Για τους περισσότερους τα Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονιά είναι μέρες φορτωμένες όχι μόνο με υποχρεώσεις αλλά και με ευχάριστες αναμνήσεις και προσδοκίες.

Ωστόσο, δεν περιλαμβάνουν πάντα μόνο συναισθήματα χαράς, ικανοποίησης και ευεξίας, αλλά και εντάσεις, συγκρούσεις, διάψευση των ελπίδων και των επιθυμιών, που μπορεί να οδηγήσουν σε αυξημένη ψυχική δυσφορία και να μεταμορφώσουν τις γιορτές σε μια περίοδο θλίψης, μελαγχολίας ακόμη και κατάθλιψης.

«Η εορταστική περίοδος των Χριστουγέννων σχετίζεται στενά με την ψυχική υγεία. Αν και η μεγάλη πλειονότητα των ενηλίκων ανυπομονούν να έρθει η εποχή του χρόνου που θα έχουν την ευκαιρία να απολαύσουν την χαρούμενη, στολισμένη, γεμάτη χρώματα, χαμόγελα, αγάπη και καλοσύνη ατμόσφαιρα, συντροφιά με τους αγαπημένους τους, άλλοι τείνουν να περνούν δύσκολα ακόμα και να υποφέρουν.

Η έρευνα δείχνει ότι πράγματι υπάρχει αύξηση ορισμένων τύπων ψυχοπαθολογίας σε ένα ποσοστό του γενικού πληθυσμού που αφορά στη μεταβολή της διάθεσης προς το χειρότερο.

Οι πιο συνηθισμένοι στρεσογόνοι παράγοντες

Σύμφωνα με μια δημοσκόπηση της Αμερικανικής Ψυχολογικής Εταιρείας (American Psychological Association), που πραγματοποιήθηκε σε 2.061 ενήλικες από μεταξύ 14 και 16 Νοεμβρίου 2023, το 89% των Αμερικανών δηλώνουν ότι ανησυχίες όπως η έλλειψη χρημάτων, αγαπημένων προσώπων και η πρόβλεψη οικογενειακών συγκρούσεων τους προκαλούν άγχος αυτή την περίοδο του έτους. Το 43% δήλωσε ότι το άγχος αυτό αποτελεί την αιτία που τους εμποδίζει να απολαύσουν τις διακοπές των Χριστουγέννων», σημειώνει η Κοινωνική Λειτουργός - Ψυχοθεραπεύτρια Gestalt Τζένη Κούκουρα.

«Κάθε άνθρωπος έχει τη δική του ιστορία και τις προσωπικές του εμπειρίες ζωής. Κάποιοι πενθούν, άλλοι μόλις χώρισαν από τον σύντροφό τους, είναι άρρωστοι ή αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα. Όλα αυτά μπορεί να τους επηρεάζουν βαθιά και να μην μπορούν να μπουν στο κλίμα των εορτών και να χαρούν τις στιγμές», διευκρινίζει.

Στοιχεία δείχνουν ότι τρεις είναι οι πιο συνηθισμένοι στρεσογόνοι παράγοντες - η έλλειψη οικογένειας, η απώλεια αγαπημένου προσώπου και η μοναξιά. Η απουσία οικείων ατόμων, είτε βρίσκονται εν ζωή είτε «χάθηκαν« πρόσφατα, αναπόφευκτα ανακαλεί μνήμες, οι οποίες αφήνουν, στην καλύτερη περίπτωση, μια «γλυκόπικρη γεύση», συνηθέστερα, όμως, νοσταλγία και θλίψη.

Μοναξιά

Η μοναξιά από την άλλη πλευρά μπορεί να είναι πραγματική ή πλασματική. Για παράδειγμα, η απόσταση από την οικογένεια, κυρίως για όσους νοσηλεύονται σε κάποιο νοσοκομείο ή ίδρυμα εκ των πραγμάτων τους απομονώνει. Δεν συμβαίνει το ίδιο με όσους κρίνουν βάσει των αναρτήσεων γνωστών (ή όχι) προσώπων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Πράγματι, ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες της κακής διάθεσης είναι η λανθασμένη εντύπωση ότι όλοι οι άλλοι περνούν καλύτερα και απολαμβάνουν ήρεμες στιγμές γεμάτες ευφορία με την οικογένειά τους, ώρες χαράς σε απολύτως επιτυχημένα πάρτι που όλοι είναι αγαπημένοι και διασκεδάζουν μέχρι πρωίας, ανεξάρτητα εάν αυτή η παραμυθένια ατμόσφαιρα είναι σπανίως πραγματικότητα.

Το άγχος και το στρες είναι επίσης σοβαρό πρόβλημα που επιδεινώνει τη διάθεση την εορταστική περίοδο. Τα τελευταία χρόνια η οικονομική ύφεση, η ανεργία, η μείωση της αγοραστικής δύναμης των πολιτών έχουν επιφέρει ένα πρόσθετο βάρος, αφού έχουν προκαλέσει αδυναμία όχι μόνο αγοράς δώρων για την οικογένεια και τους φίλους που παραδοσιακά ανταλλάσσονται, αλλά συχνά και βασικών αγαθών στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι.

Κοινωνικές υποχρεώσεις

Στον αντίποδα, οι άνθρωποι με γεμάτη ατζέντα από κοινωνικές υποχρεώσεις (ιδίως οι πιο εσωστρεφείς) μπορεί να καταβάλλουν υπερπροσπάθεια και να νοιώθουν στρες, γιατί επιθυμούν να ανταποκριθούν στα σφιχτά χρονοδιαγράμματα αγορών και προετοιμασιών και να προσφέρουν μοναδικές στιγμές στους αγαπημένους τους, παραβλέποντας συχνά τις δικές τους ανάγκες, όρια και επιθυμίες. Η καταφυγή στο αλκοόλ από κάποιους είναι πιθανή, αν και επιβαρυντική για την ψυχική υγεία.

Αυξημένες πιθανότητες να βιώσουν στρες έχουν και οι επαγγελματίες που η φύση της εργασίας τους επιβάλλει την ολοκλήρωση εργασιών πριν από το πέρας του έτους. Γι’ αυτούς οι προθεσμίες και η παρατεταμένη εργασία κλέβουν τον προσωπικό χρόνο που θα αξιοποιούσαν για να νοιώσουν καλά κοντά στους αγαπημένους τους.

«Το άγχος των γιορτών είναι καταστροφικό από όποια πλευρά κι αν βρίσκεται κάποιος. Γι’ αυτό άλλωστε ο αριθμός των ανθρώπων που χάνουν τη ζωή τους είναι υψηλότερος από τις 25 Δεκεμβρίου έως τις 7 Ιανουαρίου, συγκριτικά με τους υπόλοιπους μήνες, σύμφωνα με την Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία. Επομένως, η προστασία της ψυχικής υγείας πρέπει να αποτελεί στόχο την πιο χαρούμενη περίοδο του έτους. Προκειμένου να επιτευχθεί, θα πρέπει να αφουγκράζεστε τις ανάγκες, τα όρια, τις επιθυμίες σας, να αποδέχεστε μόνο ό,τι σας ευχαριστεί, στο μέτρο που μπορείτε και δεν σας γεμίζει με άγχος», συμβουλεύει η κ. Κούκουρα.

«Και… ναι! Υπάρχουν τρόποι αποφυγής της μελαγχολίας των Χριστουγέννων.

Δοκιμάστε να:

1. Μην προκαταβάλετε τον εαυτό σας ότι φέτος θα νοιώσετε άσχημα όπως και πέρσι.

2. Θέσετε όρια - αποδεχθείτε όσα μπορείτε να αντιμετωπίσετε.

3. Κάνετε καλό οικονομικό προγραμματισμό - ξοδέψτε μόνο το ποσό των χρημάτων που σχεδιάσατε εξ αρχής.

4. Αποφύγετε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Βγάλτε φωτογραφίες (ακόμα κι αν δεν είναι φαντασμαγορικές) που να απαθανατίζουν τη στιγμή και να θυμίζουν σε εσάς το πόσο όμορφα περάσατε.

5. Επιμείνετε στη ρουτίνα της διατροφής, άσκησης και ύπνου, κατά το δυνατόν.

6. Περιορίσετε τα οινοπνευματώδη ποτά, αφού η τακτική ή/και βαριά κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να φέρει κατάθλιψη (αλλά και το αντίθετο, δηλαδή η κατάθλιψη να οδηγήσει στην κατανάλωση αλκοόλ).

Όσοι πέσουν τελικά στα «δίχτυα» της θλίψης, του άγχους, της μελαγχολίας ή της κατάθλιψης, αναλόγως της αιτίας που την προκάλεσε μπορούν να δοκιμάσουν να:

- Βγουν από το σπίτι

- Βρουν δωρεάν δραστηριότητες

- Δοκιμάσουν καινούργιες δραστηριότητες

- Γνωρίσουν νέους φίλους

- Περάσουν χρόνο με άτομα που τους αγαπούν και τους νοιάζονται (και το δείχνουν)

- Προσφέρουν εθελοντική εργασία σε ανθρώπους που το έχουν ανάγκη

- Φροντίσουν τον εαυτό τους, ότι κι αν περιλαμβάνει αυτό για τον καθένα

Εάν, όμως, τα αρνητικά συναισθήματα επιμένουν ή επιβαρύνουν τον ψυχισμό όλο και περισσότερο, τον λόγο θα πρέπει να πάρει κάποιος ειδικός, ο οποίος θα μπορεί να βοηθήσει στην αναγνώριση και επεξεργασία των συναισθημάτων, αλλά και την ανακούφιση από αυτά. Η κατ’ εξακολούθηση μελαγχολική διάθεση τη συγκεκριμένη περίοδο ίσως να απαιτεί τη συχνότερη επικοινωνία μαζί του, καθώς αυτή η πρακτική δεν θα οδηγήσει σε επιδείνωση των συμπτωμάτων αργότερα», καταλήγει.