Επιστήμονες του Τμήματος Βιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης θα λάβουν κύτταρα από το αίμα ή το δέρμα παιδιών που νοσούν από αταξία του Φρίντριχ προκειμένου να δημιουργήσουν στο εργαστήριο μικρά οργανοειδή, αντίγραφα των ιστών της καρδιάς και του νευρομυικού τους συστήματος.
Με τη βοήθεια της τεχνολογίας των επαγόμενων πολυδύναμων βλαστικών κυττάρων, αυτά τα οργανοειδή, μικρά συσσωματώματα από παλλόμενα κύτταρα όταν πρόκειται για καρδιά ή από τμήματα της σπονδυλικής στήλης στην περίπτωση του νευρομυικού συστήματος, θα αποτελέσουν αντίγραφα των οργάνων που πάσχουν και θα δοκιμαστούν σε αυτά πιθανές θεραπείες της νόσου, κάτι που είναι αδύνατον να γίνεται στους ίδιους τους ασθενείς με συνεχείς βιοψίες και δοκιμές στο περιβάλλον ενός νοσοκομείου.
«Δεν πρόκειται για επιστημονική φαντασία», εξήγησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Κώστας Χατζηστέργος, αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Γενετικής, Ανάπτυξης και Μοριακής Βιολογίας της Σχολής Βιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ). Ο ίδιος διευκρίνισε ότι ήδη στα εξειδικευμένα εργαστήρια του Τμήματος διενεργείται έρευνα στην οποία χρησιμοποιούνται τα πολυδύναμα βλαστοκύτταρα για σκοπούς αναγέννησης της καρδιάς μετά από καρδιακό επεισόδιο ή σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια. Για την περίπτωση της αταξίας Φρίντριχ, τα οργανοειδή που θα δημιουργηθούν από βλαστικά κύτταρα θα χρησιμοποιηθούν ως ένα είδος διαγνωστικής πλατφόρμας για τη δοκιμή θεραπειών που στοχεύουν σε μοριακούς μηχανισμούς.
Αντιμτώπιση του προβλήματος της εξάντλησης της ενέργειας των κυττάρων
Σύμφωνα με τον κ. Χατζηστέργο, η επιστημονική ομάδα δεν βαδίζει στα τυφλά καθώς θα προσπαθήσει να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της εξάντλησης της ενέργειας των κυττάρων που οδηγεί στην καταστροφή τους, με αποτέλεσμα οι ασθενείς που πάσχουν από τη νόσο να καθηλώνονται σε αναπηρική καρέκλα και να καταλήγουν μετά από χρόνια από καρδιακή ανεπάρκεια. Στο στάδιο, άλλωστε, που ακολουθεί τη λήψη των κυττάρων από το αίμα ή το δέρμα των παιδιών που νοσούν, οι επιστήμονες πρόκειται να επαναπρογραμματίσουν τα κύτταρα αυτά ώστε να «επιστρέψουν πίσω στο χρόνο» σε ηλικία εμβρύου 5 ή 6 ημερών, ανάλογη με το στάδιο της βλαστοκύστης, ώστε να τους δοθεί η κατεύθυνση να εξελιχθούν σε συγκεκριμένα οργανοειδή, μικρά αντίγραφα των οργάνων του ασθενή που πάσχουν. Η διαδικασία αυτή διαρκεί λίγους μήνες.
Σημειώνεται ότι η αταξία Φρίντριχ είναι ιδιαίτερα σπάνια, ωστόσο ενδημεί στις μεσογειακές χώρες. Με βάση τα στοιχεία του Ελληνικού Συλλόγου για την Αταξία του Φρίντριχ (www.HEFAA.org), στην Ελλάδα νοσούν εκατό παιδιά, ενώ υπάρχουν 25.000 ασθενείς σε όλο τον κόσμο. Για να εκδηλώσει, μάλιστα, κάποιος τη νόσο θα πρέπει να κληρονομήσει το ελαττωματικό γονίδιο και από τους δύο γονείς. Θεραπεία, μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει, ενώ η δημιουργία ενός θεραπευτικού σχήματος θεωρείται δύσκολη καθώς επηρεάζονται δύο πολύ διαφορετικοί ιστοί, όπως η καρδιά και το νευρικό σύστημα.
