Με την άφιξη του καλοκαιριού και τον καλό καιρό, πολλοί άνθρωποι κάνουν ηλιοθεραπεία για να μαυρίσουν καλά χωρίς να σκέφτονται τους κινδύνους που μπορεί να εγκυμονεί αυτό για την υγεία τους.
Διάφορες μελέτες δείχνουν ότι υπάρχει μια αυξανόμενη ευαισθητοποίηση σχετικά με τη σημασία της χρήσης ενός επαρκούς δείκτη προστασίας από τον ήλιο και της ηλιοθεραπείας τις λιγότερο «έντονες» ώρες της ημέρας, δηλαδή πριν από τις 12 και μετά τις 16 η ώρα, αλλά είναι επίσης αλήθεια ότι συνεχίζουμε να βλέπουμε ανθρώπους, ιδίως νέους, που δεν το κάνουν με ασφάλεια.
Η ηλιοθεραπεία είναι επιβλαβής, αλλά το ίδιο ισχύει και για τη μη ηλιοθεραπεία. Κάθε χρόνο, οι μελέτες για τα οφέλη της ηλιοθεραπείας σε μέτριες δόσεις διαδέχονται εκείνες που επιβεβαιώνουν τους κινδύνους της υπερβολικής ηλιοθεραπείας. Έτσι, «αν και η ηλιακή υπεριώδης (UV) ακτινοβολία εμπλέκεται στην ανάπτυξη του ηλιακού ερυθήματος, του καρκίνου και της γήρανσης του δέρματος, μειώνει επίσης την αρτηριακή πίεση, συνθέτει βιταμίνη D και βελτιώνει τη θεραπεία διαφόρων παθολογιών», εξηγούν οι ειδικοί της ερευνητικής ομάδας για την ηλιακή ακτινοβολία στο Πολυτεχνείο της Βαλένθια (UPV). Η ομάδα αυτή ανέλυσε τον χρόνο έκθεσης που απαιτείται για να λάβουμε τις συνιστώμενες δόσεις βιταμίνης D χωρίς να βλάψουμε την υγεία μας.
Στην Ελλάδα, παρά το γεγονός ότι είναι μια χώρα με πολλές ώρες φωτός την ημέρα, ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού του πληθυσμού έχει έλλειψη βιταμίνης D. Αυτή η έλλειψη βιταμίνης D συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο να πάσχει κανείς από διάφορες ασθένειες στην ενήλικη ζωή και δεδομένου ότι ελάχιστες τροφές περιέχουν αυτή τη βιταμίνη, «η σύνθεσή της στο δέρμα από την έκθεση στον ήλιο είναι η κύρια φυσική πηγή που υπάρχει», εξηγεί η María Antonia Serrano, επιστήμονας στο UPV και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης.
Με βάση αυτή την παραδοχή, η ειδικός και οι συνεργάτες της υπολόγισαν τον χρόνο που απαιτείται για την απόκτηση των συνιστώμενων δόσεων - που αντιστοιχούν σε ημερήσια πρόσληψη 1000 IU (διεθνείς μονάδες) βιταμίνης D - σε μια περιοχή όπως η πόλη της Βαλένθια, η οποία δέχεται υψηλή δόση υπεριώδους ακτινοβολίας καθ' όλη τη διάρκεια του έτους.
Όταν εμφανίζεται ηλιακό έγκαυμα
Η μελέτη ανέλυσε την ηλιακή υπεριώδη ακτινοβολία (UVER) γύρω από το μεσημέρι (μεταξύ 12:30 και 13:30) κατά τη διάρκεια τεσσάρων μηνών του έτους (ένας από κάθε εποχή). Χρησιμοποιώντας αυτά τα στοιχεία, υπολογίστηκε ο χρόνος για την εμφάνιση ερυθήματος - κοκκίνισμα του δέρματος που προκαλείται από το ηλιακό έγκαυμα -.
Τα δεδομένα έδειξαν ότι, τον Ιούλιο, ένα άτομο με τύπο δέρματος ΙΙΙ δεν θα έπρεπε να περνάει στον ήλιο περισσότερο από 29 λεπτά, αν ήθελε να αποφύγει το ηλιακό έγκαυμα. Ωστόσο, τον Ιανουάριο, το ίδιο άτομο μπορεί να παραμείνει στον ήλιο για 150 λεπτά.
Με τον ίδιο τρόπο, ανέλυσαν επίσης τον ελάχιστο χρόνο έκθεσης για τη λήψη της συνιστώμενης ημερήσιας δόσης βιταμίνης D. Όπως επισημαίνει ο συγγραφέας, «το πρόβλημα της σύνθεσης της βιταμίνης D εμφανίζεται κυρίως το χειμώνα λόγω των χαμηλών επιπέδων υπεριώδους ακτινοβολίας και του γεγονότος ότι οι άνθρωποι καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος του σώματός τους λόγω του κρύου».
Στο πλαίσιο αυτό, διαπιστώθηκε ότι, γύρω στο μεσημέρι του Ιανουαρίου, με 10% έκθεση του σώματος, «χρειάζονται περίπου 130 λεπτά για να ληφθεί η συνιστώμενη ημερήσια δόση βιταμίνης D».
Καθώς ο χρόνος αυτός είναι μικρότερος από αυτόν που θα προκαλούσε ερύθημα, δεν υπάρχει κίνδυνος ηλιακού εγκαύματος.
Άνοιξη, καλοκαίρι και φθινόπωρο
Οι συγγραφείς κατέληξαν επίσης στο συμπέρασμα ότι τον Απρίλιο και τον Ιούλιο, «το 25% της έκθεσης του σώματος θα αρκούσε για περίπου 10 λεπτά για την απόκτηση βιταμίνης D, ενώ τον Οκτώβριο, για παράδειγμα, θα χρειάζονταν περίπου 30 λεπτά».
«Αυτοί οι υπολογισμοί έγιναν για δέρμα τύπου ΙΙΙ, αλλά αν ήταν πιο ανοιχτόχρωμο ή πιο σκούρο τα νούμερα θα άλλαζαν», επισημαίνει ο Serrano. "Θα πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη ότι θεωρήσαμε ένα ποσοστό του σώματος που εκτίθεται και είναι συνηθισμένο για την εποχή. Εάν αυτό ήταν υψηλότερο, τότε ο χρόνος έκθεσης θα μειωνόταν".
Ομοίως, ο χρόνος που λαμβάνεται για την παραγωγή ερυθήματος έχει υπολογιστεί για μέσες ημέρες.
Παρόλα αυτά, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι το σόλο θα πρέπει πάντα «να λαμβάνεται με προσοχή και ότι σε ακραίες ημέρες, οι επιτρεπόμενοι χρόνοι έκθεσης θα είναι πολύ μικρότεροι», τονίζει.
Βιταμίνη D το χειμώνα
Η εν λόγω μελέτη έδειξε επίσης ότι αν και υπάρχει επαρκής ακτινοβολία σε χώρες όπως η Ελλάδα, είναι δύσκολο να επιτευχθούν οι συνιστώμενες δόσεις βιταμίνης D το χειμώνα, δηλαδή τους μήνες από Νοέμβριο έως Φεβρουάριο, σε ένα μέσο βόρειο γεωγραφικό πλάτος, καθώς ο απαραίτητος χρόνος έκθεσης είναι υπερβολικός (130 λεπτά).
Τους μήνες αυτούς, «με 10% έκθεση του σώματος, θα χρειάζονταν 2 ώρες έκθεσης στον ήλιο το μεσημέρι για να επιτευχθεί η βέλτιστη δόση βιταμίνης D». Αυτό συμβαίνει κατά τις ώρες μέγιστου φωτισμού και ηλιοφάνειας, διότι «στις 10:00 π.μ. απαιτούνται περίπου 9,7 ώρες και στις 4:00 μ.μ. περίπου 5,7 ώρες».
Από την άλλη πλευρά, «στις μεσαίες ώρες των ανοιξιάτικων και καλοκαιρινών ημερών, με 25% έκθεση του σώματος, περίπου 10 λεπτά έκθεσης στον ήλιο γύρω στις 13:00 και περίπου 20 λεπτά από τις 15:00 έως τις 17:00 θα ήταν αρκετά για την κάλυψη των ημερήσιων αναγκών σε βιταμίνη D», επισημαίνει ο συγγραφέας.
Άλλα πράγματα που πρέπει να λάβετε υπόψη
Εκτός από την εποχή του έτους, άλλοι παράγοντες επηρεάζουν τη σύνθεση της βιταμίνης D. Η λαμβανόμενη ακτινοβολία εξαρτάται επίσης από τη στάση του σώματος, το σχήμα του σώματος και τα ρούχα. Επιπλέον, «θα πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη ότι δεν συνθέτουν όλες οι περιοχές του δέρματος του σώματος τη βιταμίνη D με την ίδια αποτελεσματικότητα», αποκαλύπτει ο Serrano.
Η ηλικία των ατόμων παίζει επίσης σημαντικό ρόλο στη σύνθεση της βιταμίνης D από την υπεριώδη ακτινοβολία, καθώς με την ηλικία μειώνεται η ικανότητα παραγωγής βιταμίνης D, με τους ενήλικες μέσης ηλικίας να έχουν το 66% του δυναμικού σε σύγκριση με τα παιδιά.
«Τα αποτελέσματα αυτά μπορούν να βοηθήσουν στη λήψη κατάλληλων μέτρων για την αντιστάθμιση πιθανής έλλειψης, όπως η ενημέρωση της ιατρικής κοινότητας για τη σκοπιμότητα αύξησης της πρόσληψης βιταμίνης D μέσω της διατροφής ή των συμπληρωμάτων», καταλήγει ο ερευνητής του Universitat Politècnica de València.
