Οι ελλείψεις φαρμάκων έχουν πάρει διαστάσεις ενός χρόνιου προβλήματος. Πλέον, φαίνεται ότι παγιώνεται ως ένα θέμα που ταλαιπωρεί τους πολίτες σε συνθήκες κανονικότητας.
Πριν από περίπου ένα χρόνο, ξεκίνησε η συζήτηση για τις ελλείψεις, χωρίς ωστόσο αυτό να προβληματίζει το υπουργείο Υγείας. Έπρεπε να φτάσει αρχές του 2023 για να παραχωρήσει συνέντευξη τύπου ο τότε υπουργός Θάνος Πλεύρης, μαζί με τους αρμόδιους φορείς, και να καθησυχάσει πως το πρόβλημα θα λυνόταν μέχρι τέλος Ιανουαρίου του 2023. Τελικά, αρχές Δεκεμβρίου του 2023 και με το πρόβλημα να συμπληρώνει σχεδόν έναν χρόνο, ο ΕΟΦ ενημέρωσε ότι 109 σκευάσματα είναι σε έλλειψη, ενώ τα 5 αφορούν εμβόλια για παιδιά.
Το θέμα μοιάζει να είναι άλυτο, αλλά η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Πολύ απλά δεν έχουν ακολουθηθεί οι προτάσεις των φαρμακοποιών, οι οποίες -σύμφωνα με τους ίδιους- θα ομαλοποιούσαν την κατάσταση. Η πρόταση των φαρμακοποιών είναι απλή και σαφής: οριζόντια απαγόρευση των παράλληλων εξαγωγών φαρμάκων. Οποιαδήποτε άλλη πρόταση μασκαρεύει το πρόβλημα και το βάζει κάτω από το χαλί. Άλλωστε, αυτό έχει αποδειχθεί το τελευταίο διάστημα. Οτιδήποτε έχει επιχειρηθεί να παρουσιαστεί ως λύση δεν έχει κάποιο αποτέλεσμα.
Επομένως, χωρίς ισχυρές πολιτικές πρωτοβουλίες και βούληση το θέμα θα συνεχίσει να ταλαιπωρεί ασθενείς και γονείς μικρών παιδιών, μέχρι κάποιος να πάρει την απόφαση στην Αριστοτέλους να πει «ως εδώ» και να προχωρήσει σε γενναίες ενέργειες που θα λύσουν ένα πρόβλημα που τείνει να γίνει συνήθεια.
Συνταγματική η απαγόρευση των παράλληλων εξαγωγών φαρμάκων
Η από 22.11.2022 πράξη του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων (ΕΟΦ), με την οποία απαγορεύθηκε προσωρινά η διακίνηση 75 φαρμακευτικών προϊόντων, είναι συμβατή με το Σύνταγμα και το ενωσιακό δίκαιο, σύμφωνα με απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, καθώς προέχει η επαρκής κάλυψη των αναγκών των ασθενών που βρίσκονται στον Ελλαδικό χώρο.
Ειδικότερα, στο ΣτΕ είχε προσφύγει ο Πανελλήνιος Σύλλογος Φαρμακοαποθηκαρίων και ζητούσε να ακυρωθεί η από 22.11.2022 πράξη του προέδρου του ΕΟΦ, με την οποία επιβλήθηκε προσωρινά απαγόρευση με παράλληλη εξαγωγή και ενδοκοινοτική διακίνηση 75 φαρμακευτικών σκευασμάτων.
Τώρα, το Δ΄ Τμήμα του ΣτΕ (πρόεδρος η αντιπρόεδρος Σπυριδούλα Χρυσικοπούλου και εισηγήτρια η Σύμβουλος Επικρατείας Όλγα Παπαδοπούλου), με την υπ΄ αριθμ. 2214/2023 απόφασή του απέρριψε την αίτηση του εν λόγω Συλλόγου.
Αναλυτικότερα, το ΣτΕ έκρινε ότι «οι κάτοχοι άδειας χονδρικής πώλησης φαρμάκων, στο πλαίσιο των υποχρεώσεων δημόσιας υπηρεσίας, οφείλουν να εξασφαλίζουν κατά πάντα χρόνο τον εφοδιασμό με τα κατάλληλα φαρμακευτικά προϊόντα των φαρμακείων και των άλλων προσώπων που διαθέτουν φάρμακα στο κοινό, ώστε να καλύπτονται με επάρκεια οι ανάγκες των ασθενών που βρίσκονται στην Ελληνική επικράτεια» και προσθέτουν:
«Η εξαγωγική δραστηριότητα των οικονομικών αυτών φορέων τελεί υπό τον όρο ότι, πάντως, διασφαλίζεται η άμεση διαθεσιμότητα των φαρμάκων στην εγχώρια αγορά, με δυνατότητα πρόσβασης των ασθενών στο κατάλληλο φάρμακο, και ότι δεν δημιουργείται θεραπευτικό κενό προς βλάβη της δημόσιας υγείας».
Παράλληλα, η απόφαση του ΣτΕ, αναφέρει, ότι σκοπός του ΕΟΦ είναι «η προστασία της δημόσιας υγείας με την διασφάλιση επαρκούς εφοδιασμού της αγοράς με τα κατάλληλα φαρμακευτικά προϊόντα, είναι αρμόδιος να λαμβάνει κάθε νόμιμο και προσήκον προληπτικό ή κατασταλτικό μέτρο για τον ομαλό εφοδιασμό της αγοράς και την αποφυγή ελλείψεων, προκειμένου να αποτρέπεται ο κίνδυνος αδυναμίας πρόσβασης των ασθενών στην ενδεδειγμένη φαρμακευτική αγωγή».
Ειδικότερα, σημειώνουν οι σύμβουλοι Επικρατείας, στον ΕΟΦ παρέχεται η δυνατότητα, κατ’ εκτίμηση των δεδομένων για τις συνθήκες εφοδιασμού της ελληνικής επικράτειας, να επιβάλλει για περιορισμένο χρονικό διάστημα απαγόρευση των εξαγωγών συγκεκριμένων προϊόντων από την Ελληνική επικράτεια, είτε προς τρίτες χώρες, είτε και στο πλαίσιο της «ενδοκοινοτικής διακίνησης».
Τέλος, αποφάνθηκαν οι σύμβουλοι Επικρατείας ότι ο νόμος 1316/1983 για την οργάνωση και αρμοδιότητες του ΕΟΦ δεν αντίκειται ούτε στο Σύνταγμα, ούτε στο δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
