Οι καύσωνες στην Ευρώπη είναι γεγονός. Μάλιστα, τα τελευταία χρόνια είναι σε πλήρη εξέλιξη η κοινωνική ευαισθητοποίηση η οποία οδήγησε στον σχεδιασμό και την εφαρμογή στρατηγικών προσαρμογής για την προστασία των πληθυσμών που κινδυνεύουν. Στόχος ήταν να ποσοτικοποιηθεί, το φορτίο θνησιμότητας που σχετίζεται με τη ζέστη κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού του 2022, της πιο καυτής εποχής που έχει καταγραφεί στην Ευρώπη.
Ειδικοί ανέλυσαν, τη βάση δεδομένων θνησιμότητας της Eurostat, η οποία περιλαμβάνει 45.184.044 καταμετρήσεις θανάτων από 823 περιοχές σε 35 ευρωπαϊκές χώρες, που αντιπροσωπεύουν ολόκληρο τον πληθυσμό άνω των 543 εκατομμυρίων ανθρώπων.
Σε σχέση με τον πληθυσμό, υπολογίστηκε ότι υπήρξαν, 56% περισσότεροι θάνατοι που σχετίζονται με τη ζέστη στις γυναίκες από τους άνδρες, με υψηλότερα ποσοστά στους άνδρες ηλικίας έως 79 ετών, και σε γυναίκες ηλικίας 80+ ετών.
Τα ανθρωπογενή αέρια του θερμοκηπίου έχουν οδηγήσει σε ανιχνεύσιμη άνοδο των παγκόσμιων θερμοκρασιών, η οποία σχετίζεται με αύξηση της συχνότητας και της έντασης των κυμάτων καύσωνα και των καυτών καλοκαιριών.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, τα τελευταία 8 χρόνια ήταν τα θερμότερα που έχουν καταγραφεί και το 2022 ήταν η πέμπτη θερμότερη χρονιά.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Ευρώπη αναδεικνύεται ως ένα σημαντικό κλιματικό «hotspot», δεδομένου ότι η θέρμανση από τα προβιομηχανικά επίπεδα είναι σχεδόν 1 °C υψηλότερη, από την αντίστοιχη παγκόσμια αύξηση και υψηλότερη από οποιαδήποτε άλλη ήπειρο. Επιπλέον, οι προβλέψεις για την κλιματική αλλαγή για την ήπειρο υποδεικνύουν ότι οι θερμοκρασίες και οι επιπτώσεις τους στην υγεία θα αυξηθούν με επιταχυνόμενο ρυθμό, εκτός εάν ληφθούν ισχυρά μέτρα μετριασμού και προσαρμογής.
Η έκθεση στη ζέστη αποτελεί σημαντική απειλή για τους πληθυσμούς υψηλού κινδύνου στην Ευρώπη και παγκοσμίως, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην αύξηση της νοσηρότητας και της θνησιμότητας.
Τα κύματα καύσωνα είναι τα ακραία καιρικά φαινόμενα με τον υψηλότερο αντίκτυπο όσον αφορά τον αποδιδόμενο αριθμό θανάτων.
Η θνησιμότητα που σχετίζεται με τη ζέστη αποτελεί μείζονα ανησυχία τις τελευταίες δύο δεκαετίες στην Ευρώπη, ειδικά μετά τους 71.449 υπερβολικούς θανάτους που καταγράφηκαν κατά τους μήνες Ιούνιο, Ιούλιο, Αύγουστο και Σεπτέμβριο του 2003.
Η προκύπτουσα κοινωνική συνείδηση των βραχυπρόθεσμων επιπτώσεων της ζέστης στην υγεία, οδήγησε στον σχεδιασμό και την εφαρμογή σχεδίων πρόληψης της θερμότητας και άλλων στρατηγικών προσαρμογής για την προστασία των πληθυσμών, που βρίσκονται σε κίνδυνο σε ολόκληρη την ήπειρο.
Αν και υπάρχουν ορισμένες ενδείξεις ότι τα σχέδια πρόληψης της θερμότητας, συμπεριλαμβανομένων των στρατηγικών ετοιμότητας και αντίδρασης, των ενεργειών παρέμβασης και των συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης για τη θερμική υγεία, μπορούν να μειώσουν την επιβάρυνση της υγείας από τις θερμοκρασίες περιβάλλοντος, τα στοιχεία της αποτελεσματικότητάς τους εξακολουθούν να είναι περιορισμένα.
Το καλοκαίρι του 2022 ήταν η πιο καυτή εποχή που έχει καταγραφεί στην Ευρώπη, η οποία χαρακτηρίστηκε από μια έντονη σειρά κυμάτων καύσωνα, που οδήγησαν σε ακραία επίπεδα θερμοκρασίας, ξηρασίας και πυρκαγιάς.
Οι θερμοκρασίες ρεκόρ κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού του 2022, παρακολουθήθηκαν από υπάρχοντα συστήματα επιτήρησης, ενεργοποιώντας μια σειρά εθνικών και περιφερειακών σχεδίων πρόληψης και προσαρμογής της θερμότητας.
Η Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία, Eurostat, ανέφερε ασυνήθιστα υψηλά ποσοστά υπερβολικής θνησιμότητας για το καλοκαίρι του 2022, αλλά μέχρι στιγμής το βάρος θνησιμότητας που σχετίζεται με τη ζέστη δεν έχει ποσοτικοποιηθεί σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο.
Ο στόχος αυτής της μελέτης ήταν να χρησιμοποιήσει επιδημιολογικά μοντέλα για την εκτίμηση της επιβάρυνσης θνησιμότητας ανάλογα με το φύλο και την ηλικία, που σχετίζεται με τις θερμοκρασίες ρεκόρ που καταγράφηκαν κατά την περίοδο 14 εβδομάδων μεταξύ 30 Μαΐου και 4 Σεπτεμβρίου 2022.
Συσχέτιση θερμοκρασίας και θνησιμότητας
Η αθροιστική συσχέτιση θερμοκρασίας-θνησιμότητας στην Ευρώπη δείχνει έναν αυξανόμενο κίνδυνο θανάτου.
Ο συσχετισμός σχετικού κινδύνου (RR) για θερμοκρασίες ψυχρότερες και θερμότερες από τη βέλτιστη θερμοκρασία αυξήθηκαν ανάλογα με την ηλικία. Ωστόσο, το μοτίβο κινδύνου διέφερε ανάλογα με το φύλο.
Θερμοκρασίες και αριθμοί θνησιμότητας που σχετίζονται με τη ζέστη
Οι παρατηρούμενες ευρωπαϊκές μέσες θερμοκρασίες ξεπέρασαν τις βασικές κλιματολογικές τιμές της περιόδου 1991–2020 σε όλες τις εβδομάδες του καλοκαιριού του 2022.
Οι εβδομαδιαίες ανωμαλίες θερμοκρασίας στην Ευρώπη το 2022 κυμαίνονταν μεταξύ +0,78 και +2,33 °C τον Ιούνιο, μεταξύ +0,18 και +3,56 °C τον Ιούλιο και μεταξύ +0,91 και +2,67 °C τον Αύγουστο. Αν και αρκετές υποηπειρωτικές εβδομάδες θερμότερες του μέσου όρου καταγράφηκαν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, ο πιο έντονος πανευρωπαϊκός καύσωνας παρατηρήθηκε κατά την εβδομάδα μεταξύ 18 και 24 Ιουλίου.
Οι καταγεγραμμένες μέσες θερμοκρασίες του καλοκαιριού ξεπέρασαν τις βασικές κλιματολογικές τιμές σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες με μόνη εξαίρεση την Ισλανδία.
Οι θερμότερες θερμοκρασιακές ανωμαλίες του καλοκαιριού καταγράφηκαν κυρίως στη Νοτιοδυτική Ευρώπη, με τις υψηλότερες εθνικές τιμές στη Γαλλία, την Ελβετία, την Ιταλία, την Ουγγαρία και Ισπανία.
Τι συζητήθηκε πανευρωπαϊκά;
Αυτή η πανευρωπαϊκή μελέτη ποσοτικοποίησε τη θνησιμότητα που σχετίζεται με θερμοκρασίες ρεκόρ, κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού του 2022, την πιο καυτή εποχή που έχει καταγραφεί στην Ευρώπη, και την ανέλυσε στο ευρύτερο πλαίσιο του καλοκαιριού του 2003 και την επιταχυνόμενη θέρμανση που παρατηρήθηκε στην ήπειρο κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας (2013–2022).
Τα επιδημιολογικά μοντέλα εφαρμόστηκαν σε μια βάση δεδομένων θνησιμότητας που αντιπροσωπεύει ολόκληρο τον πληθυσμό άνω των 543 εκατομμυρίων ανθρώπων από 823 συνεχόμενες περιοχές σε 35 ευρωπαϊκές χώρες.
