Αλτσχάιμερ: Οι υπέρηχοι κέρδισαν τη μάχη στον εγκέφαλο - «Πλησιάζουμε» λένε οι επιστήμονες

Δευτέρα, 15/01/2024 - 06:40

Νέα μελέτη κατά του Αλτσχάιμερ. Όλα δείχνουν ότι οδεύουμε σε νέα θεραπεία.

Συγκλονίζουν τα ευχάριστα νέα που έρχονται από τους ερευνητές στο Ινστιτούτο Νευροεπιστημών Rockefeller του Πανεπιστημίου της Δυτικής Βιρτζίνια σύμφωνα με τους οποίους χρησιμοποιώντας εστιασμένο υπέρηχο για να ανοίξουν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, βελτιώθηκε η παροχή μιας νέας θεραπείας κατά του Αλτσχάιμερ και επιτάχυνε την εκκαθάριση των κολλωδών πλακών που πιστεύεται ότι συμβάλλουν σε ορισμένα από τα γνωστικά προβλήματα και τα προβλήματα μνήμης σε άτομα με Αλτσχάιμερ κατά 32%.

Όπως αναλύει σε εκτενές του άρθρο - ανάλυση το MIT, στη μελέτη της Δυτικής Βιρτζίνια, τρία άτομα με ήπια νόσο Αλτσχάιμερ έλαβαν μηνιαίες δόσεις aducanumab, ένα εργαστηριακό αντίσωμα που χορηγείται μέσω IV. Αυτό το φάρμακο, που εγκρίθηκε για πρώτη φορά το 2021, βοηθά στην απομάκρυνση του βήτα-αμυλοειδούς, ενός θραύσματος πρωτεΐνης που συσσωρεύεται στους εγκεφάλους των ατόμων με νόσο του Αλτσχάιμερ. (Σημειώστε ότι η έγκριση του φαρμάκου ήταν αμφιλεγόμενη και δεν είναι ακόμα σαφές εάν επιβραδύνει την εξέλιξη της νόσου). Μετά την έγχυση, οι ερευνητές αντιμετώπισαν συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου των ασθενών με εστιασμένο υπέρηχο, αλλά μόνο στη μία πλευρά. Αυτό τους επέτρεψε να χρησιμοποιήσουν το άλλο μισό του εγκεφάλου ως έλεγχο. Οι σαρώσεις PET αποκάλυψαν μεγαλύτερη μείωση στις πλάκες αμυλοειδούς στις περιοχές που υποβλήθηκαν σε θεραπεία με υπερήχους από ό,τι στις ίδιες περιοχές στην πλευρά του εγκεφάλου που δεν υποβλήθηκε σε θεραπεία, υποδηλώνοντας ότι μεγαλύτερο μέρος του αντισώματος εισχωρούσε στον εγκέφαλο στην υπό θεραπεία πλευρά.

Το aducanumab «καθάρισε» τις πλάκες χωρίς υπερηχογράφημα, αλλά χρειάζεται πολύς χρόνος, ίσως εν μέρει επειδή το αντίσωμα δυσκολεύεται να εισέλθει στον εγκέφαλο, σημειώνουν οι επιστήμονες. «Αντί να χρησιμοποιούμε τη θεραπεία ενδοφλέβια για 18 έως 24 μήνες για να δούμε τη μείωση της πλάκας, θέλουμε να δούμε αν μπορούμε να επιτύχουμε αυτή τη μείωση σε λίγους μήνες», λέει ο Ali Rezai, νευροχειρουργός στο Πανεπιστήμιο Rockefeller Neuroscience Institute της Δυτικής Βιρτζίνια και συγγραφέας της νέας μελέτης. Η μείωση του χρόνου που απαιτείται για να καθαριστούν αυτές οι πλάκες μπορεί να βοηθήσει στην επιβράδυνση της απώλειας μνήμης και των γνωστικών προβλημάτων που καθορίζουν την ασθένεια.

Κύματα υπερήχων

Η συσκευή που χρησιμοποιείται για τη στόχευση και την παράδοση των κυμάτων υπερήχων, που αναπτύχθηκε από μια εταιρεία που ονομάζεται Insightec, αποτελείται από μια μηχανή μαγνητικής τομογραφίας και ένα κράνος με μορφοτροπείς υπερήχων. Είναι εγκεκριμένο από τον FDA, αλλά για έναν εντελώς διαφορετικό σκοπό: να βοηθήσει να σταματήσει ο τρόμος σε άτομα με Πάρκινσον δημιουργώντας βλάβες στον εγκέφαλο. «Για να ανοίξουμε τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, κάνουμε ενδοφλέβια ένεση στα άτομα με μικροφυσαλίδες», λέει ο Rezai. Αυτές οι μικροσκοπικές φυσαλίδες αερίου, που χρησιμοποιούνται συνήθως ως παράγοντας αντίθεσης, ταξιδεύουν μέσω της κυκλοφορίας του αίματος. Χρησιμοποιώντας τη μαγνητική τομογραφία, οι ερευνητές μπορούν να στοχεύσουν τα κύματα υπερήχων σε πολύ συγκεκριμένα μέρη του εγκεφάλου «με ακρίβεια χιλιοστού», προσθέτει ο Rezai. Όταν τα κύματα χτυπούν τις μικροφυσαλίδες, οι φυσαλίδες αρχίζουν να διαστέλλονται και να συστέλλονται, σπρώχνοντας φυσικά τα σφιχτά συσκευασμένα κύτταρα που επενδύουν τα τριχοειδή αγγεία του εγκεφάλου. «Αυτό το προσωρινό άνοιγμα μπορεί να διαρκέσει έως και 48 ώρες, πράγμα που σημαίνει ότι κατά τη διάρκεια αυτών των 48 ωρών, μπορείτε να έχετε αυξημένη διείσδυση στον εγκέφαλο των θεραπειών και των φαρμάκων», πρόσθεσε.

Ο εστιασμένος υπέρηχος έχει διερευνηθεί ως μέθοδος για το άνοιγμα του αιματοεγκεφαλικού φραγμού εδώ και χρόνια. Αλλά αυτή είναι η πρώτη φορά που συνδυάστηκε με θεραπεία για το Αλτσχάιμερ και δοκιμάστηκε σε ανθρώπους.

Η μελέτη απόδειξης της ιδέας ήταν πολύ μικρή για να εξεταστεί η αποτελεσματικότητα, αλλά ο Rezai και η ομάδα του σχεδιάζουν να συνεχίσουν το έργο τους. Το επόμενο βήμα είναι η επανάληψη της μελέτης σε πέντε άτομα με ένα από τα νεότερα αντισώματα κατά του αμυλοειδούς, το lecanemab. Όχι μόνο αυτό το φάρμακο καθαρίζει την πλάκα, αλλά μια μελέτη έδειξε ότι επιβράδυνε την εξέλιξη της νόσου κατά περίπου 30% μετά από 18 μήνες θεραπείας σε ασθενείς με πρώιμα συμπτώματα Αλτσχάιμερ.

Πρόκειται για άλμα της επιστήμης και σημαντική πρόοδο κατά της νόσου Αλτσχάιμερ που ταλαιπωρεί εκατομμύρια πολίτες στον κόσμο.

Συναρπαστικά νέα - Οι δηλώσεις

Ο Άιχμαν, ο οποίος επίσης εργάζεται για τη διατάραξη του αιματοεγκεφαλικού φραγμού, λέει ότι τα νέα αποτελέσματα με τη χρήση εστιασμένων υπερήχων είναι συναρπαστικά. Αλλά αναρωτιέται για τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα της τεχνικής. «Υποθέτω ότι μένει να φανεί εάν με την πάροδο του χρόνου, μετά από επαναλαμβανόμενη χρήση, αυτό θα ήταν επιβλαβές για τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό», λέει.

Άλλες στρατηγικές για το άνοιγμα του αιματοεγκεφαλικού φραγμού φαίνονται επίσης ελπιδοφόρες. Αντί να σπρώχνει μηχανικά το φράγμα, η Roche (φαρμακευτική εταιρεία), έχει αναπτύξει μια τεχνολογία που ονομάζεται «Brainshuttle» που μεταφέρει φάρμακα σε αυτό δεσμεύοντας τους υποδοχείς στα κύτταρα που επενδύουν τα τοιχώματα των αγγείων.

Η εταιρεία έχει συνδέσει το Brainshuttle με το δικό της αντι-αμυλοειδές αντίσωμα, το gantenerumab, και το δοκιμάζει σε 44 άτομα με Αλτσχάιμερ. Σε ένα συνέδριο τον περασμένο Οκτώβριο, οι ερευνητές παρουσίασαν τα αρχικά αποτελέσματα. Η υψηλότερη δόση εξάλειψε εντελώς την πλάκα σε τρεις από τους τέσσερις συμμετέχοντες. Η εταιρεία βιοτεχνολογίας Denali Therapeutics εργάζεται σε μια παρόμοια στρατηγική για την αντιμετώπιση της νόσου του Πάρκινσον και άλλων νευροεκφυλιστικών ασθενειών.

Ο Άιχμαν επεξεργάζεται, ωστόσο, μια διαφορετική στρατηγική. Η ομάδα του δοκιμάζει ένα αντίσωμα που συνδέεται με έναν υποδοχέα που είναι σημαντικός για τη διατήρηση της ακεραιότητας του αιματοεγκεφαλικού φραγμού. Μπλοκάροντας αυτόν τον υποδοχέα, μπορούν να χαλαρώσουν προσωρινά τις συνδέσεις μεταξύ των κυττάρων, τουλάχιστον σε ποντίκια εργαστηρίου.

Άλλες ομάδες στοχεύουν διαφορετικούς υποδοχείς, εξερευνούν διάφορους ιικούς φορείς ή αναπτύσσουν νανοσωματίδια που μπορούν να γλιστρήσουν στον εγκέφαλο.

Όλες αυτές οι στρατηγικές θα έχουν διαφορετικά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα και δεν είναι ακόμη σαφές ποια θα είναι η ασφαλέστερη και αποτελεσματικότερη. Αλλά ο Άιχμαν πιστεύει ότι κάποια στρατηγική είναι πιθανό να εγκριθεί τα επόμενα χρόνια: «Πραγματικά πλησιάζουμε».

Τεχνικές για το άνοιγμα του αιματοεγκεφαλικού φραγμού θα μπορούσαν να είναι χρήσιμες σε μια ολόκληρη σειρά ασθενειών - το Αλτσχάιμερ, αλλά και τη νόσο του Πάρκινσον, το ALS και τους όγκους του εγκεφάλου. «Αυτό ανοίγει πραγματικά μια ολόκληρη σειρά από πιθανές ευκαιρίες», λέει ο Rezai. «Είναι μια συναρπαστική στιγμή».