Aπό την Πέμπτη 13 Ιουνίου έως την Κυριακή 16 Ιουνίου πραγματοποιήθηκε στη Μαδρίτη το ετήσιο Ευρωπαϊκό Αιματολογικό Συνέδριο, η μεγαλύτερη επιστημονική συνάντηση στην Ευρώπη που αφορά την αιματολογία.
Ιδιαίτερα ενεργή ήταν η συμμετοχή της Αιματολογικής Μονάδας και της Μονάδας των Πλασματοκυτταρικών Δυσκρασιών της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ (Νοσοκομείο Αλεξάνδρα), υπό τη Διεύθυνση του Καθηγητή Θάνου Δημόπουλου (τ. Πρύτανης ΕΚΠΑ), με 2 προφορικές ανακοινώσεις, 9 αναρτημένες ανακοινώσεις συνολικά και 2 προεδρεία σε σημαντικές συνεδρίες.
Ο Καθηγητής Θάνος Δημόπουλος, παρουσίασε στη συνεδρία των late-breaking abstracts τα δεδομένα της πολυκεντρικής τυχαιοποιημένης μελέτης φάσης 3, DREAM-8, η οποία αξιολόγησε την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα της μαφοντοτινικής μπελαταμπάμπης (belantamab-mafodotin) με πομαλιδομίδη (BPd) έναντι του συνδυασμού πομαλιδομίδης-βορτεζομίμπης-δεξαμεθαζόνης (PVd) σε ασθενείς με υποτροπιάζον/ανθεκτικό πολλαπλούν μυέλωμα οι οποίοι έχουν λάβει τουλάχιστον 1 προηγούμενη γραμμή θεραπείας.
Εντάχθηκαν συνολικά 302 ασθενείς, και στο σκέλος του BPd παρατηρήθηκε σημαντική υπεροχή όσον αφορά τον κίνδυνο υποτροπής της νόσου ή θανάτου και το βάθος και τη διάρκεια των ανταποκρίσεων. Συμμετείχε επίσης ως πρώτος συγγραφέας σε 2 αναρτημένες ανακοινώσεις άλλων δύο μεγάλων τυχαιοποιημένων κλινικών μελετών. Παρουσίασε την τελική ανάλυση των δεδομένων συνολικής επιβίωσης της μελέτης TOURMALINE-MM3, μιας διπλής τυφλής τυχαιοποιημένης μελέτης φάσης 3, σε ασθενείς με νέα διάγνωση πολλαπλούν μυελώματος, οι οποίοι αφού υποβλήθηκαν σε αυτόλογη μεταμόσχευση αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων, τυχαιοποιήθηκαν να λάβουν τον αναστολέα πρωτεασώματος, ιξαζομίμπη, έναντι εικονικού φαρμάκου.
Συνδυασμένη θεραπεία με βορτεζομίδη, δεξαμεθαζόνη και λεναλιδομίδη
Επίσης παρουσίασε τα δεδομένα της υποανάλυσης της τυχαιοποιημένης μελέτης φάσης 3, PERSEUS, στην οποία μετείχαν 709 ασθενείς με νεοδιαγνωσθέν συμπτωματικό πολλαπλούν μυέλωμα, οι οποίοι ήταν υποψήφιοι για μεγαθεραπεία με αυτόλογη μεταμόσχευση αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων και οι οποίοι τυχαιοποιήθηκαν να λάβουν την καθιερωμένη θεραπευτική αγωγή που συνίσταται (συνδυασμός βορτεζομίδης, δεξαμεθαζόνης, λεναλιδομίδης) ως θεραπεία εφόδου προ της μεταμόσχευσης, ακολουθούμενη από θεραπευτική αγωγή συντήρησης με λεναλιδομίδη έναντι της παραπάνω θεραπευτικής αγωγής με την προσθήκη του μονοκλωνικού αντισώματος δαρατουμουμάμπη.
Τα αποτελέσματα της μελέτης αυτής, δημοσιεύτηκαν στο New England Journal of Medicine και υποανάλυση που παρουσιάστηκε στο ΕΗΑ αφορά την αποτελεσματικότητα του τετραπλού συνδυασμού, με βάση τον κυτταρογενετικό προφίλ/κίνδυνο των ασθενών. Φαίνεται λοιπόν, πως η προσθήκη της δαρατουμουμάμπης στον καθιερωμένο τριπλό συνδυασμό και στη συνέχεια στην λεναλιδομίδη ως θεραπεία συντήρησης, έχει σημαντικό όφελος όσον αφορά το βάθος και τη διάρκεια των ανταποκρίσεων αλλά και την επιβίωση ελεύθερη υποτροπής νόσου, ανερξάρτητα από το κυτταρογενετικό προφίλ κινδύνου των ασθενών.
Συνδυασμός ισατουξιμάμπης, πομαλιδομίδης και δεξαμεθαζόνης, σε ασθενείς με πολλαπλούν μυέλωμα
Ο Καθηγητής Ευάγγελος Τέρπος συμμετείχε επίσης ως πρώτος συγγραφέας σε 3 προφορικές ανακοινώσεις κλινικών μελετών σε ασθενείς με Πολλαπλούν Μυέλωμα. Ανακοινώθηκαν τα δεδομένα από τη μελέτη φάσης 3 η οποία αξιολόγησε την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια του συνδυασμού της ισατουξιμάμπης, ενός μονοκλωνικού αντισώματος έναντι του cd38, με βορτεζομίδη, δεξαμεθαζόνη και κυκλοφωσφαμίδη ακολουθούμενη στη συνέχεια από θεραπεία συντήρησης με ισατουξιμάμπη, σε ασθενείς με νέα διάγνωση πολλαπλούν μυελώματος και σοβαρού βαθμού νεφρική ανεπάρκεια.
Τα πρωταρχικά δεδομένα της μελέτης, σε έναν αριθμό 43 ασθενών, με ένα διάμεσο διάστημα παρακολούθησης 5.2 μηνών, δείχνουν πως ο συνδυασμός είναι ασφαλής και οδηγεί σε αιματολογικές και νεφρικές ανταποκρίσεις στον πληθυσμό αυτό. Μια ακόμη προοπτική μελέτη φάσης 2 αξιολογεί τον συνδυασμό ισατουξιμάμπης, πομαλιδομίδης και δεξαμεθαζόνης, σε ασθενείς με πολλαπλούν μυέλωμα στην πρώτη υποτροπή οι οποίοι έχουν εκτεθεί σε έναν αναστολέα πρωτεασώματος και έναν ανοσοτροποιητικό παράγοντα. Σε ένα διάμεσο διάστημα παρακολούθησης, σε 30 ασθενείς, τα προκαταρκτικά δεδομένα που παρουσιάστηκαν ανέδειξαν ένα αναμενόμενο προφίλ τοξικότητας και με υψηλά ποσοστά γρήγορων ανταποκρίσεων. Αναμένονται φυσικά και τα ώριμα δεδομένα της μελέτης.
Ανακοινώθηκαν επίσης δεδομένα που αφορούν τη χρήση ερωτηματολογίων αξιολόγησης της οφθαλμικής τοξικότητας σε ασθενείς που λαμβάνουν μαφοντοτινική μπελαταμπάμπη. Η χορήγηση του φαρμάκου αυτού σχετίζεται με σημαντικά ποσοστά οφθαλμικής τοξικότητας (μείωση της οπτικής οξύτητας και κερατοπάθεια) η οποία απαιτεί συχνή αξιολόγηση από οφθαλμίατρο για να τροποποιείται το δοσολογικό σχήμα του φαρμάκου.
Η αξιολόγηση του ερωτηματολογίου έγινε στα πλαίσια της μελέτης φάσης 1/1 BelaRd, μιας μελέτης για το συδυασμό μαφοντοτινικής μπελαταμπάμπης, λεναλιδομίδης και δεξαμεθαζόνης σε ασθενείς με νέα διάγνωση πολλαπλού μυελώματος που δεν είναι επιλέξιμοι για αυτόλογη μεταμόσχευση. Παρουσιάστηκαν τα πρωταρχικά δεδομένα από την εφαρμογή του ερωτηματολογίου αυτού, τα οποία δείχνουν πως το εργαλείο αυτό είναι ασφαλές και αποτελεσματικό στο να καθοδηγεί τροποποιήσεις στο δοσολογικό σχήμα.
Νεότερες κυτταρικές θεραπείες Τ-λεμφοκυττάτων
Ο Καθηγητής Ευστάθιος Καστρίτης προέδρευσε τη συνεδρία που αφορούσε στις νεότερες κυτταρικές θεραπείες Τ-λεμφοκυττάτων που φέρουν χιμαιρικό Τ υποδοχέα (CAR-T cells) σε ασθενείς με πολλαπλούν μυέλωμα. Συμμετείχε επίσης ως πρώτος συγγραφέας σε 3 αναρτημένες ανακοινώσεις. Παρουσιάστηκαν τα δεδομένα από τη μελέτη EMN22, μια μελέτη φάσης 2 σε ασθενείς με AL συστηματική αμυλοείδωση και Mayo stage 3B καρδιακή συμμετοχή, οι οποίοι έλαβαν μονοθεραπεία με δαρατουμουμάμπη.
Σε αυτόν τον πληθυσμό πολύ υψηλού κινδύνου με ιδιαίτερα δυσμενείς εκβάσεις, η θεραπεία αυτή οδήγησε σε βελτιωμένη συνολική επιβίωση και ποσοστό εξάμηνης συνολικής επιβίωσης καθώς και σε βαθιές αιματολογικές υφέσεις και καρδιακές ανταποκρίσεις μεγάλης διάρκειας. Το προφίλ ασφαλείας του φαρμάκου φάνηκε επίσης σε μεγάλο βαθμό καλά ανεκτό για τον αυτόν τον ιδιαίτερα ευπαθή πληθυσμό.
Παρουσιάστηκαν αντίστοιχα και τα αποτελέσματα από τη μελέτη φάσης 2 που αξιολόγησε την ασφάλεια και την απολεσματικότητα της μαφοντοτινικής μπελαταμπάμπης σε ασθενείς με πρωτοπαθή συστηματική AL αμυλοείδωση στην υποτροπή. Η θεραπεία αυτή είναι αποτελεσματική στους ασθενείς αυτούς, χωρίς μη-αναμενόμενη τοξικότητα και θα μπορούσε να αποτελεί μια θεραπευτική επιλογή στους ασθενείς αυτούς.
Τέλος, αναρτήθηκαν δεδομένα από την Βαλκανική Ομάδα Μελέτης του Μυελώματος που αφορούν την προγνωστική σημασία της διαμετάθεσης t(11;14) σε ασθενείς με νέα διάγνωση πολλαπλού μυελώματος. Σε δεδομένα από 2132 ασθενείς φάνηκε πως οι ασθενείς με t(11;14) αποτελούν μια ομάδα ασθενών με ιδιαίτερα κλινικά χαρακτηριστικά των οποίων όμως η επιβίωση δεν είναι δυσμενέστερη των ασθενών χωρίς κυτταρογενετικά υψηλού κινδύνου αλλά η οποία εξαρτάται σε ένα βαθμό από την επιλογή θεραπείας. Η χορήγηση μονοθεραπείας με ανοσοτροποποιητικό παράγοντα δεν φαίνεται να είναι επαρκής, ενώ οι αναστολείς πρωτεασώματος επιτρέπουν παρόμοιες εκβάσεις με τους ασθενείς που δεν φέρουν τη διαμετάθεση αυτή.
Παρουσιάστηκαν επίσης από τον Δρ. Ιωάννη Κωστόπουλο και την Καθηγήτρια Ουρανία Τσιτσιλώνη της Μονάδα Κυτταρομετρίας Ροής του Τμήματος Βιολογίας σε συνεργασία με το Τμήμα Πλασματοκυτταρικών Δυσκρασιών της Θεραπευτικής Κλινικής δεδομένα για τον ρόλο των κυκλοφορούντων πλασματοκυττάρων σε ασθενείς με πρωτοπαθή συστηματική AL αμυλοείδωση.
Νέα ερευνητικά δεδομένα για το γονιδιακό προφίλ ασθενών με IgM μονοκλωνική γαμμαπάθεια
Η μετα-διδακτορική επιστημονική συνεργάτης του τμήματος, Τίνα Μπαγκρατούνι, παρουσίασε σε προφορική ανακοίνωση νέα ερευνητικά δεδομένα για το γονιδιακό προφίλ ασθενών με IgM μονοκλωνική γαμμαπάθεια αδιευκρίνιστης σημασίας καθώς και τα γονιδιακά χαρακτηριστικά των ασθενών με ασυμπτωματική Μακροσφαιριναμία του Waldestrom οι οποίοι θα αποκτήσουν συμπτωματική νόσο.
Η Δρ. Μπαγκρατούνι συμμετείχε επίσης στο προεδρείο της συνεδρίας στην οποία παρουσιάστηκαν τα νεότερα δεδομένα της επίδρασης των Τ-λεμφοκυττάρων σε Τ-κυτταρικές θεραπείες σε ασθενείς με Χρόνια Λεμφοκυτταρική Λευχαιμία και Πολλαπλούν Μυέλωμα. Επιπλέον, από τη Θεραπευτική Κλινική, συμμετείχαν στο Συνέδριο παρουσιάζοντας ανηρτημένες ανακοινώσεις η Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Μαρία Γαβριατοπούλου, η Επιστημονική Συνεργάτης της Θεραπευτικής Κλινικής Δρ. Δέσποινα Φωτίου, ο Επιστημονικός Συνεργάτης της Θεραπευτικής Κλινικής Δρ. Νίκος Κανέλιας και η ειδικευόμενη στην αιματολογία Φωτεινή Θεοδωρακάκου.
Τέλος, στο EHA του 2024 ανακοινώθηκαν τα νέα μέλη του 11μελούς Διοικητικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Αιματολογικής Εταιρείας. H εκλογή του Καθηγητή Ευάγγελου Τέρπου στη θέση αυτή, με καθήκοντα τα οποία θα διατελέσει από το 2024 έως το 2028, αποτελεί μεγάλη τιμή για το ΕΚΠΑ και για όλη την Ελληνική Αιματολογική κοινότητα.
