Ιός του Δυτικού Νείλου: Υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος αυτό το καλοκαίρι;

Τετάρτη, 26/06/2024 - 17:45

Το καλοκαίρι είναι εδώ και μαζί του τα φοβερά κουνούπια. Τα τελευταία χρόνια έχουν εκδηλωθεί κρούσματα του ιού του Δυτικού Νείλου.

Γνωστός από τότε που περιγράφηκε το πρώτο κρούσμα στην Ουγκάντα το 1937, ο ιός του Δυτικού Νείλου ή WNV έχει πλέον φτάσει σε όλες τις ηπείρους εκτός από την Ανταρκτική.

«Τα πτηνά αποτελούν την κύρια επιδημιολογική δεξαμενή αυτής της ζωονόσου και παίζουν σημαντικό ρόλο στη διάδοση του ιού μεταξύ διαφορετικών γεωγραφικών περιοχών, με τις υγρές περιοχές, όπως τα δέλτα ποταμών, τις βαλτώδεις περιοχές ή τις λίμνες με αφθονία μεταναστευτικών πτηνών και κουνουπιών, να αποτελούν το βέλτιστο περιβάλλον για την εξάπλωσή του», εξηγεί στο CuídatePlus η Ana Vázquez, ερευνήτρια στο Εθνικό Κέντρο Μικροβιολογίας του ISCIII.

Από τις αρχές του 21ου αιώνα, ο ιός του Δυτικού Νείλου ενδημεί σε περιοχές της Ευρώπης, όπως η Ισπανία, η Ιταλία και η Ελλάδα.

Μετάδοση στον άνθρωπο

Εάν τα πτηνά αποτελούν τη δεξαμενή του ιού, πώς μολύνονται οι άνθρωποι; Μέσω του τσιμπήματος ενός εντόμου. Πρόκειται για το κοινό κουνούπι, του γένους Culex. Μεταδίδει τον ιό τρεφόμενο με μολυσμένα πτηνά. «Το κουνούπι είναι ενεργό κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, ανάλογα με το έτος, όταν συγκεντρώνονται τα κρούσματα», λέει ο Ντιέγκο Γκαρσία, εκπρόσωπος της Ισπανικής Εταιρείας Λοιμωδών Νοσημάτων και Κλινικής Μικροβιολογίας (Seimc.).

Ο Χάνκο προσθέτει ότι «έχουν περιγραφεί και άλλοι μηχανισμοί μετάδοσης: με μετάγγιση ή μεταμόσχευση, διαπλακουντιακή οδός και τυχαία έκθεση», αλλά οι οδοί αυτές δεν είναι συνήθως οι πιο συνηθισμένες. Η Garcia προσθέτει ότι «πρέπει πάντα να περάσει από το κουνούπι για να υπάρξει μετάδοση σε ανθρώπους που βρίσκονται σε κοντινή απόσταση».

Συμπτώματα

Το 80-85% των περιπτώσεων περνά ασυμπτωματικά ή με ήπια συμπτώματα κρυολογήματος. Οι υπόλοιποι θα έχουν μια γενική συμπτωματολογία που μπορεί να αντιστοιχεί στα συμπτώματα οποιουδήποτε ιού:

Πυρετός.
Πόνος στις αρθρώσεις και στα μάτια.
Πονοκέφαλος.
Εξάνθημα (δερματικό εξάνθημα).
Κόπωση

Σε λιγότερο από το 1% των περιπτώσεων μπορεί να εμφανιστούν νευρολογικά συμπτώματα που επηρεάζουν το κεντρικό νευρικό σύστημα, ιδίως σε ανοσοκατασταλμένους ή ηλικιωμένους ασθενείς, προσθέτει η Garcia.

Η νευρολογική συμμετοχή μπορεί να εμφανιστεί ως μηνιγγίτιδα, εγκεφαλίτιδα ή χαλαρή παράλυση, με την εγκεφαλίτιδα να είναι πιο συχνή από τη μηνιγγίτιδα. Σύμφωνα με τον Hancco, «η χαλαρή παράλυση έχει αναγνωριστεί ως σχετικά συχνή κλινική εικόνα σε υγιείς νέους. Μπορεί επίσης να υπάρχει συμμετοχή του πεπτικού συστήματος. Έχουν επίσης αναφερθεί, αν και σπάνια, μυοκαρδίτιδα, παγκρεατίτιδα και πλήρης ηπατίτιδα. Αυτές οι επιπλοκές μπορεί να είναι θανατηφόρες (σε περίπου 10% των νευρολογικών μορφών) και είναι συχνότερες σε άτομα άνω των 50 ετών και σε άτομα που έχουν λάβει μεταμόσχευση».

Τι πρέπει να κάνω εάν με έχει τσιμπήσει κουνούπι;

Η νόσος μπορεί να μεταδοθεί σε περιοχές υψηλού κινδύνου - υγροβιότοπους όπου συνυπάρχουν πτηνά και κουνούπια. Επομένως, εάν υπάρχουν συμπτώματα και πυρετός, το άτομο που έχει τσιμπηθεί θα πρέπει να μεταβεί σε ένα κέντρο υγείας. Ωστόσο, ο Hancco καλεί σε ψυχραιμία: «μόνο ένας στους 100 ανθρώπους εμφανίζει νευρολογικά συμπτώματα».

Δεν υπάρχει θεραπεία ή θεραπεία για τη νόσο. Ο ιός του Δυτικού Νείλου προσβάλλει επίσης τα άλογα, για τα οποία υπάρχει εμβόλιο.

Πώς να μειώσετε τη μετάδοση του ιού του Δυτικού Νείλου

Οι Vázquez και Hancco μας δίνουν ορισμένα προληπτικά μέτρα για να μειώσουμε τον αριθμό των τσιμπημάτων των εντόμων και να μειώσουμε την περιοχή επιρροής τους.

Αποφύγετε τα τσιμπήματα κουνουπιών με ατομικά μέτρα προστασίας (χρήση μακρύ μανικιού και παντελονιού, κάλτσες και αποτελεσματικά απωθητικά), ιδίως αργά το απόγευμα.
Χρήση κουνουπιέρας σε πόρτες και παράθυρα.
Έλεγχος των φορέων με τη χρήση βιοκτόνων για την καταστροφή των προνυμφών τους και με τη μείωση των επιφανειών όπου ευνοείται η ανάπτυξη των κουνουπιών (δοχεία όπου συσσωρεύεται νερό, κήποι και χώροι πρασίνου οικισμών κοντά στα σπίτια, διαρροές, λακκούβες, απορρίμματα κ.λπ.)
Προσέξτε τα αντλιοστάσια με δεξαμενές πόσιμου νερού ή για την υποδοχή λυμάτων, τα πλημμυρισμένα δάπεδα κάτω από τα κτίρια κ.λπ.
Αφήστε το φως σβηστό εάν το παράθυρο είναι ανοιχτό: τα κουνούπια έρχονται στο φως.
Σε εξωτερικούς χώρους, προσπαθήστε να μείνετε μακριά από περιοχές όπου υπάρχουν ανεπεξέργαστα στάσιμα νερά (μη χλωριωμένα νερά), όπως μάντρες ελαστικών, σιντριβάνια, πισίνες, λίμνες, πλυντήρια, τρύπες δέντρων κ.λπ.
Σε περίπτωση χρήσης εντομοκτόνων ψεκασμών, οι χώροι πρέπει να αερίζονται καλά. Οι ουσίες αυτές πρέπει να είναι καταχωρημένες για οικιακή χρήση. Τα ηλεκτρικά αντικουνουπικά θα πρέπει να χρησιμοποιούνται πάντα με ανοιχτά παράθυρα (τουλάχιστον όταν διανυκτερεύετε στο δωμάτιο).
Είναι σημαντικό να μην διατηρείτε μέσα στο σπίτι δοχεία (γλάστρες, παιχνίδια, κουβάδες κ.λπ.) που μπορούν να συσσωρεύσουν νερό και, αν χρειαστεί, να τα αδειάζετε τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα. Εάν δεν είναι δυνατόν να αποφευχθεί το άδειασμα ή η προστασία, όπως στην περίπτωση των λιμνών, των πισινών ή των διακοσμητικών σιντριβανιών, η αναπαραγωγή μπορεί να ελεγχθεί με μεθόδους χλωρίωσης του νερού ή με την εισαγωγή ψαριών που τρέφονται με αυγά και προνύμφες.
Στην περίπτωση των κτηνοτροφικών μονάδων, η επαγρύπνηση είναι πολύ σημαντική, καθώς και η αποφυγή νερού από λακκούβες σε διαδρομές οχημάτων ή δρόμους, διαρροές νερού από βρύσες ή σωλήνες, διαρροές από ποτίστρες κ.λπ.

Εξέλιξη της μετάδοσης

Στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική έχουν εκδηλωθεί επιδημικά κρούσματα τα τελευταία χρόνια, εξηγεί ο Vázquez, «αποτελώντας μια αναδυόμενη απειλή για τη δημόσια υγεία και την υγεία των ζώων στις περιοχές αυτές. Αυτό παρατηρήθηκε και στην Ισπανία, με τη μεγαλύτερη επιδημία στον άνθρωπο να έχει εντοπιστεί το 2020 -στην περιοχή Doñana- και έκτοτε καταγράφονται κρούσματα ετησίως, τα οποία εντοπίζονται σε περιοχές όπου δεν είχε βρεθεί ποτέ πριν».

Σύμφωνα με τον Γκαρσία, πέρυσι (2023) αναφέρθηκαν λιγότερα κρούσματα, αλλά υπήρξε μεγαλύτερος αριθμός εντοπισμών, γεγονός που μας κάνει να πιστεύουμε ότι αυτό το είδος της λοίμωξης θα αυξηθεί. Ωστόσο, όταν αρχίζουν να εμφανίζονται αυτού του είδους οι «λοιμώξεις, η διαγνωστική υποψία δεν είναι αρχικά υψηλή». Ο Vázquez συμφωνεί: «Μεταξύ των παραγόντων που συμβάλλουν στην αύξηση του κινδύνου εξάπλωσης της νόσου αυτής είναι οι καλύτερες κλιματολογικές συνθήκες, η αφθονία των φορέων που έρχονται σε επαφή με πτηνά και ανθρώπους και η παρουσία μολυσμένων μεταναστευτικών πτηνών».

Ο Hancco προσθέτει ότι τα κρούσματα έχουν μέχρι στιγμής συγκεντρωθεί σε ορισμένες κρίσιμες περιοχές: στη Σεβίλλη, γύρω από τον πυρήνα Coria del Río και La Puebla del Río (52,5% το 2020 και 50% το 2021), και στην περιοχή Cádiz στο Vejer de la Frontera (36,4% το 2020 και 33,3% το 2022).

Η επιτήρηση στα πτηνά, τα ιπποειδή και τα κουνούπια διεξάγεται από το 2007 για την ανάλυση της παρουσίας της νόσου. «Η επιτήρηση των κουνουπιών επικεντρώνεται στην ταυτοποίηση των εντόμων που συλλαμβάνονται με παγίδες για να δούμε την κατανομή και την εποχή δραστηριότητας των αρμόδιων ειδών, καθώς και στην ανάλυση με PCR της παρουσίας του ιού», καταλήγει ο Vázquez.

Όσον αφορά τον κίνδυνο για τη φετινή περίοδο, σύμφωνα με την έκθεση ταχείας εκτίμησης κινδύνου του Κέντρου Συντονισμού Εκτάκτων Αναγκών και Καταστάσεων Υγείας (CCAES), «λαμβάνοντας υπόψη την πιθανότητα μετάδοσης και τον αντίκτυπο της νόσου, είναι μέτριος σε περιοχές όπου έχουν εντοπιστεί κρούσματα μολυσμένων ιπποειδών, πτηνών ή κουνουπιών και/ή κρούσματα στον άνθρωπο αυτή την περίοδο ή σε προηγούμενες περιόδους. Ο κίνδυνος αυτός διατηρείται κατά την περίοδο της μεγαλύτερης δραστηριότητας των φορέων, από τον Μάιο έως τον Νοέμβριο, ενώ είναι υψηλότερος κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και του φθινοπώρου. Εκτός αυτής της περιόδου, ο κίνδυνος είναι πολύ χαμηλός σε όλη την επικράτεια».