Το Τμήμα Υγείας (Ομάδα Ψυχικής Υγείας και Εξαρτήσεων) της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ - ΠΣ και η ΕΠΕΚΕ Υγείας παρουσίασαν χθες το απόγευμα τις προγραμματικές θέσεις του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης για τις εξαρτήσεις, στο κτήριο του ΕΚΠΑ «Κωστής Παλαμάς».

Την εναρκτήρια ομίλια έκανε ο συντονιστής του τμήματος και πρώην γενικός γραμματέας του υπουργείου Υγείας Γιάννης Μπασκόζος, σε μία αρκετά συγκινητική τοποθέτηση. Κι αυτό γιατί ήταν η πρώτη δημόσια εμφάνιση του κ. Μπασκόζου, μετά την πρόσφατη περιπέτεια που πέρασε με την υγεία του. Ο ίδιος τόνισε ότι σε μία προοδευτική κυβέρνηση θα δοθούν επιπλέον 3 δισ. ευρώ στην υγεία με ορίζοντα τετραετίας και ο προϋπολογισμός θα φτάσει το 7,5% του ΑΕΠ, όπως είναι ο ευρωπαϊκός μέσος όρος. Αναφορικά με την ψυχική υγεία και τις εξαρτήσεις, σημείωσε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ - ΠΣ θα επανεκκινήσει την ψυχιατρική μεταρρύθμιση, θα στηρίξει τις δημόσιες δομές και θα δημιουργήσει νέες.

Στη συνέχεια τον λόγο πήρε ευρωβουλευτής Κώστας Αρβανίτης, ο οποίος επί σειρά ετών είχε διατελέσει αντιπρόεδρος του ΚΕΘΕΑ. Κατηγόρησε την κυβέρνηση Μητσοτάκη ότι χτύπησε το ΚΕΘΕΑ, με δοτό και έμμισθο ΔΣ, κάτι που θα αλλάξει τις πρώτες μέρες της προοδευτικής κυβέρνησης. Σημείωσε ότι οι λέξεις κλειδιά είναι ο πλουραλισμός και η σύνθεση. «Στην αντιμετώπιση των εξαρτήσεων δεν υπάρχει Ευαγγέλιο, υπάρχει δεξαμενή που επιλέγεται το καλύτερο σχήμα αντιμετώπισης» είπε χαρακτηριστικά. Μάλιστα, μεταφέροντας την εμπειρία από το Ευρωκοινοβούλιο χαρακτήρισε δυσάρεστη έκπληξη το γεγονός ότι η Κομισιόν δεν συμπεριέλαβε τα στεγνά προγράμματα στην πρότασή της, «σαν να υπήρχε μια συμφωνία ότι μόνο η φαρμακευτική προσέγγιση είναι η ενδεδειγμένη», όπως είπε. Τελικά, μετά από μάχη της ευρωομάδας της Αριστεράς, επανήλθε η λογική των στεγνών προγραμματων με ορους ισοτιμίας σε σχέση με τα υπόλοιπα προγράμματα.

Ο υπευθυνος στρατηγικής επικοινωνίας του ΣΥΡΙΖΑ - ΠΣ και υποψήφιος βουλευτής Α' Αθήνας Νάσος Ηλιόπουλος υπογράμμισε ότι η αφετηρία είναι να αλλάξει η οπτική της αφήγησης. Συμπλήρωσε ότι είναι αναγκαίο να σταματήσει να αντιμετωπίζεται το πρόβλημα των εξαρτήσεων ως ζήτημα δημόσιας τάξης και να γίνει ζήτημα δημόσιας υγείας. Ο Νάσος Ηλιόπουλος έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στις εξαρτήσεις στο σοφρωνιστικό σύστημα, ενώ κατέληξε σε ένα βαθιά πολιτικό ζήτημα. «Έχουμε συζητήσει πολύ για τον Κασιδιάρη, εχουμε συζητήσει λίγο για τον χρυσαυγιτισμό» ανέφερε και εξήγησε ότι ο λόγος που καλλιέργησε η Νέα Δημοκρατία για τις εξαρτήσεις τροφοδότησε αντιεπιστημονικό λόγο και ακροδεξιές αντιλήψεις.

Ο Χρύσανθος Γεωργίου, επικεφαλής γραφείου Υγείας στο ΑΚΕΛ και πρώην πρόεδρος της Αρχής Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου, μετέφερε την εμπειρία του από τη μεγαλόνησο. Η Κύπρος έκανε μεγάλα άλματα προόδου κατά τη θητεία του, η οποία συνέπεσε μάλιστα με την ανάληψη της προεδρίας της ΕΕ από την Κύπρο, με το ΑΚΕΛ στην εξουσία. Τότε θεσμοθετήθηκε ότι η ουσιοεξάρτηση αποτελεί θέμα δημόσιας υγείας και όχι ποινικό, οι πόροι κατανεμήθηκαν ισόποσα στην πρόληψη και τη θεραπεία, δώθηκε δικαίωμα στη θεραπεία για όλα τα άτομα με αξιοπρέπεια, στηρίχθηκαν οι χρήστες απέναντι στο στίγμα και εφαρμόστηκαν μέτρα που βασίζονταν σε βέλτιστες πρακτικές. Έγιναναν τα πρώτα προγράμματα για ευάλωτες ομάδες και φτιάχτηκαν οδηγοί για τα ΜΜΕ. Πλέον στην Κύπρο, ο χρήστης δε πηγαίνει στη φυλακή, αλλά για θεραεία.

Το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ - ΠΣ

Ο ψυχολόγος και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης Γιώργος Παναγής παρουσίασε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο που αφορά όλα τα στάδια.

Για την πρόληψη:

• Εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση του γενικού πληθυσμού σε υγιείς τρόπους ζωής
• Αναχαίτιση της αυξητικής τάσης της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών καθώς και των συμπεριφορικών εξαρτήσεων στο νεανικό πληθυσμό
• Ανάπτυξη προληπτικών προγραμμάτων και προγραμμάτων έγκαιρης παρέμβασης

Για την εστιασμένη έγκαιρη παρέμβαση:

Στοχευμένες και εξειδικευμένες παρεμβάσεις:

• σε άτομα, ομάδες και οικογένειες που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να εμπλακούν στη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών ή να αναπτύξουν εξαρτητικές συμπεριφορές
• σε άτομα που πειραματίζονται ήδη με τέτοιου είδους συμπεριφορές

Για τη μείωση βλάβης:

Καθολική πρόσβαση σε υπηρεσίες μείωσης βλάβης.

Ενίσχυση/αναβάθμιση προγραμμάτων μείωσης βλάβης:

• παροχή υπηρεσιών υγείας, ψυχοκοινωνικής φροντίδας και κοινωνικής πρόνοιας στους ενεργούς χρήστες ουσιών
• προγράμματα ανταλλαγής βελονών και συρίγγων
• ανάπτυξη χώρων εποπτευόμενης χρήσης στις μεγάλες πόλεις
• προγράμματα πρόληψης και αντιμετώπισης υπερδοσολογίας
• προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης και απασχόλησης ανέργων χρηστών

Ανάπτυξη υπηρεσιών υποστήριξης αστέγων στις μεγάλες πόλεις.

Ανάπτυξη προγραμμάτων μείωσης της βλάβης στις φυλακές.

Εξασφάλιση πρόσβασης σε υπηρεσίες μείωσης βλάβης κατά την κράτηση υποδίκων πριν από τη δίκη.

Για τη θεραπεία:

• Αποδοχή του πλουραλισμού και της διαφορετικότητας των θεραπευτικών προσεγγίσεων και προγραμμάτων
• Εξατομικευμένη αντιμετώπιση
• Ενίσχυση υπαρχόντων δομών και δημιουργία νέων υπηρεσιών που να ανταποκρίνονται σε νέες και ανερχόμενες εξαρτήσεις από ουσίες καθώς και σε συμπεριφορικές εξαρτήσεις
• Δημιουργία μεικτών θεραπευτικών παρεμβάσεων

Για την ποινική αντιμετώπιση του εξαρτημένου:

Πολύπλευρη υποστήριξη εξαρτημένων ατόμων εντός του σωφρονιστικού συστήματος:

• Πλήρης παροχή υπηρεσιών υγείας
• Εναλλακτικές συνθήκες κράτησης εφόσον επιτυγχάνεται η ουσιαστική αλλαγή της συμπεριφοράς των ατόμων με προβλήματα εξάρτησης
• Συστηματική εκπαίδευση στο σωφρονιστικό προσωπικό
• Υποστήριξη και κινητοποίηση για την επανένταξη μετά την αποφυλάκιση

Για τις παρεμβάσεις εντός του σωφρονιστικού συστήματος:

Ανάπτυξη όλων των τύπων προγραμμάτων εντός του συνόλου των φυλακών και η διασύνδεσή τους.

• Προγράμματα υποκατάστασης
• Προγράμματα συμβουλευτικής και κινητοποίησης
• Προγράμματα απεξάρτησης
• Προγράμματα εκπαίδευσης, επαγγελματικής κατάρτισης και διασύνδεσης με την αγορά εργασίας

Για την επανένταξη/πρόληψη υποτροπής:

• Ενίσχυση της κοινωνικής ένταξης ατόμων που ολοκληρώνουν οποιοδήποτε πρόγραμμα απεξάρτησης
• Ανάπτυξη/ενίσχυση προγραμμάτων πρόληψης υποτροπής
• Δημιουργία μεικτών θεραπευτικών παρεμβάσεων
• Παροχή υπηρεσιών ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, νομικής υποστήριξης, κατάρτισης και εκπαίδευσης, εύρεσης στέγης και εργασίας
• Ανάπτυξη της κοινωνικής επιχειρηματικότητας μέσω ΚΟΙΝΣΕΝ

Για την κοινωνική πολιτική/άρση αποκλεισμού:

Εξασφάλιση στέγης και αξιοπρεπούς διαβίωσης και προτεραιότητα στη στέγαση.

Επίλυση των κοινωνικών προβλημάτων των ανηλίκων χωρίς υποστηρικτικό πλαίσιο.

Υιοθέτηση πολιτικής που είναι στενά συνυφασμένη με την κοινωνική δικαιοσύνη και τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Ο εκπαδευτικός/κοινωνιολόγος και πρόεδρος του Σωματείου Εργαζομένων του ΚΕΘΕΑ Δημήτρης Κολοκάθης ανέλυσε τα χρόνια δομικά προβλήματα στο πεδίο των εξαρτήσεων.

Σημαντικότερα εμπόδια στην λειτουργία ενός αποτελεσματικού πλέγματος υπηρεσιών για τις εξαρτήσεις αποτελούν:

• οι ελλείψεις και οι δυσλειτουργίες στο επίπεδο του στρατηγικού σχεδιασμού και κυρίως του συντονισμού των δομών σε ένα συνεκτικό πολιτικό σχέδιο για τις εξαρτήσεις το οποίο θα αξιοποιεί την εμπειρία και τις δυνατότητές τους, διασφαλίζοντας παράλληλα τη λειτουργία τους και
• η απουσία ενός σταθερού και διάφανου πλαισίου συνεργειών των δομών απεξάρτησης με τα μεγάλα συστήματα του ΕΣΥ και της Κοινωνικής Πρόνοιας και Αλληλεγγύης, χωρίς τα οποία δεν μπορεί να υπάρξει ολιστική αντιμετώπιση των εξαρτήσεων.

Ο ΣΥΡΙΖΑ - ΠΣ θεωρεί ότι:

• χρειάζεται άμεσα να ξεκινήσει ένας διάλογος που να εμπλέκει, πέρα από τους ειδικούς των εξαρτήσεων, τους νομικούς, τους κοινωνικούς επιστήμονες και ευρύτερα στρώματα της κοινωνίας για μια ουσιαστική εθνική πολιτική

η οποία θα στοχεύει:

• στην αντικατάσταση της ποινικής αντιμετώπισης του χρήστη ψυχοδραστικών ουσιών με πολιτικές αποτροπής της χρήσης,
• στη θεσμοθέτηση διαδικασιών που θα οδηγούν στις κατάλληλες δομές αντιμετώπισης της εξάρτησης όπου απαιτείται,
• θα λαμβάνει υπόψη τις καλές πρακτικές διεθνών οργανισμών και άλλων χωρών (EMCDDA, Πορτογαλία κλπ).

Τέλος, ο Δήμος Φωτόπουλος, ψυχίατρος εξαρτήσεων και πρώην αντιπρόεδρος του ΟΚΑΝΑ παρουσίασε το νέο μοντέλο σχεδιασμού και συντονισμού για τις εξαρτήσεις.

Το πλαίσιο μιας εθνικής στρατηγικής οφείλει να διασφαλίζει:

• συνέργεια όλων των εμπλεκόμενων φορέων
• ισότητα στην πρόσβαση και χρήση υπηρεσιών
• αξιολόγηση σχεδιασμού, αποτελεσματικότητας και ποιότητας των παρεμβάσεων
• ερευνητική αποτύπωση της κατάστασης των εξαρτήσεων στη χώρα
• διασύνδεση των υπηρεσιών απεξάρτησης με τις υπηρεσίες του ΕΣΥ και των ΚΨΥ, με έμφαση στην ΠΦΥ
• διασφάλιση της θεραπευτικής συνέχειας του εξυπηρετούμενου μεταξύ των οργανισμών απεξάρτησης
• προγράμματα ευαισθητοποίησης του υγειονομικού προσωπικού και πρωτόκολλο παραπομπών
• δημόσιο σύστημα επαγγελματικής εξειδίκευσης για τις εξαρτήσεις και πιστοποίησης των επαγγελματιών
• συνεχή επαγγελματική εκπαίδευση όλων των στελεχών που δραστηριοποιούνται στο πεδίο
• συμμετοχή των εξυπηρετούμενων, των εργαζομένων και της τοπικής κοινωνίας στη λήψη αποφάσεων που τους αφορούν
• επίλυση των θεσμικών προβλημάτων των Οργανισμών του πεδίου μέσα από συστηματικό διάλογο

Επίσης, Ένα νέο, αποκεντρωμένο μοντέλο σχεδιασμού και συντονισμού δράσεων σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο με τη δημιουργία:

• Εθνικής Αρχής για τις Εξαρτήσεις και
• Τοπικών Επιτροπών για την Αντιμετώπιση των Εξαρτήσεων