μετά το απλώνετε προσεχτικά στο πρόσωπο, αποφεύγοντας το στόμα και τα μάτια). Μην βάζετε εντομοαπωθητικά επάνω σε πληγές, κοψίματα, τραύματα, εγκαύματα, φουσκάλες ή ερεθισμένο δέρμα. Πλένετε καλά ταχέρια σας μετά τη χρήση εντομοαπωθητικού. Χρησιμοποιείτε εντομοαπωθητικά κυρίως έξω από το σπίτι. Όταν επιστρέφετε σπίτι πλένεστε με σαπούνι και νερό.
Μην αφήνετε τα παιδιά να χρησιμοποιούν μόνα τους εντομοαπωθητικό, και μην βάζετε εντομοαπωθητικό στα χέρια (παλάμες) τους. Βάζετε εντομοαπωθητικό πρώτα στα δικά σας χέρια και μετά τους το απλώνετε εσείς, όπου χρειάζεται. Συμβουλευόσαστε τον παιδίατρο για τη χρήση εντομοαπωθητικών σε παιδιά και χρησιμοποιείτε προϊόντα που επιτρέπονται για την ηλικία του παιδιού (σύμφωνα με την ετικέτα τους).
Βάζετε πρώτα το αντιηλιακό και μετά το εντομοαπωθητικό. Οι έγκυες και οι μητέρες που θηλάζουν θα πρέπει να συμβουλεύονται τον ιατρό τους για τη χρήση εντομοαπωθητικών και να ακολουθούν τις οδηγίες χρήσης τους. Αν μετά την εφαρμογή του εντομοαπωθητικού παρατηρηθεί ερεθισμός, σταματάτε να το χρησιμοποιείτε και ενημερώστε τον ιατρό σας.
