Ο κορωνοϊός άλλαξε την καθημερινότητα ολόκληρης της παγκόσμιας κοινότητας, καθώς η ανθρωπότητα ήρθε αντιμέτωπη με μία πανδημία μετά από έναν αιώνα. Ωστόσο, η επιστημονική κοινότητα συμφωνεί ότι η επόμενη αντίστοιχη υγειονομική απειλή δεν θα αργήσει τόσο πολύ.
Μόλις πριν από δύο εβδομάδες, το περιοδικό Nature δημοσίευσε τον αριθμό των παθογόνων που θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν την επόμενη πανδημία, ο οποίος ξεπερνάει τα 30, συμπεριλαμβανομένων του ιού της γρίπης Α, του ιού του δάγκειου πυρετού και του ιού της ευλογιάς των πιθήκων. Τα στοιχεία αυτά, σύμφωνα με την Παθολόγο, Καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής της Θεραπευτικής Κλινικής (Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Θεοδώρα Ψαλτοπούλου και την Βιολόγο Παναγιώτα Ζαχαράκη, προκύπτουν από την επικαιροποιημένη λίστα που δημοσίευσε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ).
Μάλιστα, ο ΠΟΥ και ο Συνασπισμός για Καινοτομίες Ετοιμότητας για Επιδημίες (CEPI) κάλεσαν ερευνητές και κυβερνήσεις να ενισχύσουν και να επιταχύνουν την παγκόσμια έρευνα για να προετοιμαστούν για την επόμενη πανδημία. Τόνισαν τη σημασία της επέκτασης της έρευνας ώστε να συμπεριλάβει ολόκληρες οικογένειες παθογόνων που μπορούν να μολύνουν ανθρώπους -ανεξάρτητα από τον αντιληπτό κίνδυνο πανδημίας- καθώς και την εστίαση σε μεμονωμένα παθογόνα. Η προσέγγιση προτείνει τη χρήση πρωτότυπων παθογόνων ως οδηγών ή εντοπιστών για την ανάπτυξη της βάσης γνώσεων για ολόκληρες οικογένειες παθογόνων.
Κορωνοϊός και βακτήριο hvKp
Πάντως, οι υγειονομικές αρχές έχουν στρέψει τα βλέμματά τους σε διάφορες ενδεχόμενες απειλές, την ώρα που επισημαίνεται ότι και ο κορωνοϊός παρουσιάζει αύξηση. Ειδικότερα για την Covid-19, ο ΠΟΥ υπογραμμίζει πως ιός «συνεχίζει να εξελίσσεται και να αλλάζει, κάτι που μας εκθέτει όλους στον κίνδυνο ενός εν δυνάμει πιο ισχυρού ιού που μπορεί να διαφεύγει του εντοπισμού μας και/ή των ιατρικών επεμβάσεών μας, περιλαμβανομένου του εμβολιασμού». Παράλληλα, έχουν εντοπιστεί σοβαρές λοιμώξεις από μία σειρά επικίνδυνων βακτηρίων.
Ένα τέτοιο είναι το hvKp το οποίο μπορεί να οδηγήσει στον θάνατο ακόμα και άτομα με υγιές ανοσοποιητικό σύστημα. Ο ΠΟΥ, ανέφερε η σχετική ανακοίνωση, έλαβε μεγάλο αριθμό αναφορών για αυξανόμενα περιστατικά μολύνσεων από το «υπέρ-βακτήριο», το οποίο είναι ανθεκτικό στα διαθέσιμα αντιβιοτικά και συνήθως βρίσκεται στο περιβάλλον, στο λαιμό και στο γαστρεντερικό σωλήνα διαφόρων ζώων αλλά και του ανθρώπου. Το hvKp είναι γνωστό εδώ και χρόνια στην επιστημονική κοινότητα και αποτελεί μεγάλο πρόβλημα σε νοσηλευτήρια και γενικά χώρους υγειονομικής περίθαλψης αφού είναι δυνατόν να μολύνει ακόμα και τους ιατρικούς εξοπλισμούς, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Πανδημία και κοινωνικές κρίσεις
Πολύ ισχυρό είναι το ενδεχόμενο η νέα πανδημία να έρθει ως απόρροια άλλων κρίσεων, όπως η κλιματική ή η μεταναστευτική. Πρόσφατα ο καθηγητής Ηλίας Μόσιαλος, μιλώντας στο 1st SFEE Summit, είχε προειδοποιήσει ότι οι πιθανότητες για μια νέα πανδημία πολλαπλασιάζονται με την κλιματική και μεταναστευτική κρίση χωρίς υγειονομικό σχεδιασμό. Η συνύπαρξη πολλών ανθρώπων σε μικρούς χώρους και η συνύπαρξη με ζώα αυξάνουν τις πιθανότητες για μια νέα πανδημία. Εκτίμησε δε πως «η επόμενη πανδημία θα είναι το πρόβλημα της μικροβιακής αντοχής», λόγω της ανθεκτικότητας των μικροβίων, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι στην Ευρώπη «δεν έχουμε αρκετό οπλοστάσιο στα αντιβιοτικά».
Την ίδια ώρα, στην Ολλανδία παρατηρούνται αυξανόμενες λοιμώξεις που προκαλούνται από υπερβακτήρια που προέρχονται από την Ουκρανία και έχουν αντοχή στα αντιβιοτικά, όπως αναφέρει η εφημερίδα De Telegraaf. Σύμφωνα με το δημοσίευμα, τα υπερβακτήρια όπως λέγονται, εντοπίζονται συχνά σε Ουκρανούς στρατιώτες, οι οποίοι υποβάλλονται σε θεραπεία στην Ολλανδία. Αυτό συμβαίνει επειδή οι Ουκρανοί γιατροί συνταγογραφούν αντιβιοτικά σε ασθενείς πολύ πιο συχνά από τους Ολλανδούς ομολόγους τους.
Υπενθυμίζεται πως πλέον η αντοχή των βακτηρίων στα αντιβιοτικά είναι πια τόσο μεγάλη, ώστε συχνά είναι αναποτελεσματικά. Το επακόλουθο είναι να πεθαίνουν πολλοί ασθενείς από λοιμώξεις που θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν, εάν δεν ήταν ανθεκτικές σε όλα τα υπάρχοντα αντιβιοτικά. Αυτές οι παν-ανθεκτικές λοιμώξεις δεν είναι σπάνιες. Το 2019 υπολογίστηκε πως η μικροβιακή αντοχή ευθύνονταν άμεσα για 1,27 εκατομμύρια θανάτους σε όλο τον κόσμο. Από τους θανάτους αυτούς οι 133.000 σημειώθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
