Αποχαιρετώντας το 2023, το βλέμμα μας είναι στραμμένο στις νέες επιστημονικές και ιατρικές ανακαλύψεις που θα δούμε μέσα στη νέα χρονιά, καθώς και στα κενά που υπάρχουν στο εγχώριο σύστημα υγείας αυτή τη στιγμή.

Δυστυχώς, η Ελλάδα το 2023 κλείνει με αρνητικό πρόσημο στην υγεία, με το μη κερδοσκοπικό Ίδρυμα Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) να αποκαλύπτει ότι η κατάσταση που αυτή τη στιγμή επικρατεί στο ΕΣΥ έχει επιδεινωθεί σε σχέση με την περασμένη δεκαετία. Ειδικότερα, τόσο ο αριθμός των κλινών, όσο και η χρηματοδότηση στον τομέα της υγείας δεν αγγίζουν τα ευρωπαϊκά standards.

Φυσικά, το πρόβλημα είναι ακόμα πιο έντονο στην επαρχία, όπου ενδεικτικά αναφέρουμε την πρόσφατη αποκάλυψη του Healthstat.gr σχετικά με την υποστελέχωση στο νοσοκομείο Βόλου, όπου μόνο μία γιατρός υπηρετεί στο Ογκολογικό Τμήμα.

Αλλά και ο αντιπρόεδρος του Σωματείου Εργαζομένων Ιπποκράτειου Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης, Χρήστος Τσελέπης, πρόσφατα τόνισε: «Από το νοσοκομείο μας λείπουν πάνω από 400 νοσηλευτές. Το σημαντικό είναι η ταλαιπωρία που υφίσταται ο ασθενής στις μέρες εφημερίας και ειδικά τις μέρες που έρχονται πάνω από 1.200-1.500 ασθενείς να εξεταστούν και να νοσηλευτούν πάνω από 150. Χωρίς στελέχωση του νοσοκομείου, δεν μπορεί να λειτουργήσει».

Τα προβλήματα συνεχίζονται σε ολόκληρη την επικράτεια και η ανάγκη για μεγαλύτερη επένδυση στον τομέα της υγείας -και κυρίως περισσότερες προσλήψεις- είναι επιτακτική. Δυστυχώς, οι ασθενείς δε μπορούν να επωφεληθούν από τις νέες τεχνολογικές καινοτομίες που σημειώνονται αυτή τη στιγμή, εφόσον τα περιστατικά σε αναμονή χειρουργείου φτάνουν τετραψήφια νούμερα σε ορισμένα νοσοκομεία, όπως εκείνο των Ιωαννίνων.

Νόσος Αλτσχάιμερ

Ένα μονοκλονικό αντίσωμα που εγκρίθηκε πρόσφατα από τον αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων για τη θεραπεία του πρώιμου Αλτσχάιμερ είναι το Leqembi. Η καινοτομία του συγκεκριμένου φαρμάκου είναι ότι μπορεί να επιβραδύνει την εξέλιξη της νόσου, κάτι που μόνο ένα ακόμα φάρμακο έχει αποδείξει πως είναι σε θέση να κάνει.

Το Leqembi δεν είναι ακόμα διαθέσιμο στην Ευρώπη, αν και αναμένεται έγκρισή του πιθανώς μέσα στο 2024. Το φάρμακο είναι πολύ ακριβό (το κόστος του ξεπερνά τις 20.000 ευρώ) και ενέχει τον κίνδυνο ορισμένων σοβαρών παρενεργειών, όμως η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα εργάζεται πυρετωδώς πάνω στην ανάπτυξη νέων φαρμάκων που δεν θα βοηθούν απλά στη διαχείριση των συμπτωμάτων της νόσου του Αλτσχάιμερ, αλλά θα επιβραδύνουν ή ακόμα και θα αναστρέφουν την πορεία της.

Νόσος Πάρκινσον

Οι επιστήμονες συνεχίζουν να αναζητούν θεραπείες για τη νόσο του Πάρκινσον, ενώ τα τελευταία χρόνια έχουμε δει μεγάλη πρόοδο σε μη παρεμβατικές θεραπείες με ραδιοκύματα, οι οποίες προσφέρουν μεγάλη ανακούφιση σε ασθενείς με έντονο τρέμουλο, δυσκινησία και ακαμψία στα άκρα. Μια από αυτές είναι το Exablate Neuro, το οποίο εγκρίθηκε το 2021 για χρήση από τον αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA).

Το 2023 έγιναν επίσης και πολλές μελέτες σχετικά με έναν βιοδείκτη που ονομάζεται άλφα συνουκλεΐνη. Οι επιστήμονες τον περασμένο χρόνο ανέπτυξαν έναν εργαλείο που μπορεί να ανιχνεύσει την πρωτεΐνη αυτή, η οποία σχετίζεται με οικογενείς μορφές της νόσου του Πάρκινσον. Η ανακάλυψη αυτή μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στην έγκαιρη διάγνωση της νόσου, προτού ο ασθενής εμφανίσει κλινικά συμπτώματα.

Παράλληλα, μια πρόσφατη κλινική δοκιμή, μιας προδρόμου ουσίας της βιταμίνης B3 ως θεραπείας κατά της νόσου του Πάρκινσον, έχει δείξει πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Ο λόγος για την NR (Nicotinamide riboside), ένα συμπλήρωμα διατροφής που θεωρείται ότι μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα NAD+ στον οργανισμό, τα οποία παλαιότερες έρευνες έχουν αποδείξει ότι είναι μειωμένα στα άτομα με Πάρκινσον. Η έρευνα, που δημοσιεύτηκε το 2023 στο επιστημονικό περιοδικό Nutrients, αναφέρει ότι υπήρξε βελτίωση τόσο στις εξετάσεις όσο και στην κλινική εικόνα των συμμετεχόντων που έλαβαν τα συμπληρώματα NR.

Καρκίνος

Τα τελευταία χρόνια έχουμε δει τεράστια πρόοδο στον τομέα της ογκολογίας και της ανοσολογίας. Ολοένα και περισσότερο έδαφος κερδίζουν οι κυτοκινίνες, οι αναστολείς ανοσολογικών σημείων ελέγχου, καθώς και τα μονοκλονικά αντισώματα που μπορούν να στοχεύουν σε όγκους.

Ορισμένα εμβόλια επίσης παρουσιάζουν θεαματικά αποτελέσματα, με χαρακτηριστικό παράδειγμα το εμβόλιο κατά των μεταλλάξεων υψηλού ρίσκου του ιού HPV, οι οποίες μπορούν να εξελιχθούν σε καρκίνο της μήτρας, του φάρυγγα, του πρωκτού κ.ά. Επιπλέον, πρόσφατα αναπτύχθηκε και ένα νέο εμβόλιο mRNA, το οποίο φαίνεται πως μειώνει τις πιθανότητες υποτροπής ατόμων με καρκίνο του παγκρέατος.

Αυτή τη στιγμή, βρίσκονται νέες θεραπείες στη φάση των κλινικών δοκιμών. Μια από αυτές αφορά γενετικά τροποποιημένα Τ λεμφοκύτταρα, τα οποία θεωρούνται ως μια πολλά υποσχόμενη προσέγγιση για άτομα με HER2 θετικό καρκίνο του δέρματος. Τα λεμφοκύτταρα αυτά επίσης λειτουργούν πολύ καλά σε συνδυασμό με ορισμένα εμβόλια που ενισχύουν την ανοσολογική απόκριση, η οποία έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή ακόμα περισσότερων λεμφοκυττάρων.

Παχυσαρκία

Η παχυσαρκία είναι μια από τις μεγαλύτερες «μάστιγες» του 21ου αιώνα, με πάνω από 2,8 εκατ. ανθρώπους στον κόσμο να πεθαίνουν κάθε χρόνο εξαιτίας της, σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Όμιλο Μελέτης της Παχυσαρκίας (EASO). Την ίδια στιγμή, τα άτομα που είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα έχουν σημαντικά αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης μιας σειράς προβλημάτων υγείας, όπως είναι ο διαβήτης τύπου 2, οι νόσοι του καρδιαγγειακού συστήματος και διάφορα είδη καρκίνου.

Όπως αναφέρουν τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO), ο αριθμός των ανθρώπων που είναι παχύσαρκοι έχει διπλασιαστεί από το 1980. Δυστυχώς, τα πράγματα δεν φαίνεται να είναι καλύτερα στη χώρα μας, καθώς το 62,3% των ενηλίκων στην Ελλάδα είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι, με βάση σχετική αναφορά του 2016.

Ωστόσο, όλα άλλαξαν όταν ανακαλύφθηκε πως η σεμαγλουτίδη είναι εξαιρετικά αποτελεσματική στο αδυνάτισμα (απώλεια 15 – 20% του συνολικού βάρους των συμμετεχόντων στις περισσότερες έρευνες). Σύντομα κυκλοφόρησαν στην ελληνική και τη διεθνή αγορά διάφορες επωνυμίες με ενέσιμα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας (Wegovy, Mounjaro κ.τ.λ.), με τους επιστήμονες να έχουν πλέον μια νέα πρόκληση μπροστά τους: την αναζήτηση τρόπων με τους οποίους θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους ασθενείς να διατηρήσουν ένα υγιές βάρος.